Шымкент тасымалдау бөлімшесінің Ленгір станциясындағы жүктерді тиеу- түсіру бекетінің жұмыстарын кешенді механикаландыруды жетілдіру

 

 

Тиімді механизация  нұсқасын таңдау кезінде кестеде  көрсетілген көрсеткіштер алынады.

Егер натуралды (ақшалай  емес) көрсеткіштер салыстырмалы нұсқалар бір-бірінен айырмашылығы аз болса, онда салыстырмалы нұықалар ақтау мерзімімен анықталады.

 

 

9. Жобаның   қауіпсіздігі  мен  экологиялығы

9.1. Еңбек   қауіпсіздігі

 

9.1.1. Технологиялық   процесстердің, жабдықтардың, құрылғылардың  қайтажасалуының процесте туатын функционарлануының , қауіпті өндірістік факторларының мінездемесі.

 

ГОСТ – 12.0.002-80  сәйкес « өндірістегі бақытсыз  жағдай » термині, еңбек  міндеттемелерін  немесе жұмыс басшыларының тапсырмаларын  орындау кезіндегі, қауіпті өндіріс факторына жұмыс істеушіге әсер ету жағдайы қалай анықталады. Қауіпті өндірістік фактор – бұл, әсері жұмысшыға белгілі бір жағдайда, жарақатқа немесе басқа денсаулығының шұғыл нашарлауына әкелетін  фактор.

Басты қауіпті өндірістік факторына төмендегілер жатады: жоғары немесе төмен температура, жұмыс аймағындағы ауа қозғалысы, жұмыс орнындағы шудың жоғары деңгейі, жұмыс аймағының жеткіліксіз жарықтануы, шамның жоғарыланған жарықтығы, төмендетілген түстер қарсыластығы, түзу жарқырауы, өткір жиектер, жабдық беткейінің кедір- бұдырлығы( вагондарда, локоиотивтерде, бағыттама ауыстырылымдарында және т.б.) және құрал-жабдықтар ( тежегіш башмактарында, вилкаларында және т.б.), электр қауіпсіздігі жоғарылатылған кернеу, адам денесінен өте алатын тұйықталу; қозғалыстағы машиналар мен механизмдер; тасымалданатын химиялық жүктер ( басты жолмен) көзі болып табылатын химиялық факторлар; психо-физиологиялық факторлар; физикалық, ( жүйке –психикалық стансаның персонал кезекшісінің жүйке психикалық жүктелуі);

Жұмысшылардың, қызмет етушілердің, оқушылардың және өндірістегі басқа адамдардың бақытсыз жағдайға ұшырауы, өндіріспен байланысты және өндіріспен байланыссыз болып жіктеледі, өндіріс орнындағы бақытсыз жағдайларға, өндіріс территорриясында болған, өндірістен тыс болғаны, жапа шегуші еңбек міндеттемелерін, өнеркәсіп әкімшілігінің немесе жұмыс жетекшісінің тапсырмаларын орындау кезінде, сонымен қатар, жұмысқа немесе жұмыстан өндіріс орнымен берілген көлікте келетін болғандағы бақытсыз жағдайлар жатады. Өндірістегі бақытсыз жағдайға, жұмыс күнінің ағымында болған орнатылған үзілістерді қоса алғандағы және өндіріс құралдарын, киімдерін ретке келтіру процесінде, жұмыс басталған және аяқталғаннан соң, жұмыс орнын дайындау кезінде мерекелік және демалыс күндері қосымша жұмыс орындау кезінде болған жарақаттар жатады.

Өндірістік жарақаттарға, сонымен қатар, өнеркәсіпте болатын  өткір уланулар жылу соққылары және мұздатулар жатады.

Жүк операциялары ашық ауада  және жабық қоймаларда,төмен және жоғары температурада ауа қозғалысының жылдамдығы мен ылғалдылықтың қатты өзгерісі кезінде жасалады.

Өндірістік мекемелердегі  микроклимат, адам ағзасына температураның, ылғалдылықтың және ауа қозғалысы  жылдамдығының сәйкестігінің сонымен  қатар беттік қоршаған темперарураның әсерімен анықталады. Төмендетілге (жоғарылатылған) температура ағзаның салқындануына ( қатты қызуына) әкеліп жұмысшының ауыруына себеп болады, ылғалдылықпен ауа қозғалысының жылдамдығының бірінші факторымен салыстырғандағы әсері оның кері әсерін тереңдетеді.

