Электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары

      ЖТҚ итерілетін  арбалары бар коммутациялық аппараттарының  қате қосылып кетуінің алдын  алу үшін қолданылатын шаралар  203 және 204-тармақтарға сәйкес болуы  тиіс.

      76. 1000 В-қа дейінгі электр қондырғыларындағы тоқ өткізгіш бөліктерінің барлық жағында жұмыс жүргізіліп жатса, кернеу коммутациялық аппараттар өшірілгеннен кейін алынады, ал схемада сақтандырғыштар көрсетілсе, соңғы аталғаны ажыратылғаннан кейін ажыратқыш өшіріледі. Схемада сақтандырғыш көрсетілмесе, коммутациялық аппараттың қате қосылып кетуінің алдын алу мынандай шаралармен жетек ұстағыштарын немесе шкафтың есігін жабу, бастырмаларды жабу, коммутациялық аппараттарының түйіспелерінің арасында оқшауламалаушы бастырмалар орнату керек. Қашықтан басқарылатын коммутациялық аппараттарының кернеуін ажырату барысында тұйықтаушы орауыштарда ажыратылады.

      77. Егер аппараттың  конструкциялы орындалуы мен  жұмыс сипаты келсе жоғарыда  аталған шаралардың орнына коммутациялық аппараттан сымдар мен кәбілдерді ажырату тәсілін қолданады.

      Жұмыс орнын дайындау  барысында сымдар мен кәбілдерді  ажыратуды ІІІ тобы бар жөндеу  персоналы ішіндегі жұмыскер  жедел-жөндеу персоналдары кезекшісінің  қадағалауымен орындайды. Жұмыс  орнына жақын тұрған тоқ өткізгіш бөліктерінен кернеу алынуы тиіс немесе ол қоршалуы тиіс.

      78. Байланысты (Айналмайтын  үлгідегі автоматтар, пакеттік ажыратқыштар, жабық орындаудағы ажыратпа және  өзгелері) қарау үшін қолжетімсіз  1000 В-қа дейінгі коммутациялық аппараттардың өшіріліп тұрған жағдайы оның қыспақтарында кернеудің бар-жоқтығын тексеру арқылы анықталады.

      79. 1000 В (автоматтар, шаппа қосқыш, ажыратқыштар) дейінгі  коммутациялық аппаратуралардағы  қашықтан басқару бастырмаларында,  кілттерінде, жүктеме ажыратқыштарында, ажыратқыштардың жетектерінде қосу барысында жұмыс орнына кернеу берілетін болса «Қосуға болмайды! Адамдар жұмыс істеп жатыр» плакаттары ілінеді.

      Автоматтары, ажыратқыштары  мен шаппа қосқыштары жоқ 1000 В-қа дейінгі қосылымдарда плакаттар алынған сақтандырғыштарға ілінеді.

      Жедел штангалармен  басқарылатын ажыратқыштарда плакаттар  қоршауларға, ал бір полюсті  ажыратқыштарда – әрбір ажыратқыштардың  жетектеріне ілінеді. КТҚ плакаттар  210 және 211-тармақтарына сәйкес ілінеді.

      Ажыратқыштың пневматикалық  жетектеріне әуенің кіруін жабатын  ысырмаларына «Ашуға болмайды! Адамдар  жұмыс істеп жатыр» плакаттары  ілінеді.

      80. КЖ мен ӘЖ  жұмыс істеу үшін өшірілген  ажыратқыш жетектеріне бір плакат  ілінеді «Қосуға болмайды! Желіде жұмыс жүріп жатыр». Бұл плакатты жіберуге рұқсат беретін және желіде жұмыс істеп жатқандарды есепке алуды жүргізетін жұмыскердің нұсқауы бойынша ілінеді және алынады.

      81. Арнайы құралдарды  қолданумен пайдаланылатын кернеудің  жоқтығын анықтайтын кернеуді көрсеткішімен немесе жақын тұрған тоқ өткізгіш бөліктерге жақындаумен тексеру керек.

      1000 В-тан жоғары  электр қондырғыларында кернеу  көрсеткішін диэлектрикалық қолғаптарын  киіп ұстайды.

      35 кВ және одан  жоғары электр қондырғыларында  кернеудің жоқтығын оқшауламалаушы штангаларды тоқ өткізгіш бөліктерге жақындату арқылы тексеруге болады. Ұшқындаудың болмауы кернеудің жоқтығының белгісі болып табылады.

      Бір тізбектегі 500 кВ және жоғары ӘЖ тәжденудің  болмауы кернеудің жоқтығының  жеткілікті белгісі болып табылады.

