Туристік ұйымдағы персоналды басқару

Туристік фирманың персоналын басқаруда мақсатты басқару кеңінен қолданылады.  Мақсатты басқару- MBO (Management by Objectives) әдісі, ол адам ресурсының қиын салаларын бақылау мен жоспарлауды біріктіруге мүмкіндік беретін әдіс болып табылады.

Туризм кәсіпорындарындағы әртүрлі ұйымдық құрылымдары бар персоналды басқарудың ерекшеліктерін қарастырайық. [4]

1). Туристік агенттік. Персоналды басқару көзқарасы бойынша адам ресурсы шектеулі (10-20 адам), бастысы-тиімді командда жасақтау. Осыған байланысты персоналды қабылдау технологиясы мен психологиялық диагностика әдістерін қолдану айрықша  маңызға ие болады.  Сонымен қатар, қызметкерлердің тағылымдамадан өту, біліктілігін арттыру жүйелері арқылы әбден ойластырылған мансаптық және кәсіби өсуі-дамудың кепілі, танымалдықтың өсуі және жалпы агенттіктің экономикалық тұрақтылығы болып табылады.  

2). Мейманхана (Отель). Мейрамханасы, спорттық залы мен алаңы, саунасы мен бассейні, коммуникация қызметі мен тұрмыстық қызмет көрсету орталығы, туристік бюросы мен конференция ұйымдастыру қызметі, тағы сол сияқты қосалқы бизнесі бар заманауи мейманхана- қызметкерлерінің саны әлдеқайда көп қуатты орталық болып табылады және мұнда ең маңызды рол персоналды оқыту, соның ішінде бірінші орында клиентпен жұмыс жасауды үйрету болып табылады.  Ауыр салмақ клиенттер арасында әлеуметтік сұрақ жүргізу арқылы кері байланыс жүргізу, корпоративті мәдениетті жетілдіру, қызметкерлер арасында компанияға адалдық сезімін тәрбиелеу, қызметкерлер арасында ұзақ уақыт жұмыс жасауға деген құлшынысты нығайту және ол гардеробщик пе, әрбір қызметкердің, мейлі ол швейцар ма, техникалық жұмысшы ма, сыпырушы ма немесе даяшы ма айырмай қонақ үй менеджерлерінің өздеріне тең әрі құрметпен қарауын сезіну мәселелеріне түседі. 

Кәсіпорынның (мейманхана, мейрамхана,туристік агенттік және т.б.) осылай өзін-өзі дамытуға, үнемі өзгеріп отыратын нарықтық жағдайларға оңтайлы бейімделуге, тұтынушылардың күннен күнге өсіп жатқан сұраныстарының бәрін қанағаттандыруға қабілетті, тиімді және бәсекеге қабілетті болуына кез-келген басшының стратегиялық міндеті болып табылады, соның ішінде бірінішіден заманауи әдістер мен технологияны пайдалана отырып адам ресурстарын «басқаруға» ерекше көңіл аударуы керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 ТУРИЗМДЕГІ ЖҰМЫСБАСТЫЛЫҚ ЖӘНЕ ЖҰМЫСПЕН

ҚАМТУ МӘСЕЛЕСІ «WEST TRAVEL» ТУРИСТІК АГЕНТТІГІНІҢ МЫСАЛЫНДА

 

1. «WEST TRAVEL» туристік агенттігінің қысқаша сипаттамасы

 

«WEST TRAVEL»  туристік агенттігі пайда табу мақсатында құрылған заңды тұлға болып табылады. «WEST TRAVEL»  туристік агенттігі- туристерге қызмет көрсетуді жүзеге асыратын және  Жарғысында қарастырылған, заңмен тыйым салынбаған басқа да қосымша шаруашылықтармен айналысатын заңды тұлғаның құқықтары бар  дербес шаруашылық субъект болып табылады. Қазіргі уақытта алыс-жақын шетелдерге және Қазақстанның ішіне турлар ұйымдастырумен айналысады.   

Кәсіпорын Атырау қаласы, Азаттық даңғылы, 95 мекен-жайы бойынша орналасқан.

«WEST TRAVEL» туристік агенттігінің атқаратын негізгі қызметтері:

1. Туристердің Турлар мен туристік бағдарламаларға сұранысын зерттеу.

2. Тұтынушыларға өздерінің турөнімдерін өткізу үшін жарнамалық-ақпараттық қызметпен айналысу.

«WEST TRAVEL»-дің миссиясы төменде көрсетілгендермен бекітіледі:

«WEST TRAVEL» туристік агенттігі Түркия, Біріккен Араб Әмірліктері, Таиланд сияқты әртүрлі алыс-жақын шетелдерде демалуды ұсынады. Тұтынушыларға қол жетімді бағамен және жоғары сапалы қызмет көрсету үшін нарығын кеңейтіп, көшбасшылық позициясын ұстап жұмыс жасауда. 

