Автоцистерна

g – болат тығыздығы, g =7,8 г/см³

G_заг = G_дет/K_исп = 3 / 0,75 = 4  кг

K_исп –дайындамаға  металлды пайдалану коэффициенті

K_исп = 0,75     

Бөлшек дайындамасының толық бағасын  есептеу 

С_дет = С_заг  +  С _обр – С_отх     

С_заг  - дайындама жасағандағы материал шығыны

С _обр –дайындаманы  механикалық өңдеу шығыны

С_отх  - механикалық өңдеудегі кетулер құны

С _обр = ( G_заг – G_дет )* 0,55 = ( 4 – 3 )* 0,55 = 2,75  тг

G_заг – дайындама массасы, кг

G_дет – бөлшек массасы, кг

0,55 –1 кг металлды механикалық  өңдеу кезіндегі құны,тг.

 С_отх  = ( G_заг – G_дет )* С^*_отх * 10 = ( 4 – 3  )* 99*10^-3 * 10 = 0,99 тг

С^*_отх – 1 тонна жоңқаның дайындық құны

С^*_отх = 99*10^-3 тг 1 кг жоңқаға

С_заг  =  G_заг * С_пр * 10 = 4 * 410*10^-3 * 10 = 82  тг

С_пр – дайындаманың көтерме бағасы

С_пр = 2050*10^-3 тг 1 тоннаға

С_дет = С_заг  +  С _обр – С_отх = 16,4 + 0,55 – 0,99 =16 тг

3.2 Дайындаманы алудың  бірінші түрі – прокаттан .

Бөлшек массасымен дайындама  массасын анықтаймыз   

G_дет = 3 кг

G_заг = G_дет/K_исп = 3 / 0,54 = 5,5  кг

K_исп – дайындама металлын пайдалану коэффициенті 

K_исп = 0,54   

Бөлшекті дайындаудың  жалпы құны

С_дет = С_заг  +  С _обр – С_отх         

С_заг  - материал мен дайындаманы жасау шығыны

С _обр – дайындаманы механикалық өңдеу шығыны

С_отх  - механикалық өңдеу кезіндегі шығыстың құны 

С _обр = ( G_заг – G_дет )* 0,55 = ( 5,5-3 )* 0,55 = 6,875 тг

G_заг – дайындама массасы, кг

G_дет – бөлшек массасы, кг

0,55 – 1 кг металлды механикалық өңдеу құны

С_отх  = ( G_заг – G_дет )* С^*_отх * 10 = ( 5,5 -3)* 99*10^-3 * 10 = 12,375тг

С^*_отх – 1 тонна жоңқаның дайындық құны

С^*_отх = 99*10^-3 тг 1 кг жоңқа құны

С_заг  =  G_заг * С_пр * 10 = 5,5 * 390*10^-3 * 10 = 107,25 тг 

С_пр – дайындаманың көтерме бағасы

С_пр = 1950*10^-3 тг бір тоннаға

С_дет = С_заг  +  С _обр – С_отх = 21,45 + 1,375 - 2,475  =1 20  тг

Экономикалық есептеулерге сәйкес қорытындаласақ ,үнемділігі жағынан  дайындаманы ыстық штамптау әдісімен дайындаған пайдалы екені есептелді.

4.4 Технологиялық базаны таңдау

      Технологиялық базаны таңдау дайындаманың конструкциясынмен дайын бөлшекке және пайдаланатын жабдыққа байланысты.Сынақ базасына айналу бетінің сыртын аламыз.Таза базаға орталықтанған тетіктерді аламыз. 

1 –Сынақ базасы        2- Қолданылатын база

5.Технологиялық өңдеу   жолын құрастыру.

Құрастыру жолы конфигурацияға,өлшемдерге,массасына,дайындаманы  алу жолдарына байланысты. Технологиялық  жүйенің орындалу ретін келесідей  қарастырамыз,білікпен центрленген  бөлшектерді өңдеу:

-Токарная;

-фрезерлік;

- шлицтерді кесу;

-шлицтің сыртқы диаметрін ажарлау;

-бақылау;

Бөлшектерді бақылау жұмыс сызуларымен  размерлер нақтылығына және т.б  сәйкес келу керек. 