      82. Электр станциялары  мен қосалқы электр станцияларының  электр қондырғыларындағы кернеудің  жоқтығын тексеруді 1000 В-тан жоғары  электр қондырғыларында IV және  ІІІ-тобы бар, ал 1000 В-қа дейінгі  электр қондырғыларында ІІІ-тобы бар жедел-жөндеу персоналы немесе кезекші жұмыскерлері ішіндегі бір жұмыскер орындайды.

      ӘЖ кернеудің жоқтығын 1000 В-тан жоғары ӘЖ IV және ІІІ-тобы  бар, 1000 В-қа дейінгі ӘЖ ІІІ-тобы  бар екі жұмыскер орындайды.

      83. Дәлдеу схемасындағы  кернеудің жоқтығын тексеруге рұқсат етіледі:

      1) АТҚ, ЖТҚ мен  КТҚ сыртқы қондырғыларында, сонымен  қатар тұман, жаңбыр, қар жауған  кездерде арнайы кернеу көрсеткіштерімен;

      2) 500 кВ және жоғары  АТҚ мен 500 кВ және жоғары  екі тізбекті ӘЖ.

      Схеманы дәлдеу барысында ӘЖ мен КЖ кірмелеріндегі кернеудің жоқтығын желі орналасқан жедел басқарудағы кезекші растайды.

      ӘЖ схеманы дәлдеу  желінің сыртқы, ішкі белгілерін  тексерумен, сонымен қатар тіректердегі  белгілер диспетчерлік желі атауларымен  сәйкес болуымен қорытындыланады.

      84. 6-20 кВ ӘЖ ағаш  немесе темір бетонды тіректердегі, сонымен қатар телескопиялық  мұнаралардан кернеуді тексеру  барысында, тоқтың өту принціпіне  негізделген көрсеткіштің жұмыс  бөлігі жерге тұйықталу жолымен  көрсеткіштің қажетті сезімділігін қамтамасыз ету қажет.

      85. ӘЖ сымдар әртүрлі  деңгейде ілінген жағдайларда  кернеуді қармауыш немесе штангымен  төменгі сымнан жоғары қарай  тексеру керек. Көлденеңінен ілінген  кезде тексеруді жақын сымнан  бастау керек.

      86. 1000 вольтқа дейінгі кернеуі бар, нейтральмен жерге тұйықталған электр қондырғыларында екі полюсті көрсеткіштерін қолдану кезінде фазалардың арасында және жабдықтың жерге тұйықталған элементті немесе жерге тұйықталған (нөлдендірілген) жалғастырушы арасында да кернеудің жоқтығын тексеру қажет. Алдын ала тексерілген В метрде де қолдануға рұқсат етіледі. Кернеуді тексеру үшін «бақылаушы» қыздыру шамдарын пайдалануға болмайды.

      87. Аппараттың, блоктаушы  құрылғының өшірілуі туралы сигнал  беретін құрылғылар, үнемі қосулы В метрлер мен басқалар тек кернеудің жоқтығын растайтын қосымша құрылғылар болып табылады және олардың көрсеткіштері негізінде кернеудің жоқтығы туралы қорытынды жасауға болмайды.

      88. Кернеуді тексергеннен  кейін ғана тоқ өткізгіш бөлшектерді жерге тұйықтауға болады.

      89. Тасымалды жерге  тұйықтауды бірінші жерге тұйықтау  құрылғыға жалғап, содан кейін  кернеудің жоқтығын тексергеннен  кейін тоқ өткізгіш бөлшектерге  орнату керек.

      Әртүрлі деңгейде  ілінген ӘЖ сымдар төменнен  жоғары қарай, төменгі сымнан бастап жерге тұйықталады.

      Тасымалды жерге  тұйықтауды тоқ өткізгіш бөлшектерге  және бояудан тазаланған жерлерде  жерге тұйықтау шиналарға (конструкцияларға) жерлерінен жерге тұйықталады.

      Тасымалды жерге  тұйықтау кері қарай алынады: бірінші тоқ өткізгіш бөлшектерден, содан кейін жерге тұйықталатын құрылғыдан ажыратылады.

      90. Тасымалды жерге  тұйықтау алу мен диэлектрлік  қолғаптар кию арқылы, ал 1000 В-тан  жоғары электр қондырғыларында  штангамен немесе тікелей диэлектрлік  қолғаптарды киіп қолмен пайдаланумен орындалады.

