Автоцистерна

Шудың әсерінен адам ағзасында  ең алдымен есту, жүйке, жүрек тамыр  жүйесінің өзгерістері дамиды. Олардың  айқындылығы шудың параметрлеріне, шу жағдайындағы жұмыс ету стажына, жұмыс уақытындағы шудың ұзақтығына және ағзаның сезімталдығына байланысты.

Шумен байланысты еңбек процесі  кезінде, адам денесі мәжбүрлі қалыпта  болатынын, белгілі бір бұлшық еттер  тобының кернелікте болуын, нервтік-эмоционалдық кернеулікті және осыған қоса дірілдің, шаңның, улы заттардың, қолайсыз метеорологиялық  жағдайлардың әсерін ұмытпау керек. Бұның барлығы аурудың клиникасын қиындататын факторларға жатады.

5.6.Автомобиль  дөңгелегіне жөндеу жұмыстарын  жүргізгендегі    бөлінетін зиянды заттар мөлшерін есептеу

Жөндеу жүгізу бөлімінде екі жону станогы орнатылған.

Станок жұмысы кезінде бөлінетін металлдың  шыңы мен абразивті шаң мөлшері  q = 0,015 кг/сағат.

Екі станоктан  бөлінетін жылдық шығарыс мына формуламен анықталады:

12. M¢ = 2q × t ×10ˉ³  т/жыл,

Мұнда t – станоктың жыл бойы жасаған жұмысы,сағат.                        

       M¢_Т = 2 × 0,015 × 1250 × 10ˉ³ = 0,0375 т/жыл

Дөңгелек жуған  кездегі ауа мөлшеріне түсетін  зиянды заттар мөлшерін келесі формуламен анықталады:

13. М_i = q_i П кг/год,

 q_i – 1 дөңгелек жұбынан шекті бөлінуі ,кг;

П – жыл бойы өңделетін дөңгелек жұбының саны,дана/жыл.

                             М_{бензола} = q_i П = 0,3 × 72 = 21,6 кг/жыл,

                             М_{ксилола} = q_i П = 0,2 × 72 = 14,4 кг/жыл,

                             М_{углеводородов} = q_i П = 0,5 × 72 = 36 кг/жыл,

 

     

5.7.Шикі мұнайды, газ конденсатын және мұнай өнімдерін

          темір жол, автомобиль, теңіз, ішкі су және әуе көлігіме

          тасымалдау шарттары

Қауіпті жүктерді тасымалдауға Қазақстан Республикасының  заңнамасында қойылатын талаптарға сәйкес арнайы жабдықталған және тасымалдауға рұқсат етілген көлік арқылы шикі мұнайды, газ конденсатын және мұнай  өнімдерін темір жол,  автомобиль, теңіз, ішкі су және әуе көлігімен  тасымалдауға жол беріледі.Мұнай  өнімдерін өткізу және (немесе) жөнелту кезінде, сондай-ақ темір жол,  автомобиль, теңіз, ішкі су және әуе көлігімен тасымалдау жөніндегі операцияларды жүзеге асыру кезінде міндетті түрде ілеспе жүкқұжаттар ресімделеді.

      Мұнай өнімдерін көтерме сауда арқылы берушілер, мұнай өнімдерін бөлшек сауда арқылы өткізушілер, мұнай өнімдерінің ішкі тасымалдануын жүзеге асыратын тұлғалар алушыларға мұнай өнімдерімен бірге ілеспе жүкқұжаттарын көлік арқылы беріп жіберуге міндетті.

    Осы тармақтың мақсаты үшін:

1) мұнай өнімдерін сатып алушы  болып табылатын заңды тұлға,  ол алушы ретінде көрсеткен  осы заңды тұлғаның филиалы;

2) ішкі тасымалдау кезінде мұнай  өнімдерін алушылар болып табылатын  заңды тұлға, оның филиалы;

3) мұнай өнімдерін, сондай-ақ  ішкі тасымалдау кезінде  мұнай  өнімдерін сатып алушы болып  табылатын жеке тұлға  алушы  болып танылады.

      Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын бір жеке тұлға немесе заңды тұлға ішінде мұнай өнімдерін тасымалдауға байланысты тасымалдау ішкі тасымалдау болып танылады.Ілеспе жүкқұжаты интернет–ресурс арқылы электронды түрде ресімделеді.

      Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер ішкі тасымалдауды жүзеге асырған кезде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерде ілеспе жүкқұжаттарын ресімдеу талап етілмейді.Шикі мұнайды, газ конденсатын және мұнай өнімдерін темір жол,  автомобиль, теңіз, ішкі су және әуе көлігімен тасымалдауға байланысты құжаттар қауіпті жүктерді тасымалдау үшін көліктің әрбір түріне белгіленген талаптарға сай болуға тиіс.

      Темір жол,  автомобиль, теңіз, ішкі су және әуе көлігімен шикі мұнайды, газ конденсатын және мұнай өнімдерін сақтау және тасымалдау құралдарының конструкциясы және пайдалану шарттары техникалық регламенттердің талаптарына сай болуға тиіс

5.8.Шығарылатын зиянды заттардың экологиялық залалын есептеу

Өндіріс орнының  тигізеті әсерін келесі формуламен есептейміз:

                                У_lij = g × d × f_ji × M²_ji,

Мұнда g - залалдың ақшалай бағасы,Алматы қаласы үшін составляет 355 тенге

d - территорияның атмосферасының кірленуінің қауіптілік коэффициенті,ол өндіріс аумағының кірлену территориясына байланысты d = 4;

f_ji - атмосфераның кірлену  коэффициенті i-лік зиянды заттың агрегаттық күйінен, j-лік негіздің биіктігі мен шығарылған зиянды заттың температурасы.

   M²_ji - жылдық шығарылған i-лік зиянды заттың келтірілген массасы,келесі      формуламен анықталады:

   M_²ji = M_¢ji × _Аi

Мұнда M¢_ji - жылдық шығарылған i-лік зиянды заттың массасы, т/жыл;

  А_i – i-лік зиянды заттың зияндылығына қатысты көрсеткіші. Шартты т./т.

5.3-кесте.экологиялық залалдың есебі

зат	g	d	f	ПДКссi, мг/м³	Аi, усл.т/т	M¢ji, т/год	M²ji, т/год	У, тг/год
Бензол	355	4	0,91	1,5	1,26	0,0216	0,027	34,89
Ксилол	55	4	0,91	0,2	980	0,0144	14,11	18235,53
СН	355	4	0,91	1	1,26	0,036	0,044	58,61
Шаң	355	4	3,78	0,15	6,67	0,0375	0,250	1342,57

 

Бір жылдағы жалпы  экологиялық залал 19.871.60 мың теңге

 

 

6. АВТОМОБИЛЬДІҢ ТЕХНИКО–ЭКОНОМИКАЛЫҚ      КӨРСЕТКІШТЕРІ

      Автомобильдің материалдық өндірістік базасына, еңбек құрал-жабдықтары мен заттарын пайдалану, өндірісті үйымдастыру, өнімдерді өндіру шығыны сипатталатын шама. Көрсеткіштер жүйені ендіруден алынатын тиімділікті (акпаратты өңдеу мерзімін қысқартуды, қол еңбегінің көлемін азайтуды, басқару сапасын арттыруды, нөтижелердің дөлдігі мен дүрыстығын, материаддық қүралдардың үнемділігін) анықтауға мүмкіндік береді

 

      6.1.Автомобиль өнімділігін есептеу методикасы

      Жүктік автомобильдің жылдық өнімділігін келесі формулалар арқылы есептейміз::

     Жүктік автомобильдермен автопоездарға  (т.км)

                     (6.1)

Мұнда - жүккөтергіштік, т;

- жүккөтергіштікті пайдалану коэффициенті;

- жүкпен жүрудің орташа ұзақтығы, км;

- автомобильдің орташа техникалық жылдамдығы, км/ч;

- жұмыс істеу ұзақтығы, сағат;

- бір жыл ішіндегі күн;

- машинаның паркты пайдалану коэффициенті;

- жүрісті пайдалану коэффициенті;

- жүкті тиеу және түсіру кезіндегі тұру уақыты,сағат.