6. Технологиялық операцияларды дайындау.

6.1. Жону операциясы. №1.

 Сынақ жону.Жабдықты  алдын ала таңдау.Нақтылықты есепке  ала отырып бөлшек бетінің  кедір бұдырлығын және өлшемдеріне  сәйкес келетін жону 16М63БФ101 станогын  таңдаймыз(өңделетін бөлшектің максималды  диаметрі 650мм,өңделетін деталь бетінің  ең ұзын ұзындығы 2800 мм,шпиндельдің айналу жиілігі 12,5-1600  айн/мин),қуаты 11кВт.

 

      4.5 Технологиялық аспапты таңдау

      Кескіш түзу өтпелі катты пластинадан тұрады, (МЕСТ 18878-73) ( Т15К6) h=25 мм , B= 15 мм, L=140 мм,  R=1,0 мм

Есептеулер

А) Сынамалы жону үшін тереңдікті таңдаймыз,  t = 2 мм

0,8 – метал қабаты, қалғаны жону операциясына №2 (таза)

Б)Пластинаның жіберілетін  шекті қаттылығы жоғарғы легірленген  болат құймасынан болады. S₀ =  0,5 ( мм/об )

В)Кесу жылдамдығын келесі формуладан анықтаймыз

V = K_v * С_v /(T^m * t ^x * S^y)

Сv, x , y, m – жылдамдықты анықтау коэффициенті

m = 0,2 ; x = 0,15 ; y = 0,35 ; Cv = 350

K_v – жөндеу коэффициенті

K_v = K_mv * K_nv * K_uv = 0,8 * 1,0 * 1,0 = 0,64

K_mv –физика-механикалық құрамының әсері Vкесу

K_mv = Kг* ( 750/Gв )^N_v = 0,8

K_nv = 0,8 дайындама бетінің әсер етуін есепке аламыз Vкесу

K_uv = 1,0 сайман материалының әсер етуі 

V = K_v * С_v /(T^m * t ^x * S^y) = 0,64 *350  /( 45^0,2 * 2^0,15 * 0,5^0,35 ) =120 мм/мин

2) Кесу күші 

P_z = 10* C_p * t^x * S ^y * Vⁿ * Kр

Kp= K_mp * K_y * K_фиp * Kyp * Krp

K_mp = (Gв /750 )^N_v  – өңделетін материалдың сапасын ескереміз 

K_y ,K_фи,Kn,Kp – кесу бөлігінің параметрлерін ескеру

K_p = 0,85 ; N_v = 0,75 ; K_фиp = 1,0 ; Kyp = 1,0 ; K_mp =  0,85

Cp = 300; x = 1,0  ; y = 0,75 ; n = -0,15

P_z = 10* 300 * 2¹ *0,5 ^0,75 * 120^-0.15 *0,85 = 1740 H

3) Кесу қуаты

N= Pz * V / 1020 *60 = 1740*120 /1020*60 = 3,41 кВт

6.3. Қайрау ( Сынамалы қайрау)

       Берілген бөлшектің технологиялық өлшеміне  ықшамдау жүргіземіз.Бөлшектің жалпақтығын 2мм ден 3ммге дейін өзгертеміз,себебі цехта берілген өлшемді кескіштің болмауы себебінен ( 2мм ). 16М63БФ101жону винткескіш станогын таңдаймыз,өңделетін бөлшектің мах диаметрі 650мм,өңделетін беттің шекті ұзындығы 2800мм,шпиндельдің айналу жиілігі 12,5-1600 айн/мин,қуат 11кВт. 

