Қазақстан Республикасында Патент негізінде жұмыс жасайтын кәсіпкерлік қызметке салық салуды жетілдіру жолдары

¶ Өнім (бұйымдар, заттар т.б) өндіруге бағытталған әдістер, мысалы, «Құрылыс материалын жасау тәсілдері», «Ацетилен алу әдісі»;

¶ Белгілі бір өнім алмай материалдық заттардың жағдайының  өзгеруіне бағытталған әдістер (тасымалдау, реттеу, өңдеу т.б). Мысалы, «Жер өңдеу тәсілі», «Электромагниттік клапандыбасқару әдісі»;

¶  Нәтижіңде материалдық дүние заттарының жағдайы анықталатын

әдістер )бақылау, өлшеу, диагностика т.б ). Мысалы, «Аса таза кварцтың шыққан жерін іздеу әдісі»

     Өнімдер алу  әдісіне  берілген қорғау құжаттарының  күші тікелей осы әдіспен алынған  өнімге де таралады.

      Патенттер аурудың  алдын алу, диагностика және емдеу  әдістеріне де беріледі, мысалы, «Тістер кариесін алдын алу әдісі», «Артериальді гипертония диагностиканың әдісі».

Өнертабыс объектісі «Әдіс» келесі белгілермен сипатталады:

 белгілі бір әрекетінің немесе  әрекеттер жиынтығының болуы: «...тұзды   ерітеді...»;

• осындай әрекеттерді уақыт бойынша орындау тәртібі (кезекпен, бір уақытта, әр түрлі жолдармен т.б.). «...қышқылмен өңдегеннен кейін пленканы дистилденген сумен шаяды...»;
• әрекеттерді жүзеге асырудың режимдері мен шарттары (температура, қысым, қуаттылығы, жылдамдығы т.б.). «...40 С-ға дейін қыздыру кезінде ерітеді...»;
• заттар немесе материалдарды пайдалану (алғашқы шикізат, реагенттер, катализаторлар, микроорганизмдертектері және т.б.).»процесті инертті газ атмосферасынада жүргізеді...»;
• құрылғыларды пайдалану.

«...реагентті электрохимиялық өндеуін ерітілмеген электродтары бар электролизда жүргізеді...».

Өнертабыстың патентке қабілеттілігінің талаптары

Қазақстан Республикасы Патент Заңының 6-бабына сәйкес өнертабысқа, егер ол жаңа, оның өнертапқыштық деңгейі және өнеркәсіптік қолдануға жарамды болса, құқықтық қорғау беріледі. Өнертабыс патент қабілеттілігінің бұл талаптары әлемнің көптеген елдерінің патент заңдарында анықталған.

      Жаңашылдық. Өнертабыстың жаңалығы оның патент қабілеттігінің негізгі және міндетті талабы болып табылады. Патент Заңының 6-бабына сәйкес, егер өнертабыс техника деңгейі туралы мәліметтерден белгілі болмаса, жаңа болып табылады. Техника деңгейі туралы мәліметтерге өнертабыс басымдық мерзіміне дейін әлемде жалпы қол жетерлік болған кез келген мәліметтер кіреді. Жалпыға қол жетерлік мәліметтер ретінде кез келген тұлға таныла алатын мазмұны заңды түрде хабарланған қайнар көздерде көрсетілген мәліметтер танылады. Қызметтік, жабық, құпия және т.с.с. ақпаратқа назар аударылмайды. Өнертабыс жаңалығы бітімгершілік сипатты фактіге ие болып табылады, яғни техника деңгейіне Қазақстан Республикасында ғана емес, шетелдерде де жалпы қол жетімді болған мәліметтер жатқызылады.

      Қазақстан Республикасы  Патент Заңының 6-бабының 4-тармағы  на сәйкес өтінім берушіге  жаңашылдық бойынша жеңілдік  беріледі. Бұл автордың, өтініш берушінің  немесе осы ақпаратты тікелей немесе жанама түрде алған кез келген тұлғаның өнертабысқа жататын ақпаратты жария түрде ашу, сонымен бірге , Париж конвенциясына қатысушы мемлекеттің аймағында ұйымдастырылған ресми немесе ресми деп танылған халықаралық көрмеде экспонат ретінде өнертабысты куөрсету өнертабысқа өтінім патент ведомствосына ол ашылған күннен немесе көрмеге орналасуы күнінен 6 ай кешіктермей берілген болса, өнертабыс патент қабілеттілігін тануға жол бермейтін жағдай деп танылмайды. Мұндай жеңілдік өтініш бергенге дейін мәні ашылған өнертабысты қорғауғамүмкіндік береді.

