Үстеме шығындар есебі

А өнімі 10тг/сағ.*2,5 сағ.=25 теңге

В өнімі 10тг./сағ.*3 сағ.=30 сағ.

С өнімі 10тг./сағ.*1,5 сағ.=15 сағ. 

 

Өнім	А	В	С
Материалдар (теңге)	30	20	15
Оплата труда (теңге)	20	30	10
Үстеме шығыстар	25	30	15
Әкімшілік шығыстар	15	100	40

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

АВС әдісі.

Бүкіл өндіріс процесін бес түрлі қызмет түріне бөліп, үстеме шығыстарды бес категорияға жинақтаймыз.  Бұл арқылы шығындар тасымалдаушыға байланысты бөлу коэффициентін анықтауға  болады.  

 

Жинақтаушы  шығындар коэффициенті	Жинақтау  шығындары/Өндіріс циклдары	75 000/65 000	1 153,85
Машиналық өңдеуге шығындар коэффициенті	Машина шығындары/Машина-сағат	1 000 000/652 500	1,5326
Заказ алу бөлімшелерінің шығын.коэффициенті	Заказ алу бөлімінің  шығыстары/Заказдар саны	900 000/820	1 097,56
Орамаға кеткен шығындар коэффициенті	Орамаға кеткен шығынлар/Жеткізу  саны	650 000/75	8 666,67
Инженерлік шығындар коэффициенті	Инженерлік шығындар/Өндіріс  берілімдерінің саны	750 000/130	5 769,23

Үстеме шығыстарды келесідей  бөлуге болады:

Өнім	А	В	С
Материалдар (теңге)	30	40	15
Еңбек өтемі (теңге)	20	30	10
Үстеме шығыстар
Жинау	0,0641	0,3846	3,8462
Машиналық қайта өңдеу	7,6628	4,5977	11,4943
Заказдарды алу	0,6098	2,561	51,2195
Орама	1,7333	2,0222	28,8889
Инженерлік қызмет көрсету	2,8846	4,8077	23,0769
Барлық шығындар	62,9546	84,3732	143,5258

 

 

 

Екі әдісті салыстырсақ, келесі кестені аламыз:

Әдіс	А өнімі	В өнімі	С өнімі
Жұмыс сағат	75	100	40
АВС	62,9546	84,3732	143,5257

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

 

 

 

 

Қорытынды 

 

Қорыта келгенде, курстық жұмысымда мен кәсіпорындағы  үстеме шығыстардың сипаттамасы  мен құрамын, олардың есепте жүргізілуін, тәжірибеде үстеме шығыстарды бөліп таратудың базалары мен алгоритмдерін және оларды кәсіпорында қолдануын қарастырдым.

Курстық жұмысымның мақсаты  – кәсіпорындағы үстеме шығыстарды дұрыс бөліп тарату, олардың есебін дұрыс ұйымдастыру және басқару.

Қорытындылай келе, курстық  жұмысымның бірінші бөлімі бойынша  мен жалпы үстеме шығыстардың  сипаттамасы мен олардың құрамын  қарастырдым. Яғни, үстеме шығыстар дегеніміз  – негізгі және көмекші цехтардың  жұмыстарын ұйымдастыру шығыстары, сондай-ақ өндірісте қызмет көрсетумен байланысты шығыстар. Өндірістік шығындардың синтетикалық есебі 8040 “Үстеме шығыстар” шотында жүргізіледі. Бұл активті жинақтаушы, таратушы шот болып саналады. Бұл шоттың құрамында мынадай шоттар ашылады: 8040/₁ - “Негізгі өндірістің үстеме шығыстары”, 8040/₂ - “Көмекші өндірістің үстеме шығыстары.”

Екінші бөлім бойынша, үстеме шығыстардың есебін жаздым. №2 “Қорлар” ХҚЕС бойынша үстеме шығыстар екі түрге бөлінеді.

1.Тұрақты өндірістік  үстеме шығыстар 

2.Айнымалы өндірістік үстеме шығыстар.

Үшінші, үстеме шығыстарды бөліп тарату бөлімінде үстеме шығыстардың  пропорционалды, пропорционалды емес бөліп таратылуын, коэффициенттерді анықтаудың схемасын қарастырдым. Үстеме шығыстарды бөліп тарату төрт әдіс арқылы жүзеге асады:

1. Тікелей әдіс;
2. Қадамдық әдіс;
3. Қайта бөлу әдісі;
4. Теңдіктер жүйесі әдісі.

Бұл әдістердің әрқайсысының өз артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Мен оларды мысал келтіру  арқылы, әдістердің салыстырмалы сипаттамасы  н қарастырдым. Үстеме шыыстарды  бөліп тарату алгоритміне мысал келтірдім. Оларды кәсіпорында қолдануын көрсеттім.

Ең ақырғы, үстеме шығыстарды басқару есебі бөлімінде басқарушылық есепте үстеме шығыстардың маңызын  атап өттім.

Қазіргі басқару есебі  шығындарды басқаруды қаржылық жауапкершілік  орталығын бюджеттендіру және басқару негізінде жүзеге асыруды көздейді. Соған байланысты кәсіпорында әр қаржылық орталыққа жеке бюджет жасалады. Қаржылық орталықтың бюджеттері кәсіпорын бюджетіне бірігеді. Үстеме шығыстарды бөлуді басқару шешімдерін қабылдау тұрғысынан қарастыратын болсақ, онда келесі негізгі мәселелер туындайды:

1.Өндірістің табыстылық  бағасы мен әрбір өнімді өткізу  деңгейі;

2.Компанияға қай өнім  түрі көбірек пайда түсіреді;

3.Шығарылатын өнім  ассортиментін өзгерту туралы  шешім қабылдау;

Басқарушылық есепте үстеме шығыстарды басқару АВС-әдісі арқылы жүргізіледі. Бұл әдістің тәжірибеде қолдануы мен оның сипаттамасына тоқталдым. Курстық жұмысымның мақсаты – кәсіпорындағы үстеме шығыстарды дұрыс бөліп тарату, олардың есебін дұрыс ұйымдастыру және басқару, бөліп тарату коэффициенттерін және алгоритмдерін анықтау және оларды тәжірибеде қолдану.    

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

                                    Қолданылған әдебиеттер тізімі 

 

1. В.Л.Назарова; М.С.Жапбарханова; Д.А.Фурсов; С.Д.Фурсова “Басқару есебі”. Оқулық. Алматы, Экономика 2005.

 

         2. Управленческий учет  №7, июль 2004 г        

3. Абдрахманова  Г. “Введение в управленческий  учет”; Главбух – 2004

4.Тасмагамбетов  Т.А. “Басқарушылық есеп” 2002 ж

5. Мамыров “Шаруащылық жүргізу субъектісіндегі бухгалтерлік есеп” Алматы 2005
6. Сәтмырзаев  “Басқару есеп жүйесіндегі калькуляциялау әдістерінің кейбір мәселелері”. Банки Казахстана 2005
7. Нуркашева Н.С. Өндірістік және басқарушылық есеп.// Алматы-2012