Аспап

Кесілген кескіш қатты  құймадан (МЕСТ18884-73) 

h=16 мм , B= 10 мм, L=100 мм ; D= 30 мм  ; l= 3 мм

Есептеулер

А) Кесу тереңдігін таңдаймыз t = 1,8 мм

Б) Пластинаның шекті қаттылығы  және қатты құймадан жасалып қайрау кезінде жоғары легірленген болатты  таңдаймыз t =  1,8 мм

S_верт =  0,12 ( мм/об ) ; S_гор =  0 ( мм/об )

В) Кесу жылдамдығын келесі формуладан таңдаймыз V = K_v * С_v /(T^m * S^y)

Сv, x , y, m – жылдамдықты анықтау коэффициенті

m = 0,2; y = 0,8 ; Cv = 47

K_v – Жөнделу коэффициенті

K_v = K_mv * K_nv * K_uv = 0,8 * 0,8 * 1,0 = 0,64

K_mv –физико-механических құрамының әсерін ескереміз Vкесу

K_mv = Kг* ( 750/Gв )^N_v = 0,8

K_nv = 0,8 дайындама бетінің қалыпын әсерін ескереміз Vкесу

K_uv = 1,0 сайманның материалының әсері

V = K_v * С_v /(T^m * S^y) = 0,64  *47  * ( 45^0,2 * 0,12^0,8  ) = 79 мм/мин ([2] 268)

2) Кесу күші 

P = 10* C_p * t^x * S ^y * Vⁿ * Kр         ;   Kp= K_mp * K_y * K_фиp * Kyp * Krp

K_mp =  (Gв /750 )^N_v  – өңделетін материалдың сапасын ескеремиз

K_y  , K_фи , Kn , Kp – сайманның кесетін бөлігінің параметрін ескереміз

K_p = 0,85 ; N_v = 0,75 ; K_фиp = 1,0 ; Kyp = 1,0 ; K_mp =  0,85

Cp = 408; x = 0,72  ; y = 0,8 ; n = 0  

Pz = 10* 408* 1,8^0,72 *0,1 ^0,8  * 111⁰ * 0,85 =  840 H

Px = 10* 173* 1,8^0,73 *0,12 ^0,67  * 95⁰ *0,85 =  603 H

3) Кесу қуаты

Nz= P * V / 1020 *60 = 840*111 /1020*60 = 1,7 кВт

Nx= P * V / 1020 *60 = 603 * 95 /1020*60 = 1,01  кВт

7. Өңдеудің қалыпті уақытын  анықтау 

7.1. Жону операциясы №1. Сынамалы жону.

Т шт.кал = t₀ * ( 1+ (K2+K3)/K1) )  

K1,K2,K3- коэффициенттер , негізгі  пайыздық шығынды ессептеп,басқада  шығындарға кететін уақытты есептеу. 

K1=40 ; K2=30 ; K3= 25

t₀ – негізгі уақыт,   t₀ = i* L /S*n =  1* 25 / 0,5*1303 = 0,039 мин

n= 1000*V/3,14*D = 1000* 120/3,14*30 = 1303 айн/мин

I – аспаптың өту саны, I= 1

L- өңделетін беттің ұзындығы, L= l + l_пер+ l_вр

L= 20 + 1,5 + 2 + 1,5* =  25    мм     

Т шт.кал = t₀ * ( 1+ (K2+K3)/K1) )  = 0,039* (1 +55/50) = 0,10 мин

7.2. Жону операциясы. №1. Негізгі  жону.

Т шт.кал = t₀ * ( 1+ (K2+K3)/K1) )    

K1,K2,K3- коэффициенттер , негізгі  пайыздық шығынды ессептеп,басқада  шығындарға кететін уақытты есептеу 

K1=40 ; K2=30 ; K3= 25

t₀ – негізгі уақыт,

t₀ = i* L /S*n = 2 * 23/ 0,2 * 1592 = 0, 15 мин    

n= 1000 * V/3,14 * D = 1000 * 150/ 3,14 * 30 = 1592 айн/мин

I– аспаптың өту саны, I= 2

L- өңделетін беттің ұзындығы,  L= l + l_пер+ l_вр

L= 20 + 1,0 + 0,5 + 1,5* = 23   мм

Т шт.кал = t₀ * ( 1+ (K2+K3)/K1) )  = 0,15* (1 +55/50) = 0,37 мин

7.3. Жону операциясы №3. Кескішті қайрау.