      Өнертапқыштық деңгей. Өнертабыстың  патентке қабілеттілігінің келесі критерийі болып өнертабыстың сапалық деңгейінің көрсеткіші болып табылатын өнертапқыштық деңгей саналады, себебі, оның көмегімен ғылыми және техникалық погрескеиқандай да бір зерттеменің  үлесі бағалана алады. Жаңа болып табылатын кез келген шешім техника деңгейіне үлес қосады деп  есептелінбейтіндігі анық. Техника саласында қандай да бір білімге қол жеткізіп, орта маман жасалу жолы анық және шығармашылық негізі жоқ белгілі  құралдардың жаңа комбинацияны көрсететін объектіні жасай алады. Сондықтан, әр түрлі елдердің патент заңдарында өнертабысты қарапайым инженерлік зерттемелерден немесе объектілерден айыруға (бұл өнертапқыштық деңгей) мүмкіндік беретін өнертабыстың шығармашылық сипатын анықтайтын критерий  қалыптасқан. Германияның  Патенттік заңында бұл критерий өнертапқыштық қызмет деп аталады.

     Қазақстан Республикасы Патент Заңының 6-бабының  1-тармағына сәйкес, егер маман үшін ол техника деңгейі туралы мәліметтерден айқын кездеспейтін болса, өнертабыс өнертабыстық деңгейде болады. Техника деңгейі туралы мәліметтер өнертабыс басымдық алған күнге дейін жүзінде жалпы жұртқа мәлім болған кез келген мәліметтерді қамтиды.

     «Өнертапқыштық деңгей»  критерийі «маман» түсінігі арқылы  анықталады. Қазақстан Республикасының  Патент заңында «маман» түсінігі  ашылмайды, бірақ оның мазмұны  бірқатар елдердің патент заңдарында  берілген. Маман ретінде жұмыс істейтін, оның өтініш берілген өнертабыс саласы жататын саладағы барлық жалпы білімдері белгілі болған тәжірибелі тұлға танылады. Маман объектіні жасау үшін белгілі шешімдерді біріктіре алса, онда ұсыныс өертапқыштық деңгей талабына жауап бермейді.

     Шығармашылық бастау  болуы жағынан өнертабысты бағалау  «шығармашылық» түсінігінің субъективті  болуынан қиынға соғады. Себебі, өнертабыстың патентке қабілеттігінің  аясында туындайтын даулардың  көбісі осы критерий бойынша  туындайды.

      Өнеркәсіптік қолдануға жарамдылығы. Қазақстан Республикасының  Патент Заңының 6-бабына сәйкес, егер өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, денсаулық сақтауда және қызметтің басқа да салаларында пайдалануға болса, өнертабыс өнеркәсіпте пайдалануға жарамды деп танылады.

      Өнертабыстың өнеркәсіптік  қолданылуын тану үшін келесі  талаптардың жүзгеге асуы қажет:

1. Өтініш материалдарына өтініш берілген өнертабыс объектілерінің мақсаты көрсетілуі тиіс;
2. Өнертабыс формуласында сипатталған түріндегі өнертабыстың жүзеге асырылуы мүмкін болатын әдістер мен құралдар өтініш материалдарында көрсетілуі тиіс (өтінш материалдарында ондай мәліметтер болмаса, өнертабыс басымдық алған күнге дейін дүние жүзіне жалпы жұртқа мәлім болған қайнар көзде көрсетіле алады).
3. Өтініш беруші көрсеткен өнертабыс мақсаты шын мәнінде жүзеге асырылуы мүмкін болуы.

«Өнеркәсіпте қолдануға жарамдылық» түсінігі кенң мағынада қолданылу қажеттілігін атап өту қажет, ол қандай да бір техникалық пайдалануды максимальды тиімділігін меңземейді. Аталған критерий міндеті мен мәні өнертапқыштық қызмет салаларының біреуінде қолданылудың қағидалық міндетін көрсету.

      Өнертабыстар техника  деңгейіне қарағанда, пайдалы модель  үшін техника деңгейін анықтауда  екі ерекшелік бар.

