Халықаралық миграция

2.2.бөлімнің жұмыс жоспарын  құрастыруға,Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігінің бұйрықтарын,нұсқауларын сапалы және уақытылы орындалуына бөлім қызметкерлерінің кең көлемді қатысуын қамтамасыз етеді;

2.3.өндірістік жиналыстар ұйымдастырып,шешімдер  қабылдап,оның орындалуын қадағалайды;

2.4.бөлімге жүктелген жұмыстардың тиімді және сапалы орындалуын,оған әр жұмысшының қатысып,жауапкершілікті арттыруына көңіл бөледі;

 

 

              

3 Қазақстан халқының халықаралық миграциясы туралы статистикалық көрсеткіштерді талдау.

         Қазақстанның  егемендік алуымен,әлеуметтік-экономикалық қалыптасуының өзгеруі және әлеуметтік,ұлттық қиыншылықтардың өсуі постсоветтік кеңістікте көші-қон процестерінің жағдайын қиындатты.Көші-қонның негізгі себептері болып мемлекеттің ұлттық құрылыстары болып саналады.Орыстар-Ресейге,өзбектер-Өзбекстанға,немістер-Германияға тағы басқадай кетіп жатты.Көші-қон процестерін реттеу мен бақылаудың кешенді проблемаларын шешу мақсатында,осы процеске заңдық негіз беру үшін Қазақстанда Қазақстан Республикасының «Көші-қон туралы»Заңы 1992 жылы қабылданды.Онда азаматтардың көші-қонға құқы анықталған,яғни республика ішінде тұрғылықты жерін өзгертуге,басқа елге көшу немесе қайта көшіп келуге құқы.Отандастар,яғни шет елдегілер өздерінің тарихи мекені-Қазақстан Республикасына еркін түрде қайтіп келе алады.

          1997жылы әлеуметтік сфераны оптимизациялау үстінде көптеген  ауылды аз кешенді мектептер,медициналық пунктер және басқа да әлеуметтік мекемелер табылады.Халық ағымы күшейді,көшіп кеткендер саны 504 мың адамға өсті.Өмірлік маңызды құрылымдарды одан ары қарай орнына келтіру халықтың орнын ауыстыруға деген ойын төмендетті.

Мемлекеттер арасындағы халық айырбасы сандық және сапалық әлеуметтік салдарға әкеледі.Қазақстан үшін,жеке алғанда халық санының төмендеуі-еңбек күшінің орнын толтырмайтын жоғалту болып табылады,өйткені елдің өз күшіне сенімді  экономикалық белсенді азаматтар-творчестволық интеллигенция,мамандандырылған техникалық кадрлар,яғни оларды дайындауға үлкен қорлар кетті.Халықаралық көші-қонның қазіргі құрылымын жасына,тұрғылықты мекен-жайына және тұратын еліне қарай бөледі.

               Экономикадағы жетістіктері,ұлтаралық  келісім Қазақстанды көші-қонға  тартымды ел етті.Елде халық  ағымын төмендетуге шаралар қолданылуда.Болжамдарға  қарағанда жақын уақытта халық  санының деңгейі 15 млн. Адамға жеткізілмек,яғни табиғи өсім арқасында және теріс сальдоны 13,7 мың адамға жеткізу алға қойылған.Еліміз тәуелсіздігін алғанынан кейін Монғолия,Қытай,Ауғаныстан және басқа да жақын және алыс шет елдерден   оралмандардың қайтіп келуіне жол ашты.1991-ден 2000 жылдар арасында республикаға 43 мың қазақ отбасылары көшіп келді,олардың саны 183 мың    адамды құрады.Жыл сайын отандастардың шет елден көшіп келуіне квоталар   өсіріліп келеді.Егер республикалық бюджетте 2003 жылы оралмандарды тұрғын үймен қамтамасыз етуге 2414 млн.теңге сомасында құралдар қаралды,көшіп келушілер квотасына бюджетте 2004 жылы бұл 4599 млн. Теңгеге немесе 1,9 есеге өсірілді.

              Енді Қазақстан Республикасындағы  халықтың 2000-2004 жылдардағы көші-қонына  тоқталамыз.

                         

      1-кесте.Қазақстанға көшіп келгендердің динамикасы.

 

жылдар	Көшіп келгендер- дің саны , адам	Абсолюттік өсім,адам		Өсу қарқыны %		Өсім қарқыны%		1%өсімнің абсолютті мәні
2000	47472
2001	53548	6076	6076	112,8	112,8	12,8	12,8	474,7
2002	58211	10739	4663	122,6	108,7	22,6	8,7	535,5
2003	65584	18112	7373	138,2	112,7	38,2	12,7	582,1
2004	68319	20847	2735	143,9	104,2	43,9	4,2	655,8

               1-кестенің көрсеткіштеріне талдау  жасай отырып ,мынадай қорытынды  жасауға болады:уақыт өткен сайын ,яғни 5 жыл аралығында (2000-2004 жыл) көші-қон,яғни Қазақстанға көшіп келгендердің саны ғана өз- геріп қоймай,сонымен бірге динамикалық қатарлардың көрсеткіштері де өзгеріп отырады және оған әр түрлі себептер әсерін тигізеді.Соның салдарынан динамикалық қатарлар көрсеткіштерінің даму дәрежесі әр жылдары әр түрлі болады.

