Қазақстан Республикасының туристік маркетингті талдау және оны жетілдіру жолдары

    Сонымен қатар шетелдік партнерлар ақпатар  көзі болуы мүмкін. Олар бәсекелестер жіберген туристік лектерілңкөлемі кандай екенін және олар қандай қаладан келгендігі, қандай қосымша қызметтермен пайдаланғандағы жайлы ақпарат беруі мүмкін.

    Бәсекелестер  туралы ақпарат жиналып, талданып есеп түрінде туристік фирма басшылығына беріледі. Өйткені, туристік фирмалардың мақсаты бәсекелестерге қарағанда жақсырақ жұмыс жасау болып табылады, олар бәсекелестерінің кемшіліктерін табу арқылы өзінің жүмысында оларды болдырмауға тырысуы қажет. Бәсекелестерге қатысты тур фирмалардың белгілі бір стратегия, бағалық саясат және маркетинг кешенінің бір қүралы қолданылады.

    Агенттік  тораппен жұмыс жасау  маркетинг бөлімінің маңызды мәселесі болып табылады. Агеттік торапқа турфирмамен келісім шартқа отырған барлық турагенттіктер, жеке кәсіпкерлер және ұйымдар кіреді. Маркетинг бөлімінің агенттік торапқа жауап беретін қызметкерлері агенттер туралы көрсеткіштер базасын жүргізуі тиіс.

    Агенттік  торатың мүшелеріне турфирманың  ұсынатын қызметтерінің пакеттері жіберіледі (каталогтар, брошюралар және олардың электрондық түрі т.б.). Агенттер барлық керекті ақпаратпен қамтылуы тиіс.

    Сонымен қатар, маркетинг бөлімінің қызметкерлері  агенттердің жұмысы нәтижелері туралы есеп жүргізіп отыруы тиіс.

    Агенттік  тораптың мүшелерінің жұмысын ынталандыру мақсатында бонустар жүйесі енгізілуі тиіс. әрбір жіберілген турист белгілі бір ұпай әкеледі. Үпайлардың белгілі бір мөлшері бонусиық жүйенің бірінші, екінші және үшінші орындарға шығуға мүмкіндік береді. Бүл коммисиондық марапаттаудың 3 деңгейін қарастыруға мүмкіндік береді. Төменгі деңгейдегі коммисиялық марапаттау 5 - 7 %, ең жоғары деңгейде - 10 - 12 %. Бонустарды санау және коммисиондық марапаттау мөлшерін орнату маркетингтік бөлімнің қызметіне кіруі керек.

    Турөнімді жылжытудың негізгі қүралының бірі болып, халықаралъқ көрмелер мен кездесілерге қатысу болып табылады. Олар турөнімге ғана емес және турфирмаға назар аударуға мүмкіндік береді. Маркетингтік бөлімнің мұндағы қызметі болып жатқан, болашақта болатын кәсіби көрмелер туралы ақпарат жинау болып табылады. Осыған байланысты екі стратегиялық бағыт орнатылады - біреуі әлуетті агенттерді бірге жүмыс істеуге тарту («риsһ») және екіншісі тұтынушыларға бағытталған («рull»). Кәсіби көрермендер көрменің үшін бірінші күн арналады.

    Көрмеге турфирманың өнімін көрсететін жарнамалық материал дайындалады. Көрмеге дайындалу кезінде шетел тілдерінде визиттық карточкаларды қажетті көлемде дайындайы қажет. Ең негізгісі жарнамалық стендті жасауы қажет.

    Туристік  көрмелерге қатысудың екі мақсаты  бар: 1) партнерлік байланыстарды және агенттік тораты кеңейту; 2) өзінің өнімдеріне түпкілікті тұтынушыларды тарту.

    Стендте жұмыс істеу үшіе турфирма ең көзге  түсімді, эрі пысық қызметкерлерін қояды. Олар шетел тілдерін білуі  қажет. Стенд - турфирманың қызметі жайлы толық мәлімет беретін витрина.

    Тур операторлармен жұмыс істеуге агенттерді тартудың тағы бір 
құралы презентацияларды ұйымдастыру. Презентация кәсіби көрме жүмыс 
істеп жатқан күндері, аумақтардағы жаңа филиалдардың ашылуына 
байланысты немесе туристік мерзімнің ашылуымен байланысты

    ұйымдастырылады. Презентацияны ұйымдастырумен маркетинг  бөлімі айналысады. Презентация салтанатты түрде мейрамханаларда, клубтарда жүргізіледі.

    Ұйымдарга демеушілк көмек, Турфирмалар әр түрлі қоғамдық шараларда демеуші ролін атқаруы болады. Маркетинг бөлім елде, қалада қандай шаралар өтіп жатқандығын іздестіріп, ол жерлерге қатысу туралы шешім қабылдайды. Негізі қоғамдық өмірде мағызы бар және БАҚ - да үлкен резонанс алатын оқиғаларға демушілік жасайды.