       Бірірші ерекшелік  – техника деңгейі туралы мәліметтер пайдалы модельге басымдық берілген күнге дейін жұртқа мәлім болған, арыз беріліп отырған пайдалы модель мақсаттас құралдар дүние жүзінде жарияланған мәліметтерді және Қазақстан  Республикасында жарияланған пайдалы модельдер менөнертабыстарды қамтиды. Пайдалы модель объектісі «Аэростат» болса, онда оны оған ұқсас объектілермен емес, аэростаттармен салыстыру қажет.

       Екінші ерекшелігі  – техника деңгейіне мақсаттас  құралдарды Қазақстан Республикасында  қолдану туралы мәліметтер кіреді, яғни пайдалы модель жаңалығы абсолютті емес, өнертабыстарғақарағанда әлемдік қатысты болып табылады.

     Өнеркәсіптік  үлгі.

     Өнеркәсіптік  үлгі түсінігі. Өнеркәсіптік үлгілер  түрлері.

      ҚазақстанРеспубликасының  991-бабының 4-тармағы мен Патент  Заңының 8-бабының  1-тармағына сәйкес бұйымның сыртқы түрін белгілейтін жаңа түпнұсқалық және өнеркәсіптік қолдануға болатын көркемдік-конструкторлық шешім құқықтық қорғау берілетін өнеркәсіптік үлгі болып танылады.

        Анықтамадан  көріп отырғанымыздай, бұйымның сыртқы түрінде көркемдік және конструкторлық шешім болуы керек. Бір ғана құралдың қолданылуы бұйымның өнеркәсіптік үлгі болып танылуына жеткіліксіз. Бұйымның функционалдық мазмұны оның анық көркемдік нысанына сәйкес болуы тиіс, көркем және техникалық (конструкторлық) белгілерінің біртұтастығымен сипатталуықажет.  Сыртқы нысаны ретінде оның пайдаланылуы мен қолданылуы процесінде тұтынушы көретін түрін  түсіну керек. Оның сыртқы нысаны ішкі құрылымына және бұйымның функционалдық мақсатына сай болуы тиіс.

        Патент Заңының  әрекеті өнеркәсіптік үлгінің  көптеген түрлеріне тарайды. Оларға  көлемді, жазық және аралас өнеркәсіптік  үлгілер жатады.

        Көлемді өнеркәсіп үлгі ретінде некгізін дамыған өлшемді көлемді-кеңістік құрылым композиция танылады. Мысалы: радиатордың сыртқы нысанын анықтайтын көркемдік-конструкторлқ шешім.

         Жазық өнеркәсіптік үлгіекі өлшемді сызықтық түстендірілген элементтер байланысымен сипатталады. Мысалы: кілем, мата сыртқы нысанын анықтайтын шешімдер.

         Аралас өнеркәсіптік үлгі аталған екі шешімге тән белгілермен сипатталады. Мысалы: ыдыстың сыртқы түрін анықтайтын көркемдік-конструкторлық шешімдер.

Өнеркәсіптік үлгінің патентке қабілеттілік талаптары.   

    Өнеркәсіптік үлгі патентке  қабілеттігінің белгілі талаптарына немесе критерийлеріне жауап берсе, оған қорғау ұсынылады.

Қазақстан Республикасы  Патент Заңының  8-бабының 1-тармағына сәйкес ондай талаптарға мыналар жатқызылады: жаңашылдық, бірегейлік және өнеркәсіпте қолдануға жарамдылығы.Бұл критерийлер өтініш берілген мерзімге олардың болуын дәлелдеу және бүкіл мерзімге құқықтық қорғауды жүзеге асыру мүмкіндігіне байланысты тандалады. Сонымен қатар, олар әлем тәжірибесіде таралған өнеркәсіптік үлгілердің патентке қабілеттігі талаптарына сай.

     Жаңашылдық. Өнеркәсіптікүлгі бұйымның эстетикалық және эргономикалық ерекшеліктерін анықтайтын негізгі белгілерінің жиынтығы өнеркәсіптік үлгі басымдылығының күніне дейін дүние жүзінде жалпыға мәлім мәліметтерде белгісіз болса, жаңа деп танылады. Яғни, абсолютті әлемдік жаңашылдыққа ие өнеркәсіптік үлгілер ғана құқықтық қорғалады.

     Өнеркәсіптік үлгі  жаңашылдығын бекіту кезінде  жалпыға мәліметтермен қатар, басқа  тұлғалармен берілген ертеректкгі  басымдықты өтінімдер және тіркелген  өнеркәсіптік үлгілер есептеледі.