«WEST TRAVEL» туристік агенттігінің мақсаттары:

• Сапалы туристік өнімдерді тарату (дайын туристік пакеттер)
• Агенттіктің имиджін қалыптастыру
• Тұтынушылардың күннен күнге артып келе жатқан сұраныстарын есепке ала отырып;

А) қызмет көрсету деңгейін көтеру;

Б)  клиенттер үшін сапалы демалыстың қолжетімділігін көтеру, туристер ағымын көбейту;

В) Ұсынылып отырған қызметтердің сенімділігі;

Г) Әлемдік тәжірибеде қолданылатын ережелерді, стандарттар мен технологияны енгізу;

Д) Басты және жетекші қажеттіліктермен қамтамасыз ету;

Е) Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

 

«WEST TRAVEL» туристік агенттігінің ұйымдық құрылымы 2-кестеде көрсетілген

 

 

 

 

Кесте 2 -«WEST TRAVEL» туристік агенттігінің ұйымдық құрылымы

 

ДИРЕКТОР (бас директор)
Директордың экономика және жоспарлау бойынша орынбасары (экономикалық директор)	Директордың өндіріс және технология бойынша орынбасары (технологиялық директора)	Директордың маркетинг бойынша орынбасары (коммерциялық директор)
Экономикалық-жоспарлау бөлімі	Әдістемелік бөлім	Туристердің қажеттілігін және сұранысын зерттеу бөлімі
Бағдарламаларды жоспарлау және қызмет көрсету бөлімі	Келісім-шарт бөлімі	Сапа стандартын жасақтау және бақылау қызметі
Есеп және есеп айырысу бөлімі	Технологиялық бөлім	Жарнамалық-ақпараттық қызмет
Бақылау-тексеру бөлімі (тек бас ұйымнан)	Көлікпен қамту тобы	Кадр бөлімі
	Диспетчерлік топ

 

 

3-суретінде «WEST TRAVEL» туристік агенттігінің ұсынатын турлары көрсетілген

 

Сурет 3 - «WEST TRAVEL» туристік агенттігінде 2012 жылдың соңғы 9 айында ұсынылған шетелге шығуға арналған турлар құрамы

 

Тұтынушылар туралы айтатын болсақ, «WEST TRAVEL» туристік агенттігі шетелдерде демалуды қалайтын табыстары ортадан жоғары адамдарға арналған және Қытайға барып бір-екі күнге сауда жасайтын адамдарға арналған.  Олардың жастары 35-55 жас аралығында. Егер фирманың маркетингтік мүмкіндіктерін дұрыс қолдана және сәйкесінше турөнімді ұсына білсе жастар, орта жастағы адамдар, табыстары орта деңгейдегі адамдар, балалар мен жасөспірімдер тұтынушылардың табысты тобын құрар еді.

«WEST TRAVEL» туристік агенттігінің негізгі қаржылық көрсеткіштері 3-кестеде көрсетілген.

 

Кесте 3 -«WEST TRAVEL» туристік агенттігінің 2011-2013 жылдардағы негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері

№	Көрсеткіштер	Өлшем бірлігі	Жылдар			Өзгерістер
			2011	2012	2013	Абсолюттік		Салыстырмалы
						2012-2011	2012-2013	2012-2011	2012-2013
1	Қызмет көрсетулерден түскен түсім	мың теңге	4153	4679	6324	526	1645	113	135
2	Қызмет көрсетулердің өзіндік құны	мың теңге	3601	4247	5265	646	1018	118	124
3	Қызмет көрсетулерден тұскен пайда	мың теңге	552	432	1059	-120	627	78	245
4	Тепе-теңдік пайда	мың теңге	713	499	1240	-214	741	70	248
5	Шығындар деңгейі	%	87	91	83	4	-8	105	92
6	Негізгі қорлардың орташа жылдық құны	теңге	3040	2823	2570	-217	-253	93	91
7	Тиімділік	%	17	11	20	-7	9	62	184
8	Қор қайтарымы		1	2	2	0	1	121	148
9	Орташа тізімдік сан	адам	400	469	460	69	-9	117	98
10	Бір адамға шаққандағы өндірім	мың теңге	10	10	14	0	4	96	138
11	Бір жұмысшының орташа жалақысы	мың теңге	6	6	6	0	0	102	102

3-кестеде көрсетілгендей келесідегідей тенденциялар байқалады:

