Автор работы: Пользователь скрыл имя, 04 Апреля 2013 в 15:00, курсовая работа
Үстеме шығыстарды бөлуді басқару шешімдерін қабылдау тұрғысынан қарастыратын болсақ, онда келесі негізгі мәселелер туындайды:
1. Өндірістің табыстылық бағасы мен әрбір өнімді өткізу деңгейі;
2. Компанияға қай өнім түрі көбірек пайда түсіреді;
Кіріспе
1. Үстеме шығыстардың жалпы сипаттамасы және құрамы.
2. Үстеме шығыстардың есебі.
3. Үстеме шығыстарды бөліп тарату.
4. Үстеме шығыстарды басқару есебі.
Қорытынды.
Қолданылғын әдебиеттер тізімі.
Аталған әдістердің әрқайсысы әр түрлі нәтиже береді. Үстеме шығыстарды бөлу әдістерін дұрыс таңдау нәтиженің нақтылығына ғана емес, сондай-ақ бөліп таратудың нақты схемасына, компанияның құрылымы мен өнімнің ассортиментіне де байланысты.
Әдіс |
Әдістің мақсаты |
Артықшылықтары |
Кемшіліктері |
Тікелей бөліп тарату әдісі |
Қызмет көрсетуші |
Қарапайымдылығы |
Қызмет көрсетуші |
Қадамдық бөліп тарату әдісі |
Қызмет көрсетуші бөлімшелердің |
Тікелей әдіске қарағанда неғұрлым нақтырақ |
Күрделі |
Қайта бөлу әдісі |
Үстеме шығыстардың мөлшерін минималды деңгейге жеткізу |
Максималды нақты |
Есептеудің көп қайталануы |
Теңдіктер жүйесі әдісі |
Сызықты теңдіктер жүйесі негізінде бөліп тарату |
Максималды нақты |
Математикалық есептеуге күрделі әрі қиын |
Өзара бөліп тарату әдісі |
Теңдіктер жүйесі негізінде бөліп тарату |
Максималды нақты |
Математикалық есептеуге күрделі әрі қиын |
Үстеме шығыстарды бөліп тарату алгоритмі
Компания өнімнің бір түрін шығарады, бұл компанияда екі өндірістік цех бар: Құрылыс цехы, өңдеу цехы. Компанияда сондай-ақ екі қызмет көрсетуші бөлімше бар: қойма және әкімшілік. Бұл цехтар мен бөлімшелер бір ғимаратта орналасқан. Компания келесі қаржылық жылдың бюджетіне мынадай шығындарды жатқызады:
Шығындар |
Мың.тг. |
Заводты жалға алу |
486 000 |
Заводты сақтандыру |
40 500 |
Басқа да шығыстар-құрылыс цехы |
12 700 |
Басқа да шығыстар-өңдеу цехы |
13 850 |
Басқа да шығыстар-қойма |
7 375 |
Басқа да шығыстар-әкімшілік |
20 425 |
Машина мен басқа да жабдықтарды сақтандыру |
21 450 |
Машина мен басқа да жабдықтардың амортизациясы |
58 500 |
Көмекші жұмыс күші |
280 000 |
Барлығы |
940 800 |
Келесі ақпараттар берілген:
Бөлімше/ цех |
Машина-сағат |
Жұмыс сағат |
Аудан (кв.м) |
Негізгі жұмысшылардың саны |
Көмекші жұмысшылардың саны |
Машина мен басқа да жабдықт. құны |
Құрылыс |
12 000 |
34 200 |
50 000 |
18 |
10 |
300 000 |
Өңдеу |
2 200 |
45 600 |
25 000 |
26 |
15 |
50 000 |
Қойма |
3 000 |
0 |
6 |
25 000 | ||
Әкімшілік |
3 000 |
0 |
4 |
15 000 | ||
Барлығы |
81 000 |
44 |
35 |
390 000 |
Өндірістік емес бөлімшелердің шығыстарын келесі түрде бөліп таратуға болады:
А. Үстеме шығыстарды шығындар орталығы бойынша бөлу:
Шығын тасымалдаушылардың негізгі топтарын анықтаймыз:
Шығыстар |
Шығын тасымалдаушылар |
1 - топ | |
Жал |
Бөлменің ауданы |
Ғимаратты сақтандыру |
Бөлменің ауданы |
2 – топ | |
Машина мен басқа да жабдықтарды сақтандыру |
Машина мен жабдықтардың құны |
Машина мен басқа да жабдықтардың амортизациясы |
Машина мен жабдықтардың құны |
3 – топ | |
Көмекші жұмыс күші |
Көмекші жұмыскерлердің саны |
Бөлу коэффициенттерін анықтаймыз:
Ғимаратты жалға алу мен сақтандыру |
Ғимараттың ауданы |
Бөлу коэффициенті |
526 500 |
81 000 кв.м |
6,5 |
Машина мен басқа да жабдықтарды сақтандыру мен амортизациясы |
Машина мен басқа да жабдықтардың құны |
Бөлу коэффициенті |
79 950 |
390 000 |
20,5% |
Көмекші жұмыс күші |
Көмекші жұмыскерлердің саны |
Бөлу коэффициенті |
280 000 |
35 |
8 000 (бір адамға) |
Бөлу коэффициенттеріне қатысты үстеме шығыстарды жауапкершілік орталықтарына байланысты бөлеміз:
Шығындар |
Бөлу коэф. |