K1=40 ; K2=30 ; K3= 25  

t₀ – негізгі уақыт ,  t₀ = i* L /S*n =  1* 4,5/ 0,1 * 636 = 0,1 мин

L- өңделетін беттің ұзындығы , L= l + l_пер+ l_вр  = 2,5 + 0 + 2 = 4,5 мм

Т шт.кал = t₀ * ( 1+ (K2+K3)/K1) )  = 0, 1 * (1 + 55/40)= 0,24 мин Технологиялық процесс

1.Жону операциясы

Жону №1.1.

Мақсаты –шетті қайрау және центрдегі тесікті бұрғылау

Станок –Жону винткескіш станок 1М63БФ101

Кескіш – пластиналы қатты құймадан құйылған түзу өткіш МЕСТ 18878-73Бұрғы  -  қысқа сериялы бұрғы цилиндрлік құймасымен  МЕСТ 4010-77Мақсат- шетін қайрау және центрленген тесікті бұрғылау ( № 1беті) Станок  - Жону винткескіш станок 1М63БФ101.Кескіш – пластиналы қатты құймадан құйылған түзу өткіш МЕСТ 18878-73Бұрғы  -  қысқа сериялы бұрғы цилиндрлік құймасымен  МЕСТ 4010-77Мақсаты- № 11 , №10 , № 9 , № 8 , № 7 беттерді қайрау.

Станок  - Жону винткескіш станок 1М63БФ101

Кескіш – пластиналы қатты құймадан құйылған түзу өткіш МЕСТ 18878-73

Жону № 2.2.

Мақсаты-№ 2 , № 3 , № 4 , № 5 беттерді қайрау

Станок  - Жону винткескіш станок 1М63БФ101

Кескіш – пластиналы қатты құймадан құйылған түзу өткіш МЕСТ 18878-73

3.№ 3 оптерация .Жону.

Мақсаты-№ 6 бетті жону. 

Станок  - Жону винткескіш станок 1М63БФ101

Кескіш – пластиналы қатты құймадан құйылған түзу өткіш МЕСТ 18884-73  

4 Операция.№ 4.Фрезерлеу.

Мақсаты- № 8 беттергі шлицтарды кесу

Станок  - 5303В тістіфрезерлі жартылайавтомат

Фреза  -  шлицтік фреза тұтас сапталған МЕСТ 2679-73 бойынша

5.Операция № 5 . Шлифование

Мақсаты –шлицтың  сыртқы диаметрін тегістеу. № 8 бет

Станок  - 3М150 дөңгелек тегістегіш станок.

Аспап-түзу профильді тегістегіш дөңгелек  М50

6.  Операция № 6 .Бақылау.1-   солжақ шеті, 2- жүзі, 3- сол жақ біліктің  бөлігі, (d=30 L=20) 4-жүзі,5- біліктің келесі бөлігі, (D=40 , L=60) 6- қайрақ, (3*2 мм) 7 –жүзі , 8- шлицтың келесі бөлігі, (3-ші) (6 дана) (D=49 , L=150 ) 9-жүзі , 10-4ші бөлік (d=30 L=20) 11-шеті 12-жүзі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5.ЖОБАНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ  ЭКОЛОГИЯЛЫЛЫҒЫ.

       5.1.Еңбек қауіпсіздігі

       Өндірістегі қауіптілік факторының сипаттамасы. Өндірістегі  қауіптілік факторы жұмыскердердің жұмыс кезінде болатын  адам денсаулығына зақым келтірмеудің алдын алуға  арналған бөлім. 

Өндірістегі зиянды және қауіпті  факторлар табиғат  әсерлеріне байланысты физикалық,химиялық,биологиялық  және психофизиологиялық болып бөлінеді.Бұл  бөлімдердің әр қайсысы көптеген факторлардан тұрады.Сонымен физикалық  зиянды және қауіпті өндірістік факторға қозғалмалы машиналар және механизмдер,өндірістегі  қозғалмалы қорғалмаған  жабдықтар,электрлік  ток,шуылдың жоғарғы деңгейі және діріл жатады.