    Оперативті  маркетшг. Турфирманың маркетингтік бөлімі агенттік торап арқылы және Интернет жүйесі арқылы жүргізілетін барлық сатулардың мониторингін жүргізеді. Сатулардың жүргізілуінің бағытын бақылау мақсатында есеп беру бланктары жасалады.

    Жарнамалық  қызмет. Турфирманың жарнамалық қызметін жүргізудің негізгі бағыттары болып жарнамалық стратегияны және медиажоспар жасау, медиажоспардың орындалуын бақылау, БАҚ - да жарнаманы ұйымдастыру, каталогтар жасау, пресс - конференцияларды жүргізу және т.б. жарнамалық әрекеттер.

    Шетелде турөнімнің жарнамасымен тек турфирмалар  ғана емес, сонымен қатар, федералды және жергілІкті құрылымдар, қонақ үйлер, театрлар, музейлер, тематикалық парктер, мейрамханалар және басқалар. Мысалы, Голландидағы қызғалдақтардың өскендері жайлы БАҚ - ғы күшті жарнама рақылы білуге болады. Аты әйгілі Кекенхоф өзінің ғажайып гүлдері бар брошюраларын элемнің түпкір - түпкіріне жібереді. Бұл брошюраларда парктың тарихы туралы, қандй көлікпен ол жерге жетуге болатындығы жэне бағаларының қандай екендігі туралы толық ақпарат бар. Қазіргі кездегі турфирманың қызметі рыноктық ортада жүргізіледі. Сұраныс пен ұсыныс қаңдары, еркін бәсекелестік турфирманы рыноктық ойынға бас ұруға әкеледі. Маркетинг фирмаішілік және сыртқы орта шындығымен байланыстыратын механизм болып табылады. Ол рыноктың конънктурасы, рыноктағы бәсекелестер, туристік лектерің бағыттары, туристік өнімнің өзгеруі, тұтынушылардың талғамы мен көзқарасының өзгерісі жайлы ақпапарт береді .

    Туристік  аймақтың тартымдылығын анықтайтын факторларға келесілерді жатқызуға болады: 1) аймақтың қолайлығы; 2) табиғаты жэне климаты; 3) келушілерге түрғылықты халықтың қатынасы; 4) аймақтың инфрақұрылымы; 5) бөлшек сауда жағдайы; 6) баға деңгейі; 7) сорттық және білім беру мүмкіншіліктері; 8) мәдени және әлеуметтік сипаттар.

    Сондай - ақ, туристердің ағымының төмендеуіне  әсер ететін басқа да мәселелер бар:

1. виза мәселелерімен байланысты қиыншылықтар. Визасыз кіріп -- шығуға 
   болатын елдер елдер бар. Біз үшін осындай әкімшілік рәсімнің жеңілдеуі 
   өте маңызды.
2. Қазақстан  Республикасының  туризм  агенттігі   «Ноt  Lіпе»   құру   ісімен 
   айналысуда. Егер турист кез - келген аймақта туристік сапармен жүрген 
   кезде төтенше жағдай болса, арнайы жүйе арқылы қажетті көмек жөнінде 
   ақпарат беруге мүмкіндік туады. Бүл әрине мәселенің ұшығуының алдын 
   алады.
3. тұрақты негіздегі авиарейстің жеткіліксіздігі
4. көрсетілген   қызметтердің   бағасының   деңгейін   олардың   сапасына   сай 
   болмауы (түру, тамақтану, көлікпен қамтамасыз ету және т.б.)
5. салық саясаты туризмнің дамуына кедергі жасайды,  фирма туристерді 
   жіберу немесе қабылдаумен айналыстынына өарамастан туристік қызметке 
   қосымша қүн салығы салынады.
6. Туризм саласы дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей тек шетелдік туристерді қабылдайтын туристік фирмалар ғана ел экономикасына пайда әкеледі.

Қорытынды

    Әрбір туристік фирмаға қандай елге саяхаттарды  ұйымдастыру,  қандай түрімен және қызметтердің қандай түрімен туристік пакетті толықтыру керектігін өзі  шешуге тұра келеді. Стратегиялық шешімдер қабылдағанда туристік фирмаларға рыноктың қажеттіліктері мен түріне сүйенеді. Тұтынушылардың қажеттіліктерін білу ең маңызды мәселе екенін бәріне түсінікті. Осының мақсатында туристік фирмалар маркетингтік зерттеулер жүргізеді. Маркетингтік зерттеулердің негізгі бағыттары болып рыноктың сыйымдылығы мен конъюнктурасы, тұтынушылары, бәсекелестер, жабдықтаушылар, делдалдар, өнім табылады. Туристік кәсіпорын маркетингі көптеген факторлар әсеріне байланысты (экономикалық, табиғи, элеуметтік – мәдени және т.б.). Кәсіпорын маркетингі практикасындағы факторлар мен оларды қоладанудағы күрделі өзгерістерді қарастыру керек. Мысалға, қазіргі кезде көптеген елдер бос уақытын спорт пен демалысқа кетіруге тырысады, туристік фирма іс - әрекетіне бейімделуге және туризм сферасындағы т.б. даму беталысын көрстеу міндеті болып табылатын туристік маркетингті дамыту үшін жаңа перспективаларға жол ашады. Мысалы, Қазақстан Республикасында негізінен спорт, жүзу, аң аулау саласына бағытталған. Ғылым мен техниканың дамуы туристік қызметтің массалық өндірісінң құралдарын жетілдіруге мүмкіндік берерді. Туризм индустриясындағы туристік маркетингке компьютерлік техниканы енгізу керек.

