Электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары

      140. Электр өрісі  әсер ететін жерде машиналар  мен механизмдерге жанар-жағар  материалдарын толтыруға болмайды.

      141. Электр өрісі  әсер ететін аймақтарда орналасқан  жабдықтар мен конструкцияларды көтеру кезінде электр өрісінің кернеулігіне қарамастан қорғау құралдарын пайдалану керек. Телескопиялық немесе гидрокөтергіш қоржын (себет) мұнараның көмегімен көтеру кезінде экранды немесе экранды жинақтарды қолдану керек.

      142. Экрандау аймағында адам болған кезде ОТҚ конструкция ішінде, сондай-ақ газды релеге, күштік трансформатордың май деңгейінің релесіне баспалдақпен көтерілу кезінде электр өрісінен қорғанатын қорғау құралдарын пайдаланбауға болады.

      143. Барлық кернеудегі  электр қондырғыларында жұмыс істеп жатқандарды адамның организміне зиян келтіретін биологиялық белсенді магниттік өрістен қорғау керек.

      144. Кернеулігі рұқсат  етілетін мәннен асып кетсе,  магниттік өріс биологиялық белсенді  болып табылады.

      145. Адамның магниттік  өріске келу ұзақтығына байланысты  әсер етудің жалпы (барлық денеге) және локалды (түпкілікті) жағдайындағы  рұқсат етілген кернеулік (бұдан әрі - Н) немесе магниттік өрістің индукциясы (бұдан әрі - В) осы Қағидалардың 4-қосымшасында келтірілген 2-кестеге сәйкес анықталады.

      Магниттік өрістің  рұқсат етілетін деңгейі ішкі  уақытша аралықтағы интерполяциямен  анықталады.

      146. Персоналдың әртүрлі кернеуліктегі (магниттік өрістің индукциясы) аймақтарға келуі қажет болған жағдайда осы аймақтарда жұмыс орындаудың жалпы уақыты жоғары кернеуліктің (индукцияның) аймақтағы шектік рұқсат етілген мәнінен аспау керек.

      147. Магниттік өріске келудегі рұқсат етілген уақыт жұмыс күнінің ішінде бір рет қана іске асырылуы керек. Еңбек және демалыс режимінің өзгеруі кезінде (мысалы, ауысым кездерінде) магниттік өрістің шектік рұқсат етілген деңгейі жұмыс күнінің 8 сағатынан аспауы керек.

      148. Магниттік өрістің  деңгейін бақылау мынадай жағдайларда  жүзеге асырылуы қажет:

      1) электр қондырғыларының  жаңаларды пайдалануға беруді  қабылдау және қолданыстағыларды  кеңейту;

      2) электр қондырғыларына  жақын тұрған персоналдың тұрақты немесе уақытша келіп тұруына үй-жайларды жабдықтау; жұмыс орындарын аттестациялау.

      149. Магниттік өрістің  деңгейі жұмыс орындау үдерісіндегі  персонал болатын барлық аймақтарында  анықтау керек.

      Магниттік өрістің  кернеулігін өлшеу жұмыс орын алаңының еденінен, жерінен, үй-жайдың еденінен өту көпірлерінің төсемінен 0,5; 1,5; және 1,8 метр биіктікте, магниттік өрістің көзі жұмыс орнының үстінде болса – жұмыс орны алаңының деңгейінде қосымша жүргізілуі керек.

      150. Магниттік өрістің  индукциясын (кернеуді) өлшеу электр қондырғының жоғары жұмыс тоғында немесе өлшенген мән есептеліп (Імах), жоғары тоқ Імах/І өлшенген мәнге көбейтілуі керек, мұндағы І – өлшенген сәттегі магниттік өріс көзінің тоғы.

      151. Магниттік өрістің  кернеулігі (индукциясы) электр қондырғылардың тоқ өткізгіш бөліктерінен кемінде 20 метр аралықта орналасқан персоналдың тұрақты келетін өндірістік үй-жайларында, оның ішінде қабырғамен бөлінген бөліктерінде жүргізілуі керек.

      152. Магниттік өрістің  әсер етуінен қорғайтын шаралар ретінде стационарлық және ауыспалы магниттік экрандар қолданылуы қажет.

      Жұмыскерлердің жұмыс  орындары мен қозғалу бағыттарын  осы Қағидалардың 149-тармағының талаптарына  сәйкес орындауды жүзеге асыру  кезінде магниттік өріс көздерінің  арақашықтығында орналастыру керек.