               Енді осы көрсеткішті көрнекті  түрде көрсету үшін графикте  бейнелейміз          

1-сурет Қазақстанға көшіп  келгендер,адам

 

сурет

      

 

                   Сонымен 2000-2004 жылдардағы Қазақстанға көшіп келгендер саны орташа шамамен 58626,8 адамды құрады.1-суретте көріп отырғанымыздай көшіп келгендер саны жылдан жылға  өсіп отыр.2000 жылы-47472 адам болса,2001 жылы-53548 адамды құраған.Ал 2002 жылы-58211 адам,2003 жылы-65584 адам,2004 жылы-68319 адамға өскен.Келесі қарастыратынымыз Қазақстаннан көшіп кеткендер саны.

 

 

           2-кесте.2000-2004 жылдардағы Қазақстаннан көшіп кеткендердің динамикасы.

 

 

Жылдар	Көшіп кеткен-  дердің  саны, адам	Абсолютті өсім адам		Өсу қарқыны %		Өсім қарқыны %		1%өсім- Нің абсолют-ті мәні
		тұрақты	тізбектел- ген	Тұрақ-ты	Тіз- бек-тел-ген	Тұ-рақ-ты	Тіз-бек-тел-ген
2000	155749
2001	141710	-14039	-14039	91,0	91,0	-9,0	-9,0	1557,5
2002	120223	-35526	-21487	77,2	84,8	-22,8	-15,2	1417,1
2003	73890	-81859	-46333	47,4	61,5	-52,6	-38,5	1202,23
2004	65530	-90219	-8360	42,1	88,7	-57,9	-11,3	738,9

 

 

                    2-кестенің көрсеткіштеріне талдау  жасай отырып,мынадай қорытынды  жасауға болады:уақыт өткен сайын,яғни 5 жыл аралығында (2000-2004 жылдар)Қазақстаннан көшіп кеткен халықтың саны ғана өзгеріп қоймай,сонымен бірге динамикалық қатарлардың көрсеткіштері де өзгеріп отырады,яғни әртүрлі себептер әсерінен әр жылдары дәрежелері әртүрлі болған 2-кестенің көрсеткіштерінің  кему динамикасын көрнекі түрде көру үшін келесі 2-суретке көз саламыз:                 

 

      2-сурет  Қазақстаннан көшіп кеткендер,адам

                                                                                                                                                                                                                                 

 

                     

                     Сонымен 2000-2004 жылдар аралығында  Қазақстаннан шет елге көшіп  кеткендер саны орта есеппен 111420,4 адамды құрады.Графиктен көріп отырғанымыздай,5 жыл аралығында елден көшіп кетушілер саны саны біршама азайған.Егер 2000 жылы көшіп кеткендер саны 155749 адамды құраса,2001 жылы 141710 адамға азайған.Одан ары 2002 жылы120223 адамға азайса,2003 жылы 73890 адамға қысқарған.Ал 2004 жылы 65530 адамды құраған.Әрине бұл тенденция еліміздің демографиялық жағдайына оң ықпал етеді.Өйткені халықтың жылдан-жылға жағдайының жақсаруы,өзінің тұрғылықты мекеніне қалып қойуына әсер етеді.Демек халық санында теріс сальдо болмайды.

    

             Қазақстан Республикасының көші-қон  процестерінің құрылымына тоқталсақ.   

 

3-кесте  Халықаралық  көшіп-қону

         адам

	2000	2001	2002	2003	2004
Қазақстанға көшіп келгендер-барлығы Соның ішінде елдерден	47472	53548	58211	65584	68319
ТМД	43460	49932	54206	60781	61831
Ресей	23941	23497	21758	21565	18565
Белорусия	427	383	364	323	300
Қырғызстан	1673	2145	2566	2818	2612
Украина	1381	1190	771	691	555
Өзбекстан	12810	18783	24628	31191	35795
ТМД-дан тыс	3982	3616	4005	4803	6488
Германия	548	599	603	776	764
Греция	44	28	31	28	14
Израиль	85	103	84	94	91
Монғолия	658	407	476	1177	1607
Қытай	189	655	1059	2080	3463
Канада	10	12	53	31	31
АҚШ	27	36	140	46	38
Қазақстаннан көшіп кет- кендер-барлығы соның ішінде елдерге	155749	141710	120223	73890	65530

 

	2000	2001	2002	2003	2004
ТМД	116707	101009	85317	49260	46929
Ресей	108724	94917	80052	45451	44215
Белорусия	3265	2340	1829	1086	753
Қырғызстан	736	548	584	461	304
Украина	2172	1801	1568	1046	764
Өзбекстан	1277	1032	961	982	678
ТМД-дан тыс	39042	40701	34906	24630	18601
Германия	35938	38469	32832	22520	17221
Греция	152	91	56	22	18
Израиль	1278	713	508	328	248
Монғолия	207	126	23	43	50
Қытай	1	11	159	407	121
Канада	236	305	324	398	309
АҚШ	528	459	396	422	335