Қазақстан Республикасының төлем жүйесінің қазіргі жағдайы

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 07 Апреля 2014 в 22:33, курсовая работа

Описание работы

Экономикалық процестердің қатысушыларының көзқарасы бойынша, тауарлар мен қызмет көрсетулер және оларды сатып алушылардың арасында келісім шарт күн сайын орнап отырады. Көп жағдайда тауар өндірушілер өздерінің тауарлар мен қызмет көрсетулеріне уақытысында ақысының төленуін талап етеді, яғни олар тез арада алынған құралдарды пайдаланумен байланысты болады.
Өздерінің іскерлік міндеттерінің орындалуы үшін экономикалық процестің барлық қатысушылары қолма-қол ақшаларды пайдаланады. Көп көлемді қолма-қол ақшаны ұстап тұру мақсатты емес, сонымен бірге қолма-қол ақша төлемнің ыңғайлы құралы болып табылмайды. Осыған байланысты төлем жүйесінің субъектілеріне төлемдерді жүзеге асыруда қатысушы банк қызметтерін пайдаланғаны дұрыс.

Содержание работы

КІРІСПЕ

1 ТӨЛЕМ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Төлем жүйесінің түсінігі мен құрылымы
1.2 Төлем жүйелерінің түрлері мен қатысушылары
1.3 Қазақстан Республикасында төлем жүйесінің қалыптасуы

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТӨЛЕМ ЖҮЙЕСІ
ЖӘНЕ ОНЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ
2.1 Қазақстан Республикасының төлем жүйесінің қазіргі жағдайы
2.2 Қазақстан Республикасының төлем жүйесіндегі төлемдер
ағыны
2.3 Төлем құжаттарында электронды айырбастау құралдарын
пайдаланудың мүмкіншіліктері


ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Файлы: 1 файл

толем жүйесі -курс.doc

— 504.50 Кб (Скачать файл)

 

 

 

 

Кесте 4 - банкаралық ақша аударымдар жүйесіндегі төлемдер көлемі                            

       

 

         Айы

2005 ж. І тоқсан

2006 ж. І тоқсан

Өзгеріс (%)

Саны

(мың. тр.)

Сомасы

(млрд. теңге)

Саны                         

(мың. тр.)

Сомасы

(млрд. теңге)

Саны

Сомасы

Қаңтар

376,6

2 904,9

477

4 397,8

26,6

51,4

Ақпан

608,1

3 153,8

732,1

5 515,9

20,4

74,9

Наурыз

661,4

3 320,4

735,3

6 815

11,2

105,2 (2,1 есе)

І тоқсан

1 646,1

9 379,2

1 944,4

16 728,8

18,1

78,4


 

Сонымен бірге банкаралық ақша аударымдары жүйесіндегі төлем айналымын пайдаланушы топтар бойынша бөлінісін  көрсетіп өтсем (5 кесте):

 

Кесте 5 – банкаралық ақша аударымдары жүйесіндегі төлем айналымын        пайдаланушы топтар бойынша бөлінісі

 

 

 

           Топ

Төлемдер көлемі (млрд. теңге)

 

                     Өзгеріс

2005 ж.

І тоқсан

2006 ж

І тоқсан

 

 

 

Млрд. теңге

 

            %

Бес ірі банк

2655,4

5603,9

2948,5

111 (2,1 есе)

Шетел қатысуындағы банкілер

1156,8

1826,4

669,6

57,9

Басқа да банкілер

1108,4

1655,9

547,5

49,4

Банкілік емес ұйымдар

2698,7

4330,9

1632,2

60,5

Басқа қатысушылар

1759,8

3311,7

1551,9

88,2

Жалпы нәтижесі

9379,2

16728,8

7349,6

78,4


 

Банкаралық клиринг: 2006 жылдың 1 сәуіріндегі жағдайға байланысты Банкаралық клирингке қатысушылардың саны 34 болған болса, оның 26–сы екінші деңгейлі банкілер, Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазыналық комитеті, «Қазпошта» АҚ және «ТАТ Кредит», Мемлекеттік зейнетақы төлеу жөніндегі орталық, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, Мемлекеттік зейнетақы қорының, банк-кастодианы (ҚРҰБ МОЕБ).

2006 жылдың І тоқсанында бөлшек төлемдер сомасы 370 млрд. теңге болатын 4 089,3 мың құжатты құрады. 2005 жылдың І тоқсанымен салыстырғанда Банкаралық клирингте жасалған төлемдер саны 34,6 %-ға, ал сомасы 36,8 %-ға артты [22;89-93].