      153. Пайдалануға беру  талаптары бойынша онда персоналдың  келуі талап етілмейтін магниттік  өрістің рұқсат етілген деңгейінің  мәнінен асып кеткен электр  қондырғысының аймақтары ескерту  жазбаларымен немесе плакаттармен  қоршалуы тиіс.

      154. Магниттік және  электр өрістерінің әсер ету  аймақтарында жұмыс кезінде қосымша  қауіпсіздік шаралары нарядтың  «Жеке нұсқаулары» деген жолында  осы Қағидалардың 2-қосымшасында  көрсетіледі.

      155. АТҚ қарау кезінде  немесе жұмыс орындарына бара жатқанда тек белгілі бір мақсатта тексерілген бағытпен жүру керек.

Генераторлар

 

      156. Ажыратылған АӨӨ  құрылғысы бар айналатын қоздырылмаған  генераторды кернеуде деп қарау  керек (бұрылыстық біліктің әсерінен  айналу жағдайын қоспағанда).

      157. Генераторды сынақтан өткізу кезінде схемада көрсетілген учаскелердегі арнайы қысқа жерге тұйықтауыштарды алу мен орнату АӨӨ алынып және қоздырылуы өшірілген генератордың жұмыс жиілігінде ғана болады.

      Тоқтатылған блок  генераторының схемасында жұмыс істеу кезінде оның шықпаларын, егер жоғарлатқыш трансформатор жоғары жақтан, ал жеке қажеттілік трансформаторы – төменгі кернеу жақтан жерге тұйықталған болса, жерге тұйықтау талап етілмейді.

      158. АӨӨ өшірілген  құрылғысы бар қоздырылмаған  генератордың айналмалы статор тізбектерінде қалдық кернеудің мәнін өлшеуге, фазалардың кезектесу тәртібін анықтауға болады.

      Бұл жұмыстарды  арнайы қызметтердің, лабораториялардың,  наряд бойынша электрқорғау құралдарын  қолдану арқылы баптау ұйымдарының  қызметкерлері немесе кезекші қызметкердің бақылауымен орындау керек.

      159. Біліктегі кернеуді  және жұмыс істеп тұрған генератор  роторының оқшаулағыш кедергісін  өлшеуді кезекші персоналдан  бір немесе IV және III топтары бар  нұсқау бойынша мамандандырылған  бөлімше қызметкерлерінен екі жұмыскер орындай алады.

      160. Ротордың байланыс  сақиналарын қайрау және тегістеу, қоздыру коллекторын тегістеу  нұсқауы бойынша электрлік техникалық  емес персоналдан бір жұмыскер  орындай алады. Жұмыс кезінде  қорғау көзілдіріктерін кию керек.

      161. Жұмыс істеп  тұрған генератордың щеткалы  аппаратын кезекші персоналдан  бір жұмыскер немесе арнайы  бөлінген ІІІ тобындағы жұмыскер  орындай алады. Бұл жағдайларда  мынадай шараларды сақтау қажет:

      1) машинаның айналмалы  бөліктерінен сақтанып, бас киім киіп және түймеленген арнайы киімде болуы керек;

      2) диэлектрлік галош,  диэлектрлік қолғаптар кимей-ақ, резиналы диэлектрлік кілемдерді  пайдалану керек;

      3) тоқ өткізгіш  бөліктерінің екі полюстерін  біруақытта қолмен ұстауға болмайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі

 

Қауіпсіздік техникасы — еңбекті  қорғаудың бір түрі; жұмыс атқарушыларға  қауіпті өндірістік факторлардың әсер етуіне жол бермейтін ұйымдастырушылық және техникалық шаралар мен құралдардың жүйесі; еңбекті қорғау қағидаларының кұрамдас бөлігі. Жұмыскерлердің денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін өндіріс жағдайларының алдын алудың ұйымдастырушылық-техникалық шаралары мен кұралдарының жүйесі.

 

Қауіпсіздік техникасы жөніндегі  шаралардың жүзеге асырылуы, сондай-ақ Қауіпсіздік техникасы техникалық құрамдарының жасалуы мен қолданылуы нормативтік-техникалық құжаттаманың — стандарттардың, ережелердің, нормалардың, нұсқаулардың негізінде жүргізіледі.

25 сәуірді Дүниежүзілік еңбекті  қорғау күні деп жариялау – халықаралық еңбек ұйымының ең маңызды акцияларының бірі.

Бұл - әлемнің көптеген елдерінде  өндірісте зардап шеккен еңбекшілер еске алынатын күн, оны атап өткізу аясында құқықтық, әлеуметтік - экономикалық,ұйымдастырушылық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-профилактикалық, оңалту және еңбекті қорғауға бағытталған өзге де іс-шаралар кеңінен насихатталады.