      91. 187-тармақта айтылған  жағдайды қоспағанда, осы мақсатқа  арналған өткізгіштерді жерге  тұйықтау үшін пайдалануға рұқсат  етілмейді.

      92. 1000 В-тан жоғары  электр қондырғыларында бір жерге  тұйықтауды орнату жеткілікті болатын, жұмыс істеу үшін ажыратылған құрастырмалы шиналарды қоспағанда, осы жақтан кернеу берілетін жұмыс істеу үшін ажыратылған учаскенің барлық жағындағы барлық фазалардың (полюстердің) тоқ өткізгіш бөлшектері жерге тұйықталады.

      Ажыратылған сызықтық айырғыштарда жұмыс істеу кезінде ӘЖ жақтағы сымдарда жерге тұйықтау пышақтары болса да айырғышта қосымша жерге тұйықтау орнатылады.

      93. Жерге тұйықтау  тоқ өткізгіш бөлшектер көрінетін  үзіктері бар кернеудегі тоқ  өткізгіш бөлшектерден бөлек болады. Осы Қағидалардың 73-тармағында көзделген жағдайда көрінетін үзіктері болмауына рұқсат етіледі.

      Электр қондырғыларына  орнатылған жерге тұйықтау ажыратқышпен, айырғыштармен, бөлгіштермен немесе  жүктеме ажыратқыштарымен өшірілген  жұмыс жүріп жатқан тоқ өткізгіш бөлшектерден бөлек болады.

      94. 1000 В-қа дейінгі  электр қондырғыларында ТҚ жинақ  шиналарында, қалқандарында (оқшауланған  сымдардан орындалған шиналарды  қоспағанда) жерге тұйықтау болу  керек. Жерге тұйықтауды осы  шиналарға жалғаудың қажеттілігін немесе қажет еместігін наряд (нұсқау) беруші анықтайды.

      95. Станциялар мен  қосалқы станциялардағы электр  қондырғыларда орындалатын жұмыстың  сипатына қарай (оқшаулаудың кедергілерін  өлшеу және өзгелері) жұмыс орнын  дайындау барысында орнатылған жерге тұйықтауды уақытша алуға болады.

      Уақытша жерге  тұйықтауды алу мен қайта орнатуды  кезекші, жедел-жөндеу персоналы  немесе жұмыс өндіруші немесе  жұмыс жетекшісінің берген наряды  бойынша орындалады.

      Жерге тұйықтаудың  уақытша алуға, сондай-ақ осы операцияға жетекшісінің және жұмыс өндірушімен орындауға келісу. Берілген рұқсат нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жолында жерге тұйықтаудың қайда және қандай мақсатпен алынғаны туралы жазумен енгізіледі.

 

      96. Жерге тұйықтау  орнату қауіпті немесе мүмкін емес конструкциялық электр қондырғыларында (мысалы, кейбір тарату жәшіктерінде, жеке типті КТҚ, фазалары тік орналасқан жинақтарда) жұмыс орнын дайындауда жерге тұйықтауды орнатуға болмайды, тек айырғыштардың пышақтарына диэлектрлік қалпақтар кигізіледі немесе коммутациялық аппараттардың түйіспелері арасына оқшауламалаушы бастырғыштар қойылады.

      97. 1000 В-тан жоғары  ӘЖ желісі ажыратылған секциялы  коммутациялық аппараттар мен  барлық ТҚ жерге тұйықтау керек.

      Мыналарға:

      1) 35 кВ және жоғары ӘЖ қосалқы станцияларда тармақтанулармен бірге жерге тұйықтауға болмайды, егер де ӘЖ екі жақтан жерге тұйықталған болса осы қосалқы станцияларында жерге тұйықтау өшірілген сызықтық айырғыштарда орнатылады.

      2) 6-20 кВ ӘЖ тек  бір ТҚ немесе бір секциялайтын аппаратқа немесе жақын тұрған ТҚ немесе тіректегі секциялайтын аппаратқа жерге тұйықтау керек. ӘЖ ажыратылған басқа ТҚ мен секцияланатын аппараттарда жерге тұйықтау, ӘЖ ажыратылған жерде жұмыс орны мен ТҚ немесе секциялайтын аппараттардың арасында рұқсат етіледі. ӘЖ көрсетілген жерге тұйықтау жерге тұйықталу құрылғысы бар тіректерге орнату керек.

      1000 В-қа дейінгі  ӘЖ жерге тұйықтау тек жұмыс  орындарында орнатылады.

      98. 109-тармақта көрсетілген  жерге тұйықтауға қосымша әрбір бригаданың жұмыс орындарында сымдардың барлық фазалары, қажет болған жағдайда тростары да жерге тұйықталады.