Тиімді микроклиматтық жағдайда ұзақ уақыт басты адам ағзасының термореттегіш реакциясының жүктеуінсіз қалыпты жағдайын сақтайтын микроклимат параметрлерінің сәйкестігін түсінуге болады. Олар жылылық комфортының сезілуіне жағдай жасайды және жұмыс қабілеттілігінің жоғары деңгейі үшін алдын-ала жіберулер жасайды.

Стансада маневр операцияларын  орындау кезінде, сонымен қатар  механизмдерді тиеу-түсіру жұмысы кезінде, шудың жоғарылатылған деңгейі сияқты, ОПФ пайда болады.

Күшті шу адамдардың жұмыс  істеу қабілеттілігі мен денсаулығына кері әсерін тигізеді. Шудың әсері кезінде көру өткірлігі төмендеп, қалапты түс ажырыту бұзылады, шудың жоғары деңгейі сигналдар мен сөздерді жасырады, қауіптілік туралы хабарлама сигналын өшіреді, бақытсыз жағдайлар мен жұмыс ақуалына әкелетін, жолда жұмыс жасайтын жұмысшылардың қатынасын қиындатады. Бас, ми  тамырларына әсер ете отырып, шу тітіркендіргіші әрекет туғызады, шаршау процесін жеделдетеді, психикалық реакцияны баяулатады.

Нашар жарықтандыру жұмысшылардың  жарақаттануының өндіру қабілеттілігінің төмендеуінің себебі бола алады. Жарықтандыруға адамдардың жұмыс қабілеттілігі тәуелді ол қарама – қайшы сезімталдықпен, көрудің өткірлігі мен бөлшектерді ажырату жылдамдығы мен, анық көрудің тұрақтылығымен анықталады, қарама-қайшы сезімталдық деп бөлшектер мен фондардың жарықтануында минималды айырмашылықты ажырататын көздің қабілеті. Ол фонның жарықтылығы өскен сайын белгілі бір шекке дейін жоғарылайды. Соқыр жарық жарқырауық деп аталады. Ол түзу және шашыраңқы жарқырауық болып бөлінеді. Түзу жарқырауықтың көзі көру алаңындағы өзі жанатын құралдар болып табылады. Олар: қыздыру шамының жібі прожектор айнасы және т.б. Жарықтың шағылысуы көру алаңында жарық шашатын жұмсақ жылтырланған беткейлер болған кезде байқалады.

Жүк операцияларын орындау, вагон төбесін байқау нәтижесінде жұмысшылардың байланыс желісінің бөлшектері мен, сонымен қатар кернеу асты құралдармен жанасуы мүмкін. Мұның бәрі электр жарақатының себебі болып, бақытсыз жағдайға әкелуі мүмкін.

Қозғалыстағы машина мен мезанизмдер жарақат алудың басты себебі болып табылады, өйткені жұмысшылар жұмыс құралымен жеткілікті дәрежеде жарақат алады. Сонымен қатар тасу – түсіру жұмыстарында жүктердің құлауы мен олардан жарақат алу жеткілікті. Мұндай жағдайларда ОПР көзі жүктің өзі, оны қатыратын құралдар, жылжымалы құрам арту механизмдері және т.б. болып табылады.

Жүк жұмыстарының атқарылуы  жұмысшылардың өзін нашар сезінуіне  және еңбек қабілеттілігінің төмендеуіне  әкелетін физикалық күш жұмсалуы мен байланысты.

Механизация және автоматизация  құралдарын қолдану кезінде, жүйке жүйесіне кері әсер ететін психикалық жүйкелік күш салу шаршауға алып келіп жүйке ауруларының пайда болуына себеп болады.    

 

 

 

 

 

 

9.1.2. ОПФ нормалануы

 

Шудың нормалануы үшін қолданатын негізгі бірлік есебінде мыналар  қабылданған: Паскальдағы ( Па) дыбыстық қысым децибендегі ( дБ ) оның деңгейі герцтегі ( Гц ) жиілік .

Дыбыстық  қысым  Р  – берілген орта нүктесінде осы  нүкте арқылы дыбыстық толқындардың өтуі кезіндегі қысым мәндері  мен дыбыс болмаған кезде осы  нүктеде табылатын орташа қысым арасындағы айырма.

Жұмыс орындаушыдағы  жіберілген дыбыстық қысым деңгейі  ГОСТ 12.1.003-89 ( 10.1.2.1) бойынша орнатылған. Дыбыс естілуінің абсолютті табалдырығы 0 дБ  болып қабылданады. 120 дБ деңгейі  кезінде дыбыс дискомфортты болады, 130 дБ кезінде жағымсыз әсер туғызады, 140 дБ-ға жақындағанда жоғары шекарада ауру әсері пайда болады.