1. өнімді таратқаннан түскен түсім 2012 жылы 526 мың теңгеге өскен немесе  13%-ға және 2013 жылы 1645 мың теңгеге немесе 35%-ға.
2. қызмет көрсетулердің өзіндік құны  2012 жылы  646 мың теңгеге немесе 18 %-ға және 2013 жылы 1018 мың теңгеге немес 24 % -ға өскен.
3. Өнімді таратқаннан түскен пайда 2012 жылы 120 мың теңгеге немесе 22%-ға кеміген және 2013 жылы 627 мың теңгеге немесе 145%-ға өскен.
4. Негізгі мәселе 2012жылы шығындар деңгейінің 5%-ға өсуі, алайда 2013 жылы бұл мәселе шешіліп, шығындар көлемі 8%-ға төмендеген.
5. Келесі мәселе тиімділіктің 2012 жылы 7%-ға түсуі, бірақ 2013 жылы тиімділік 9%-іа өскенін байқауға болады.
6. 2012 жылы қор қайтарымы өзгермеген, бірақ 2013 жылы 48%-ға өскен.
7. Орта тізімдік сан 2012 жылы 69 адамға немесе 17%-ға көбейген, алайда 2013 жылы 9 адамға немесе 2%-ға кеміген.
8. Адам басына шаққандағы өндірім 2012 жылы өзгеріссіз қалған, бірақ 2013 жылы 38%-ға жоғарылаған.
9. Жұмысшының орташа жалақысы 2012 жылыда 2013 жылыда бірдей

2 %-ға жоғарылаған.

 

 

2.2 «WEST TRAVEL» туристік агенттігіндегі персоналды басқару жүйесін талдау

 

4-кестеде «WEST TRAVEL» туристік агенттігі іс-әрекетінің негізгі кадрлық көрсеткіштері ұсынылған:

 

Кесте 4 -«WEST TRAVEL» туристік агенттігінің негізгі кадрлық көрсеткіштерінің жүйесі

№	Көрсеткіштер атауы	Өлшем бірлігі	Жылдар бойынша
			2011	2012	2013
Жалпы экономикалық көрсеткіштер
1	Өндірісі көлемі	мың теңге	4153	4679	6324
2	Негізгі қорлар көлемі	мың теңге	3040	2823	2570
3	Еңбек өнімділігі	мың теңге	10	10	14
4	Пайда	мың теңге	552	432	1059
5	Пайданы қолданудың үлес салмағы	%	45	45	49
	Кадрлық көрсеткіштер
6	Барлық персонал саны	адам	400	469	460
	Соның ішінде категория бойынша
7	Жұмысшылар	адам	235	276	271
8	Басшылар	адам	110	129	126
9	Мамандар	адам	43	51	50

 

 

4-Кестенің жалғасы

 

10	Басқада қызметкерлер	адам	12	14	14
11	Жұмысшылар ағымы коэффициенті		0,12	0,11	0,13
	Персоналдың білімділік құрамы	адам	400	469	460
	Толық емес		4	5	5
	Жалпы білімді		8	9	5
	Арнаулы орта білімді		20	23	5
	Аяқталмаған жоғары білімді		28	33	23
	Жоғары білімді		340	399	423
12	Персонал жасының құрамы	адам	400	469	460
	18 жасқа дейінгі		0	0	0
	26-  36 жас аралығы		40	47	41
	37- 50 жас аралығы		180	211	239
	50 жастан жоғары		180	211	179
13	Жұмысшылардың орташа жасы	жас	40	40	40
14	Персоналдың жынысы бойыннша құрамы	%
	Әйелдер		90	85	90
	Ерлер		10	15	10
15	Жұмыс өтілі бойынша бөлу	адам	400	469	460
	1 жылға дейін		12	14	14
	1-3 жылдар		8	9	9
	3-5 жылдар		40	47	51
	5- 10 жылдар		60	70	41
	10 жылдан жоғары		280	328	345
16	Кәсіби дайындықтың деңгейі	%
	Жұмысшылар
	1жылға дейін		10	10	5
	1- 2 жыл		20	20	5
	2 жылдан көп		70	70	90
	Басшылар мен мамандар
	Жоғары білімді		95	98	99
	Арнаулы орта білімді		4	1	0,5
	Тәжірибе		1	1	0,5
Еңбекті ынталандыруды сипаттайтын көрсеткіштер
17	Еңбек ақы төлеу қоры	мың теңге	987,5	1008,7	1062,37
18	Бәр адамға төленетін орташа жалақы	мың теңге	6	6	7
19	Персоналды оқытуға, біліктілігін көтеруге жұмсалатын шығын	мың теңге	25,6	28	45
20	Персоналға жеңілдіктерін жүзеге асыруға арналған шығындар	мың теңге	37	39	44
21	Бір жұмысшыға шаққандағы жұмысқа шықпаудың көлемі	сағат	5	5	7