Химиялық фактор адам денсаулығына  әсері мен  организмге енуіне байланысты бөлінеді.Биологиялық  фактор микро және макро организмдерге  бөлінеді.Психофизиологиялық фактор тобына физикалық және жүйке психологиялық  жүктеулер қарастырылады.Өндірісте  жұмыс істеу кезінде жұмысшыларға келесі факторлар әсер етеді:қанағаттандырылмаған метрологиялық режим,зиянды заттар,шаңдар,газдар,шуылмен  дірілдің деңгейінің жоғары болуы,жарық  мөлшерінің жеткіліксіз болуы,иондаушы және электромагнитті толқандардың сәулеленуі әсер етеді.

Автотранспорттық  ұйымның жұмысшыларына технологиялық  шуылдың ,кабина ішіндегі улы заттардың  бөлінуі,ауаның газдануымен шаңдануынан  организмнің салқын тиіп немесе ыстықтануы болады.Жүргізушілерге көп жағдайда ауыр жүктерді көтеруге немесе қозғалтуға тура келеді,және көп уақыт аралығында ыңғайсыз позада отыруы кәсаіби ауыру  түрлері мен жарақаттарға алып келеді.Бұл  факторлар келесідей классификацияланады:Негізгі  белгі болып қатынастағы адамның  мінезі,бұл белгі бойынша  үш түрге  бөлінеді:1)автивті,2)пассивті-активті,3)пассивті.

Активті факторға энергетикалық ресурс әсерінен адамға әсер ететін топ.бұл топ келесі факторларға  бөлінеді:

    Механикалық фактор,адамға әсер етеін кинетикалық және

механикалықэнергиялар.Оған,қозғалатын немесе айналатын элементтердің

кинетикалық энергиясы,дірілдің,шуылдың,түтіннің,толқын

соққысының,және т.б потенциялдық энергиясы жатады;

Термиялық фактор, жылу энергиясымен аномальды температураны

сипаттайды.Оған,өрт  температурасы,химиялық реакция,және де организмнің

терморегуляциясын бұзатын  микроэлемент параметрлері кіреді;

 Электрлік  факторлар:электр тогы,электрлік  дала,иондаушы сәулелену;

Электромагнитті фактор:жарықтану,радияция,электромагниттік сәулелену;

       Химиялық фактор:улы және жарылғыш заттар,зиянды шаң және лоза;

Биологиялық фактор:организмнің  қауіпті құрамыадам күнделікті пайдаланатын азықтары және басқа да биологиялық  обьектілер;

Психофизиологиялық  факторлар:шаршау,стресс,ыңғайсыз поза.

Пассив-активті  топтың факторларына энергия әсер ететін организм немесе құрылғы кіреді.Бұл  топқа үшкір қозғалмаитын элементтер,бұрылулар  мен биіктіктер катысты.

Пассивті факторға,жанама әсерлер кіреді.Бұл топқа:қауіпті  заттар,материалдың коррозиясына қатысты,конструкцияның беліктілігінің жеткіліксіздігі және т.б кіреді.

Адамның мінезіне қатысты факторлар келесідей  бөлінеді:міндетті(шуыл,діріл,жарық  т.б)және жанама(коррозия,қақтың толуы  т.б).

Келтіретін зияндылығына байланысты:әлеуметтік зияндық,(денсаулыққа  келтірілген зиян,өмір сүру деңгейінің азайуы).Экономикалық зияндық(еңбекөнімділігінің төмендеуі,аурулардың төлем ақылары)

Периодты түрде  өндірістік зиянды,қауіпті болатын  жерді қауіпті зона деп айтамыз.Сәйкесінше тұрақты немесе уақытша қауіпті  зоналар болады.Қауіпті зоналар  геометриялық өлшемдеріне сипатталады,ал уақытша зоналар қауіптің пайда  болу ықтималдылығы болады.Қауіпті  зоналар жергілікті және жайылған болуы  мүмкін.

 Егер аймақ мөлшерлері адам мөлшерлерімен өлшемдессе , онда мынау     жергілікті аймақ аталып жатыр . Жайылған аймақта аймақ мөлшерлері адам мөлшерлері маңызды шамадан асырып жатыр .