Құрылыс цехы |
Өңдеу цехы |
Қойма |
Әкімші лік |
Барлығы |
Басқа шығыстар |
12 700 |
13 850 |
7 375 |
20 425 |
54 350 | |
Ғимарат ауданы |
50 000 |
25 000 |
3 000 |
3 000 |
81 000 | |
Ғимаратты жалға алу мен сақтандыру |
6,5 |
325 000 |
162 500 |
19 500 |
19 500 |
526 500 |
Машина мен басқа да жабдықтардың құны |
300 000 |
50 000 |
25 000 |
15 000 |
390 000 | |
Машина мен басқа да жабдықтарды сақтандыру мен амортизациясы |
20,5% |
61 500 |
10 250 |
5 125 |
3 075 |
79 950 |
Көмекші жұмыскерлердің саны |
10 |
15 |
6 |
4 |
35 | |
Көмекші жұмыс күші |
8 000 |
80 000 |
120 000 |
48 000 |
32 000 |
280 000 |
В.Қызмет көрсетуші бөлімшелердің үстеме шығыстарын бөліп тарату:
Бөлу базасы |
Құрылыс цехы |
Өңдеу цехы |
Қойма |
Әкімші лік |
Барлы ғы |
Әкімшілік |
0% |
20% |
50% |
30% |
100% |
Негізгі жұмысшылар саны |
18 |
26 |
0 |
0 |
44 |
Көмекші жұмыскерлер саны |
10 |
15 |
6 |
0 |
31 |
Жұмыскерлер саны |
28 |
41 |
6 |
0 |
75 |
37,3% |
54,6% |
8,1% |
0% |
100% | |
Қойма |
80% |
20% |
0% |
0% |
100% |
Құрылыс цехы |
Өңдеу цехы |
Қойма |
Әкімші лік |
Барлы ғы | |
Цех бойынша жиынтық |
479 200 |
306 600 |
80 000 |
75 000 |
940 800 |
Әкімшілікті бөліп тарату |
28 000 |
41 000 |
6 000 |
(75 000) |
0 |
Барлығы |
507 200 |
347 600 |
86 000 |
0 |
940 800 |
Қойманы бөліп тарату |
68 800 |
17 200 |
(86 000) |
0 |
0 |
Барлығы |
576 000 |
364 800 |
0 |
0 |
940 800 |
С.Үстеме шығыстарды нормаларына байланысты бөліп тарату:
Құрылыс цехы |
Өңдеу цехы | |
Машина-сағат |
12 000 |
|
Жұмыс сағат |
45 600 | |
Бөлу нормалары |
48 |
8 |
D.Үстеме шығыстарды бөлу кезіндегі жетіспеушілік немесе артықшылық.
Үстеме шығыстардың нақты бөлінуін анықтаймыз, құрылыс цехы үшін нақты үстеме шығыстар 531 500-ді құрады, өңдеу цехы үшін - 359 500 тг.құрады; нақты істелген жұмыс сағаты құрылыс цехы үшін-11 000 машина сағат, өңдеу цехы үшін 46 000 жұмыс сағат.
Құрылыс цехы |
Өңдеу цехы | |
Нақты жұмыс атқарылған сағаттар |
11 000 |
46 000 |
Бөлу коэффициенті |
48 |
8 |
Бөлінген үстеме шығыстар |
528 000 |
368 000 |
Нақты үстеме шығыстар |
531 500 |
359 500 |
Бөлінегн үстеме шығыстардың артық қалуы |
8 500 | |
Бөлінегн үстеме шығыстардың жетіспеуі |
3 500 |
Бұл мысалдан есеп жүйесіндегі үстеме шығыстарды бөлу, бөліп тарату, қайта бөлу алгоритмдерін көруге болады.
4.Үстеме шығыстарды басқару есебі
Қазіргі басқару есебі шығындарды басқаруды қаржылық жауапкершілік орталығын бюджеттендіру және басқару негізінде жүзеге асыруды көздейді. Соған байланысты кәсіпорында әр қаржылық орталыққа жеке бюджет жасалады. Қаржылық орталықтың бюджеттері кәсіпорын бюджетіне бірігеді. Үстеме шығыстарды бөлуді басқару шешімдерін қабылдау тұрғысынан қарастыратын болсақ, онда келесі негізгі мәселелер туындайды:
1.Өндірістің табыстылық
бағасы мен әрбір өнімді
2.Компанияға қай өнім түрі көбірек пайда түсіреді;
3.Шығарылатын өнім
ассортиментін өзгерту туралы
Шешім қабылдауда үстеме шығыстарды бөліп таратудың қарапайым мысалын қарастырайық:
А өнімі |
В өнімі |
С өнімі |
Барлығы | |
Сатылған бұйым |
100 |
100 |
100 |
|
Бұйым бағасы |
10 |
20 |
15 |
|
Сату |
1 000 |
2 000 |
1 500 |
4 500 |
Негізгі өндірістік материалдар |
250 |
300 |
300 |
850 |
Өндірістік жұмыскерлердің еңбек шығындары |
200 |
700 |
500 |
1 400 |
Барлық тікелей өндірістің шығындары |
450 |
1 000 |
800 |
2 250 |
Өндірістік үстеме шығыстар |
700 | |||
Жалпы табыс |
1 550 | |||
Зерттеулерге кеткен шығыстар |
600 | |||
Сату бойынша шығыстар |
400 | |||
Әкімшілік шығыстар |
500 | |||
Барлық шығыстар |
1 500 | |||
Таза табыс |
50 |
Шығыстарды толық бөлу әдісі.
Өзіндік құнды толық есептеу толық шығындарды өндіретін өнім көлемінің бағасы мен толық шығындарына бөлуге арналған.