    Туристік  фирмалардың қызметін жетілдіру  үшін туристік фирмаларға тек қана маркетингпен айналысатын бөлімдер ашу қажет. Бұл маркетингтік бөлімдердің қызметтері келесідей болуы тиіс:

1. Бәсекелестерді зерттеу;
2. Агенттік тораппен жүмыс істеу;
3. Арнайы көрмелер мен кездесулерге қатысу;
4. Презентацияларды ұйымдастыру;
5. Ұйымдарға демеушілік көмек көрсету;
6. Оперативті маркетинг;
7. Жарнамалық әрекет.

    Бәсекелестерді зерттеу мақсатында маркетингтік бөлімнің қызметкерлері тұрақты негізде БАҚ - на мониторинг, өзінің агенттерінен және кәсіби көрмелерде ақпарат, бәсекелестердің қызметімен байланысты мәліметтер жинауы қажет. Бәсекелестердің каталогтары, және ондағы тарифтер зерттелуі тиіс. Бұл каталогтардан олардың тарифтері қандай, олар қандай отельдер ұсынады, туристік пакет қандай қызметтерден тұратынын білуге 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Академия рынка: маркетинг/пер. с фр. (Дайан А., Букерель Ф., Ланкар Р. 
др.); науч.ред. Худакормов А.Г. - М.: Экономика, 1993. - 572 бет.

2. Багиев Г.Л., Тарасевич В.М. Маркетинг. СПб: СПБУЭФ, 1996. - 74 б.

3. Бейжанова   А.Т.   Қазақстан   Республикасындағы   туризм   саласындағы 
маркетингтің дамуы. // Вестник КазНУ: серия экономическая. - 2004. - № 4 
-с. 52-53.

4. Голубков Е.П. Маркетинпстратегии, планы, структуры. - М.: Дело, 1995. - 
192с.

5. Жих Е.М., Панкрухин А.П.,  Соловьев В.А.  Маркетинг:  как завоевать 
рынок? - Л.: Лениздат, 1991.- 250 с.

6. Шеденов У.К., Ильясов Д.Қ. Теория маркетинга и менеджмента в сфере 
услуг. Алматы: Қазақ университеті, 2002. - 150 с.

7. Ілиясов   Д.Қ.   Маркетинг:   теориясы   мен   практикасы.   Алматы:   Қазақ 
университеті, 2002. - 222 б.

8. Борисова Ю.Н Маркетинг в туризме. М.: Рос. Межд. Академия туризма, 
1996.-56 с.

9. Котлер Ф. Маркетинг: Гостеприимство и туризм. Учебник для вузов/ пер. с 
анг. под ред. Р.Б.Ноздревой. - М.: ЮНИТИ, 1998. - 787 с.

10. Дурович  А.П.  Маркетинг в  туризме.  Минск:  НПЖ  «Финансы,  учет, 
аудит», 1998. - 199 с.

11. Основы менеджмента туризма / под ред. Квартального В.А. М.: Финансы и 
статистика, 2001. - 125 с.

12. Введение в бизнес туроперейтинга / под ред. Айгистовой О.В. М.: Рос.

Межд. туризма, 1997. - 64 с.

13.Алтынбаева Б.А. Рынок туристических услуг. Учебное пособие: Основы

рыночной инфраструктуры. - Алматы: Экономика, 1997. - 125 бет. 14.Кабушкин Н.И. Менеджмент туризма: учебное пособие. -- Минск: БГЭУ,

1999.-144 с. 

15.Юрик    Р.А.    Маркетинг    как    необходимый    инструмент    управления

турфирмой. // Маркетинг  в Росии и за рубежом. - 2004. - № 2 - с. 109-118. 16.Нысанбаев С.Н., Садыханова Г.А. Маркетинг негіздері. - Алматы: Қазақ

университеті, 2000. - 111 бет.

17.Маркетинг.  Учебник под ред.  Романова  А.Н.       М.:  Банки и биржы,

ЮНИТИ, 1995.-560 с.

 18.Сапрунова В.Б. Туризм: Эволюция. Структура. Маркетинг. - М.: Ось, 1997.

-89с. 

19.Экономика  современного туримза / под ред.  Карповой. М.: Финансы и

статистика, 1998. - 225 с.

20.Котлер Ф.  Маркетинг негіздері: ағыл. ауд. - Алматы: «Жазушы», 2000. -

550 бет