Халықаралық еңбек ұйымының мәліметтеріне  қарағанда, әлемде жыл сайын миллиондаған адамның өмірін қиятын 207 миллионға  жуық жазатайым оқиға мен 160 миллион кәсіби ауру тіркеледі.Жайсыз еңбек жағдайлары, өндірістегі жазатайым оқиғалар мен кәсіби аурулар көптеген жұмыскерлер мен олардың отбасы мүшелеріне ауыртпалығын түсіреді, сондай-ақ олардың салдарынан әлем экономикасы жылына жалпы ішкі өнімнің төрт пайызынан айырылып отырады.

Өкінішке қарай, мұндай шығындарға біздің ел де тап болып отыр. Қазіргі  уақытта, республикада зиянды және қауіпті  еңбек жағдайларында 1 миллионнан астам  жұмыскер еңбек етеді. Жыл сайын  еліміздің ұйымдары мен кәсіпорындарында үш мыңнан астам жазатайым оқиға орын алып отырады, олардың үш жүзінен артығы адамдардың қаза болуына әкеліп соғады.

Мұндай жағдай, ең алдымен, жұмыс  берушілердің еңбек қауіпсіздігі мен  еңбекті қорғау мәселелеріне қажетті  көңіл аудармайтынынан, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігі нормалары мен ережелерінің сақталуына деген жауапкершілігінің төмендігінен, өндірістік процестің техникалық ахуалынан туындайды.

Қауіпсіз және салауатты еңбек  жағдайлары көп ретте техникалық тұрғыдан алға басылушылықтың арқасында, өндірістегі техника мен технологияның жетілдірілуі арқасында қамтамасыз етіледі.

Алайда  еңбек инспекциясы жүргізетін тексерістер  еліміздің көптеген кәсіпорындарында қолданылатын мәшинелердің, құрал-жабдықтың, тетіктердің және еңбек құралдарының техникалық күйі стандарттардың, нормалардың талаптарына және оларды пайдалану ережелеріне сай келмейді. Шектес тыс тозған негізгі өндірістік қорлар мен шектеулі инвестициялық мүмкіндіктер жағдайында техногенді факторлардың қоршаған орта мен халыққа тигізетін зиянды әсері күннен-күнге ұлғайып келеді.

Бұл тұрғыда  аса үлкен алаңдаушылықты тау-кен  металлургиясы саласының кәсіпорындары  туғызады, себебі, мұндағы негізгі  қорлардың 40 пайызға жуығы тозған. Өндірістік жарақаттанудың, әсіресе жұмыскерлердің өліміне әкеліп соқтыратын жазатайым оқиғалардың ең жоғары деңгейі құрылыс саласында тіркеліп отыр. Биікте орындалатын және жер қазумен, көтергіш тетіктерді пайдаланумен байланысты жұмыстар жұмыскерлердің қауіпсіздігіне үлкен қатер төндіреді.Көптеген жағдайларда обьектілерде қажетті қауіпсіздік шаралары, жеке қорғану құралдары қолданылмайды.

Сондықтан, жұмыскерлердің еңбек қызметі процесіндегі қауіпсіздігін және еңбегін қорғауға бағытталған барлық қажетті шараларды  қолдану қажет.

Ағымдағы жылы талқылауды және практикалық шараларды қолдануды қажет ететін өзекті мәселелер ретінде еңбекті қорғау мәдениетін қалыптастыру, өндірістегі жазатайым оқиғалардың алдын алу, авиациялық және автомобильдік көлік кәсіпорындарындағы еңбекті қорғау көзделіп отыр.

Еңбекті қорғау мәдениетіне барлық деңгейлерде  трипартизм қағидаттары негізінде  жұмыскерлердің қауіпсіз еңбек жағдайларына деген құқықтарын қамтамасыз ету  кіреді. Трипартизм қағидаты нақты  белгіленген құқықтар, міндеттер  және жауапкершілік жүйесі арқылы Үкіметтің, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету процесіне белсенді қатысуын, сондай-ақ негізгі назар қауіпсіздік техникасына аударылуын көздейді. Жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында еңбекті қорғау мәдениетін қалыптастыру және дамыту шаралары қауіп және қатер мен олардың алды қалай алынуы және бақылануы мүмкін деген түсініктер жөнінде хабардар болу және түсіну деңгейін арттыруға барлық қолда бар кұралдардың қолданылуын талап етеді.