2005 жылдың І тоқсанымен салыстырғанда 2006 жылдың І тоқсанында Банкаралық клирингтегі төлемдер көлемінің өсуі тауарлар мен материалдық емес активтер бойынша төлемдердің  30,4 %-ға, көрсетілген қызметтер бойынша төлемдердің 35,4 %-ға, бюджетке төленетін төлемдердің 31,2 %-ға және зейнетақы жарнасы бойынша төлемдердің 44,1 %-ға артуымен байланысты болды. Осы төлем түрлері өзгерісінің жалпы үлесі Банкаралық клирингтегі төлем көлемінің жалпы өсімінің 87 %-ын құрады.

Қарастырып отырған кезде клирингілік жүйеде зерттелген трансакциялардың орташа күндік көлемі 6,2 млрд. теңге сомасындағы 68,2 мың құжатты құрады. 2005 жылдың І тоқсанымен салыстырғанда төлемдердің орташа күндік саны 17,5 мың құжатқа (34,6 %-ға),сомасы 1,7 млрд. теңгеге (36,8 %-ға) дейін артқандығы байқалды.

Бұл ретте, бір төлемнің орташа сомасы 2006 жылдың І тоқсанында 90,5 мың теңгеге жетіп, 2005 жылдың І тоқсанымен салыстырғанда 1,4 мың теңгеге (1,6 %-ға) артқан.

2006 жылы І тоқсанда Банкаралық клирингте жасалған төлемдерді пайдаланушы топтарға қатысты мәліметтерді көрсете кетсем (6 кесте), (7 кесте):

 

 Кесте 6 - банкаралық клирингтегі төлемдер көлемі

 

 

 

         Айы

 

 

                                     Кесте

2005 ж. І тоқсан

2006 ж. І тоқсан

Өзгеріс  %-бен

Саны (мың теңге)

Сомасы (млрд. теңге)

Саны (мың теңге)

Сомасы (млрд. теңге)

Саны

Сомасы

Қаңтар

855,1

67,1

1310,7

95,5

53,3

42,3

Ақпан

1003,3

92,5

1321,1

125,9

31,7

36,1

Наурыз

1179,8

110,8

1457,5

148,5

23,5

34,0

І тоқсан

3038,2

270,5

4089,3

370

34,6

36,8


 

 

 

 

 

 

 

 

Кесте 7 - банкаралық клирингтегі төлем айналымын пайдаланушы топтар

бойынша бөлінісі                                                                                                                                                                                                                                                                                                 

                                                            Кесте

 

 

              Топ

Төлемдер көлемі       (млрд. теңге)

           Өзгерістер

2005 ж. І тоқсан

2006 ж. І тоқсан

Млрд. Теңге

      

       %

Бес ірі банкілер

98,8

127,4

28,5

28,9

Шетел қатысуындағы банкілер

39,3

49,4

10,1

25,6

Басқа да банкілер

57,5

77

19,5

33,9

Банкілік емес ұйымдар

11,5

17,6

6,1

53,4

Басқа қатысушылар

63,4

98,7

35,3

55,7

Жалпы нәтиже

270,5

370

99,5

36,8


 

Төлем құралдарын пайдаланудағы төлем карточкалары жөнінде айта кетсем, соңғы жылдары төлем карточкаларының Қазақстандық нарығы өз ұстанымының аясын айтарлықтай кеңейтті және нығайтты. 2007 жылғы І қаңтардағы жағдай бойынша төлем карточкаларын шығаруды екінші деңгейлі 19 банк және «Қазпошта» АҚ жүзеге асырды [26;66-67].

Екінші деңгейлі банктер жергілікті жүйелердің мынадай төлем карточкаларын: Altyn card – «Қазақстан Халық Банкі» АҚ және «АТФ Банк» АҚ, Smart Alem Card – «Тұран Әлем Банкі» АҚ, Каспийский – «Банк Каспийский» АҚ, Ситибанк Казахстан жергілікті карточкасын – «Ситибанк Казахстан» Ақ, Цеснабанктің жергілікті карточкасын – «Цеснабанк» АҚ шығарды. Бұдан басқа, Қазақстанның банктері VISA International, Europay International,Amerikan Express International және Diners Club International халықаралық төлем жүйелерінің карточкаларын шығарды және таратады. Бұл ретте «Қазақстан Халық Банкі» АҚ China Union Pay халықаралық төлем жүйелерінің карточкаларын шығаруға және қызмет көрсетуге кірісті. Сондай – ақ Қазпошта« АҚ «Ұлттық Прогрессингтік орталықпен» бірлесіп, Kaz Card микропроцессорлық ұлттық төлем карточкаларын шығаруды жүзеге асырды.