     Өтініш берілген көркемдік-конструкторлық шешімнің жаңашылдығы өтінім берілген және оның аналогтарымен танылған белгілі үлгілердің, елеулі белгілерін салыстыру жолымен  өнеркәсіптік үлгіні тіркеуге өтінімнің басымдық мерзіміне бекітіледі. Белгілі үлгілер функционалдық мақсаты мен елеулі белгілері жиынтығының белгілі көркемдік-конструкторлық шешімдермен толық сәйкес келуі өтінім берілген үлгінің жаңашылдық критерийіне сәйкес келмейтіндігін тануғажәне өтінім берілген үлгіні тіркеуден бас тартуға алып келеді.

     Өндірістік үлгіні  тіркеуге өтініш оның ашылған  мерзімінен 6 айдан кешіктірмей берілген  болса, өтінім берілген үлгіге  қатысты ақпаратты қоғамға ашу  өтініш берілген үлгінің жаңашылдығына  әсер ететін жағдай ретінде  танылмайды.

     Бірегейлік прототипіне қарағанда өтінім берілген үлгіге енгізілген өзгерістердің шығармашылық сипаты патентке қабілеттігінің маңызды талабы болып табылады. Өнеркәсіптік үлгінің елеулі белгілері бұйымның эстетикалық ерекшеліктерін ің шығармашылық сипаты негіз болса, ол бірегей болып танылады. Өтініш берілген үлгіні неғұрлым жақын аналогтан айыратын елеулі белгілерін айқындау жүргізіледі. Бірегейлікті тексеру кезінде өтініш берілетін үлгінің ерекшелендіретін белгілердің шығармашылық өзіндігі бекітіледі.

    Өнеркәсіптік қолдануға жарамдылығы. Өнеркәсіптік үлгі, егер ол сәйкес бұйымды жасау жолымен бірнеше рет қайта өндірілеалса, өнеркәсіптік қолдануға жарамды деп танылады. Басқаша айтқанда, өнеркәсіптік өндіріс жағдайларында шексіз мөлшерде қайта өндірілетін үлгілер патенттік қорғау алады.

     Патенттік қорғау  бірегей болып табылатын бұйымдарда  қолданылатын  шешімдерге таралмайды, себебі олардың эстетикалық құндылығы  таралымға түскен кездле жоғалады. Қайта өндіру қабілеті ерекшк  көркемдік-конструкторлық шешімнің  патенттік-құқықтық қорғалуын қажет қылады. Бұйым қайта қайта өндірілмейтін болса, оның патенттік қорғау қабілеттігі жойылады. Бұл жағдайда бұйымға авторлық құқық нормаоары таралады. Өнеркәсіпте қолдануғажарамдылығын бағалау кезінде таралымға түсу қабілеті ғана емес, өтінімде көрсетілген немесе белгілі құралдар мен материалдар көмегімен өтінім берілген бұйымның жүзеге асырылуы да тексеріледі. Егер бұйымды кең масштабта қайта өндіру мүмкін болмаса, онда ол өнеркәсіптік қолдануға жарамдылық критерийіне сәйкес болып  танылмайды.

      Тауар таңбасы.  

Тауар таңбасы, қызмет көрсету таңбасы – бұл осы заңға сәйкес тіркелген  немесе Қазақстан Республикасы  қатысатын шарттарға орай тіркеусіз қолданылатын, бір заңды немесе жеке тұлғаның тауарларын басқа заңды немесе жеке тұлғаның тауарларын басқа заңды тұлғаларға немесе жеке тұлғаның біртектес тауарларынан ажырату үшін қызмет ететін белгі.

      Бұл анықтамадан  тауар таңбасының басты міндеті  – қандай болмасын өндірушінің (сапалық, бағалық немесе өзге  сипаты бойынша) тауар немесе  қызметін басқа өндірушілердің  ұқсас бірыңғай тауарлары мен қызметтерінен бөлу,яғни тауар немесе қызметті дараландыру болып табылады.

      Таңба неғғұрлым  көрнекті болса,соғұлым оның иесінің  оны құқықтық қорғау, жарнама  және өткізу салалларында сәттілігі  үлкен болады.

      Тауар таңбасы  тауарлар мен қызмет маркетингінде  маңызды орын алады, ол тауарлар  мен қызметті көрнектіқылады.