      99. Тегістегіш металл  роликтерде немесе ұстап тұратын  қысқыштарда жатқан сымдар үшін  осы роликтердің немесе қысқыштардың  шетін жерге тұйықтау жеткілікті. Ролик немесе қысқыш шетінің және ӘЖ металл тірегінің конструкциясы, сондай-ақ темір бетонды жерге тұйықтаған арматурасы арасында табиғи металл байланысы болғанда роликті немесе қысқышты қосымша жерге тұйықтау талап етілмейді.

      100. Анкерлер аралығындағы сымдарды монтаждау кезінде, сондай-ақ ӘЖ монтаждалған анкер тіреуіндегі ілгектерді біріктірген соң сымдар алдыңғы және соңғы тіреудің біреуі жерге тұйықталуы керек.

      101. Сымдарды (тростарды)  монтаждалған анкер аралығындағы  соңғы анкерлі тірекке жерге тұйықталуға болмайды, сондай-ақ найзағай разрядтары әлеуетінің өтіп кетуін және басқа да ӘЖ дайын учаскесінен сымдардың жүктемесінің басқа учаскеге кетіп қалмауын жібермеу үшін ӘЖ жөнделген учаскесіне жерге тұйықтауға болмайды.

      102. Тарамдалған сымдардың ӘЖ әрбір фазадағы бір сымды ғана, ал оқшаулауғыш кернегіш болса, фазаның барлық сымдарын жерге тұйықтауға тура келеді.

      103. Бір тізбекті  ӘЖ жұмыс орнында жерге тұйықтау  жұмысы жүргізіліп жатқан немесе  көрші тіреуге орнатылады. Бригада жұмыс істеп жатқан ӘЖ учаскесінің екі жағын да жерге тұйықтау орнатуға болады, жағдай арқылы жерге тұйықтаудың ара қашықтығы 2 километрден аспайды.

      104. ӘЖ тіреуінен  оқшауланатын найзағайдан қорғау  тросында немесе тіреу конструкциясында  жұмыс істеу барысында егер де тросқа 1 метрден аспайтын арақашықтықта жақындау талап етілсе, тросты жерге тұйықталады. Жерге тұйықтауды трос оқшауланған аралықта орнатады.

      Егер осы троста  мұз еріту қарастырылған болса,  жұмыс алдында трос ӘЖ ажыратылады, ал жерге тұйықтау кернеу берілетін жақта орнатылады.

      105. Келтірілген кернеу  астындағы ӘЖ бір сөндіргіш  көп тізбекті ӘЖ тізбегіндегі  басқа ӘЖ қиылысқан аралықтағы  жұмыс істеу кезінде жерге  тұйықтауды орнатуға және фазалық  жұмыс жөндеуге қойылатын талаптар. 310-315-тармақтарында келтірілген.

      106. ӘЖ тасымалданатын  жерге тұйықтауды мынадай түрде  жалғанады: металл тіреулерде  – оның элементтеріне; жерге  тұйықтау құламалары бар темір  бетон және ағаш тіреулерінде  осы құламаларға тек толықтығын  тексергеннен кейін ғана жалғауға болады. Жерге тұйықтау құламасы жоқ темір-бетон тіреулерінде жерге тұйықтау траверстерге немесе тіреудің темір элементтеріне жалғауға болады.

      Нейтралды жерге  тұйықтау 1000 В-қа дейінгі электр  тораптарында нөльдік сымды қайта жерге тұйықтау кезінде тасымалданатын жерге тұйықтау осы сымға жалғауға болады.

      Тасымалданатын жерге  тұйықтау жұмыс орындарда 0,5 метр  кем емес жерге тік қадаған  жерге тұйықтауды жалғайды. Жерге  тұйықтауларды кез келген үйілген  топыраққа орнатуға тыйым салынады.

      107. 1000 В-қа дейінгі  ӘЖ тіректерде немесе оқшаулаушы  буынсыз телескопиялық биікте  жұмыс істеу кезінде жерге  тұйықтау жөнделіп жатқан желілердің  сымдарында, тіреуде тартылған барлық  сымдарда, оның ішінде телемеханика  және радиотрансляция желілерінің сымдарында болуы керек.

      108. 1000 В-қа дейінгі  электр станциялар мен қосалқы  станциялардың электр қондырғыларында  жерге тұйықтауды орнату кезекші  немесе жедел-жөндеу персоналы  ішінен ІІІ тобы жұмыскерінің  орындауына рұқсат етіледі.