2006 жылғы халықаралық және жергілікті  жерлердің төлем карточкалары  жөніндегі мәліметтерге сүйене  кетсек, 2006 жылы қолма-қол жасалмайтын төлемдер саны 7 995 691-ге жетсе, қолма-қол ақшаны алу бойынша  трансакцияның саны 58 830 850-ге жетті. Ал, айналыстағы карточкалар саны 4 100 808 болды (8 кесте).

 

 

 

 

 

 

Кесте 8 - 2006 жылғы халықаралық және жергілікті жерлердің төлем карточкалары жөніндегі мәліметтер

 

 

      Банктің атауы

 

 

Жүйе

 

Айналыста- ғы карточка лар саны

 

Қолма-қол жасалмай тын төлемдер саны

Қолма-қол ақшаны алу бойынша трансакция-лар саны

                                           Халықаралық жүйелер

«АТФ Банк»АҚ

VISA

69 246

151 552

1 124 770

«Тұран Әлем Банк»АҚ

VISA

509 817

511 783

5 633 179

Europay

204 167

107 146

2 142 580

«Банк Центр Кредит» АҚ

VISA

181 929

119 954

2 210 800

«Казкоммерцбанк»АҚ

VISA

369 447

1 236 041

5 402 489

Europay

251 219

724 078

3 563 744

«Қазақстан Халық Банкі» АҚ

Europay VISA

1 670 460

3 267 298

25 965 330

 

313 426

482 161

4 644 380

«АБН АМРО Банк Казахстан» ЕАБ ЖАҚ

VISA

54 544

252 132

894 709

Басқалары

284 763

457 555

3 857 243

                                                 Халықаралық карточкалардың барлығы

3 909 018

7 309 700

55 439 224


 

                                           Жергілікті жүйелер

«АТФ Банк»АҚ

Altyn

7

3

26 169

«Қазақстан Халық Банкі» АҚ

Altyn

114 044

192 683

1 402 073

«Банк Каспийский» АҚ

Каспийский

3 347

1 534

30 775

«Тұран Әлем Банк»АҚ

Smart Alem Card

68 564

58 864

956 109

«Ситибанк Казахстан»

АҚ

 

Ситикарт

2 258

5 238

50 816

Басқалары

3 570

427 669

925 684

Жергілікті карточкалар,барлығы

191 790

685 991

3 391 626

Жиынтығы

4 100 808

7 995 691

58 830 850


 

 

Басқа төлем құралдары: 2006 жылы екінші деңгейлі банктер және «Қазпошта» АҚ кестеде көрсетілген төлем құралдарын пайдалана отырып 71 трлн.теңге сомаға саны 106 млн. трансакция жүргізді. Жалпы алғанда түрлі төлем құралдарын пайдаланудың ұлғаюы байқалды. Сонымен бірге, өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда төлемдер саны 24,7 %, ал сомасы 49,1 %-ға инкассалық өкім өсті (9 кесте).

 

Кесте 9 - 2006 жыл үшін төлем құралдары бөлігіндегі төлемдер

 

 

 

Төлем құралдары

2005 жыл үшін І тоқсан

2006 жыл үшін 1 тоқсан

 

 

 

Өзгеруі    %-бен

 

Абс.

 

Жалпы көлемінен %

 

Абс.

 

Жалпы көлемінен %

Төлем тапсырмасы

К

30453,6

35,8 %

30870,4

29,1 %

1,4 %

С

44929,3

94,3 %

67904,0

95,6 %

51,1 %

Төлем-талап тапсырмасы

К

120,1

0,1 %

135,5

0,1 %

12,8 %

С

217,2

0,5 %

42,1

0,1 %

5 %

Инкассалық өкім

К

301,2

0,4 %

341,9

0,3 %

13,5 %

С

140,7

0,3 %

317,9

0,4 %

2,3рет %

Төлем карточкалары

К

49820,4

58,6 %

66826,5

63,0 %

34,1 %

С

848,7

1,8 %

1241,8

1,7 %

46,3 %

Басқа да құралдар

К

435,2

5,1 %

7867,9

4,4 %

81,5 %

С

1498,8

3,1 %

1532,9

2,2 %

2,3 %

Жалпы қорытынды

К

85030,6

100,0 %

106042,2

100,0 %

24,75 %

С

47634,7

100,0 %

71038,8

100,0 %

49,1 %

Информация о работе Қазақстан Республикасының төлем жүйесінің қазіргі жағдайы