Жоғарыда келтірілген формула  автомобиль өнімділігі мен конструкциялық ерекшеліктерін өзара байланыстыруға мүмкіндік береді.

(6.1) формуласында автомобиль конструкциясына тура қатысты параметрлер келтірілмеген: , , , . Бұл параметрлерді тұрақты коэффициент деп санап сәйкес индексімен белгілеп,автомобиль өнімділігінің функционалдық параметріне тәуелділігін конструкциясынан анықтаймыз. Жүктік автомобильдермен автопоездарға мына түрде келтіреміз:

                      (6.2)

Автомобильдің жүккөтергіштігі  оның конструкциялық өлшемдермен,негізгі түйіндердің беріктігімен шасси агрегаттары(рамы, мост, дөңгелек ілінісі, шиналар және т.б.)және автомобиль компоновкасы арқылы анықталады.

       Автомобильдің номиналды жүк көтергіштігінің мөлшері (жүк көтергіштікті пайдалану коэффициенті )шанақтың ішкі өлшемдерімен жүктің тығызыдығы арқылы анықталады.Автомобильдің орташа техникалық жылдамдығы қозғалтқыш қуатына,автомобильдің толық массасына,трансмиссияның беріліс қатыстығына,жүргішті дөңгелектің айналу радиусына,автомобиль шайқалуына кедергісіне және қозғалыстың аэродинамикалық кедергісіне байланысты.Және де автомобильдің тежегіш механизміне,оныңтұрақтылығымен басқарымдылығын анықтайтын параметрлерге және  басқада конструкциялық ерекшеліктеріне байланысты.        Автомобильдің орташа техникалық жылдамдығы  қозғалтқыш қуатына, автомобильдің толық массасына,трансмиссияның беріліс қатыстығына, жүргішті дөңгелектің айналу радиусына,автомобильдің шайқалуына кедергісіне және қозғалыстың аэродинамикалық кедергісіне байланысты . деп қозғалыс уақыттарының және қара балықтарға тоқтаулардың жиынтық есепке ала автомобильдің тежегіш механизміне , оныңтұрақтылығымен басқарымдылығын анықтайтын параметрлерге және басқада конструкциялық ерекшеліктеріне байланысты . орта техникалық жылдамдықты анықталып жатыр , шақырылушылардың - автомобильдің және қажеттілікпен олардың жоюдың . Ол сондықтан беріктіктен сонымен қатар тәуелді болып жатыр және автомобиль негізгі түйіндерінің бөлшектердің сенімділігінің , оның жұмысқа қабілеттілігі анықтаушылардың борттардың конструкциясының,жүкті тиеп түсіру кезіндегі арнайы механизмдердің әсерлігін арттырып жұмысты жеңілдету болып табылады.Ол және де автомобильдің тиеп-түсіру жүйесі мен механизміндегі ептілігін арттыруға үлес қосады.

       6.2. Көліктік техниканың өзіндік құнын есептеу методикасы.

       Бір автомобиль мен тасымалдаған кездегі эксплуатациялық шығындар жеке-жеке  шығын түрлеріне және шығын баптарына бөлінеді:.

                          (6.3)

 мұнда - жанармай шығыны;

- майлау материалдары шығыны;

- техникалық қызмет көрсетумен ремонт шығыны;

- шиналардың желінуінің қалыпқа келтіру шығыны;

- жүргізуші жал ақысы;заработная плата водителя;

    - накладные расходы.

        Тасымалдау кезіндегі әрбір эксплуатациялық шығынның мөлшері тікелей автомобиль конструкциясына байланысты.

1 км жол жүріске жанармай шығыны (тенге)  келесі формуламен анықталады:

                      

                                    (6.4)

Мұнда - жанармай шығынының 100 км жол жүріске нормалы шығыны,л;

 -1 л жанармай бағасы, тенге.

       Жанармай шығыны  қозғалтқыштың эксплуатациялық мінездемесіне конструкциясына,беріліс қорабына,трансмиссияның беріліс қатыстығына, жүргішті дөңгелектің айналу радиусына,автомобильдің шайқалуына кедергісіне және қозғалыстың аэродинамикалық кедергісіне байланысты 

  Майлау материалдарына шығыны (тг/км)

            (6.5)

где  - 100л жанармайға(л), қозғалтқыш майына(л),трасмиссия майына (л)нормалы шығын;

- сәйкесінше осы майлардың 1л (кг) бағасы,теңге.

Майлау материалдарының шығыны ,майлау жүргізетін нүктелердің санына,майлау жұмысын жүргізу кезектілігіне  және т.б байланысты

Техникалық қызмет көрсетумен (тг) ремонт шығыны 1 км жол жүруге шағылған:

                                             

,                (6.6)

Мұнда - 1000 км жол жүргендегі техникалық қызмет көрсетумен эксплуатациялық ремонт жүргізу шығыны,теңге.

Техникалық қызмет көрсетумен эксплуатациялық  ремонт жүргізу шығыны автомобиль бөлшектерінің желінуінен,механизмдерді реттеу жиілігімен,жөндеудің қарапайымдылығы мен жеңілділігімен анықталады.

1км жол жүргенге амортизациялық бөліп шығару (тенге):

                                                

             (6.7)

Мұнда -автомобильдің көтерме бағасы, тг;

       -амортизациялық бөліп шығару нормасы 1000 км, %.

амортизациялық бөліп шығару автомобильдің бағасымен қанша уақыт қызмет етуімен байланысты.

1км жол жүргенге қатысты шиналардың  желінуінің қалыпқа келтіру шығыны  келесі формуламен анықталады:

                           

,                                 (6.8)

Мұнда - 1000 км жол жүргенге қатысты шиналардың желінуінің қалыпқа келтіру нормасы, %;

- шина бағасы, тенге;

- шинаның жүріс саны, шт.

1 км жол жүргенге жүргізушінің айлығы (тг)

                         

                      (6.9)

Мұнда - айлық төлемге қосылу коэффициенті;

    - 1 т жүкті жеткізудің бағасы, тг;

    - көліктік жұмыстың 1т-км бағалау, тг.

 1 км жол жүріске теліндеме шығын (тг) келесі формуламен анықталады:

                                                 

,                                      (6.10)

Мұнда - жылдық теліндеме шығыны, тг;

     - автомобильдің жылдық жүрісі, км.

1 т-км транспорттық жұмыстың өзіндік құны (тг);

 

                                              

                             (6.11)

Бір жаңа автомобильге есептегендегі  жылдық эксплуатациялық шығынның экономиясы:

                                                 ,                        (6.12)

мұнда - базалық немесе жаңа автомобильдің транспорттық жұмысының өзіндік құны.

       - жаңа автомобильдің өнімділігі.

Жаңа автомобильді іске қосқандағы экономикалық әсері келесі формуламен анықталады:

              

,  (6.13)

Мұнда - базалық және жаңа автомобильге келтірілген шығын:         

;

- автомобильдің өзіндік құны, тг;

- капиталдық салымның нормалық коэффициенті 0,15 тең;

- бір автомобильге капиталды шекті салым , тг;

- базалық және жаңа автомобильдің жылдық өнімділігі, т-км;

- базалық және жаңа автомобильді жөндеуге кеткен балансты құнының бөлігі:

- келтірілген нормативті коэффициент

- автомобиль ресурсына қатысты есептелген,автомобильдің қызмет ету уақыты;

- автокөліктің өндірістік техникалық базасын дамытуға шекті капиталды салымдар мөлшері, тг;