Еңбекті қорғаудың негізгі  мәселесінің бірі - өндіріс мекемелері мен территорияларының рационалды жарықтануы. Жақсы жарықтану –  бұл өндірістік жарақаттардың төмендеуіне, жоғары өндірісті еңбекке жағдай жасауға және пойыздардың қозғалыс қауіпсіздігіне жағдай жасайды. Жұмыс орындарының рационалсыз жарықтануы функционалды көрудің бұзылу себебі бола алады.

Сыртқы жарықтандыруды орнату мынаны қамтамасыз етуі керек; Стансаның түрлі телімдеріндегі нормаланған жарықтандыруды, оның жеткілікті біркелкілігі және тұрақтылығы көрмеу әрекетінсіз, жылжымалы құрамның көлеңкесін азайту үшін жарық ағымының дұрыс бағытталуы

 

 

 

     Кесте 9.1.

                 Жұмыс орындарындағы дыбыстық  қысым деңгейі

Жұмыс орны	Ашық сызықтардағы орта метрикалық жиіліктегі,  дыбыстық қысым  деңгейі.								Дыбыс-тық эквива-ленттік  деңгейі
	63	125	250	500	1000	2000	4000	8000
Конструктор-лық бюролық  есептеуіштер-дің есептеу машиналары программист-терінің мекеме-лері.	71	61	54	49	45	42	40	38	50
Есептеу машиналарының  шулы агрегаттары-ның орнала-суына  арналған мекеме.	94	87	82	78	75	73	71	70	80

 

Станцияның ашық жүк  обьектілері үшін жарықтандыру нормалары 9.1. кестеде келтірілген. Жарық ағымының бірлігі ретінде люмен ( лм ) қабылданған.

Еңбекті қорғаудың негізгі  мәселелерінің бірі, жұмыс орындарындағы  жылу мен суықтың әсерінен қорғау. Жұмыс орнындағы метеорологиялық  жағдайды жылу жүйесінің, вектилициялық  құрылғылардың, кондиционерлердің  көмегімен реттеп отырады. ГОСТ 12.1.005-88 сәйкес температураның қабілетін және тиімді көлемі келтірілген, ол жыл мезгілін, жұмыс ауырлығын, жылудың нақты шещімін есепке алғандағы, өндіріс орындарының жұмыс зоналары үшін ауа қозғалысының жылдамдығы тек ылғалдылыққа қатысты.

 

  Кесте 9.2.

       Ашық  өндірістік территорияның жарықтандыру  нормасы.

Объектілер	Жарықтан-дыру, лк	Жарықтандыру нормаларының тегістігі
Техникалық және жолаушы  станцияның жолдары	5	Жердің беті
Жүк платформалары және жүк қоймаларының рамкасы	20	Қойма еденінің платформаларының  беті
Кластан тыс станциялау жолаушы платформалары	10	Рельс ұшының деңгейіндегі бойлық

 

                                                                                                    Кесте 10.3.

            Жұмыс орындарындағы тиімді метеорологиялық жағдайлар

Жыл мезгілі	Жұмыс категориясы	Температура, ○С		Салыстырмалы ылғалдылық , %		Ауа қозғалысының жылдамдығы м/с
		тиімді	шекті	тиімді	тиімді	тиімді	шекті
Суық және өтпелі	Жеңіл	20-23	19-25	60-40	75	0.2	0.2
	Орташа Ауырлықты	18-20	17-23	60-40	75	0.2	0.3
Жылдың жылы кезеңі	Жеңіл	22-25	Не более 28оС	60-40	Не более 65%	0.2	0.2-0.5
	Орташа ауырлықты	21-23		60-40		0.3	0.2-0.5

 

Электр қауіпсіздігі деп ұйымдастырушылық және техникалық іс-шаралар мен құралдар жүйесін атаймыз. Ол адамдарды электр тогының электр доғасының электромагниттік алаңның және статикалық электр жүйесінің зиянды және қауіпті әсерінен қорғауды қамтамасыз етеді. Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ететін техникалық тәсілдермен қорғау құралдары, мынандай тіркеулермен құрастырылады. ( ГОСТ 12.1.019-79 ); номиналды кернеу, электр құрылғысы тогының жиілігі мен түрі, электр қаруландыру тәсілі, электр энергиясымен қоректендіру көзінің нейтролды режимі қоршаған орта жағдайлары.

Электр құрылғыларына қызмет көрсету кезінде, электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұйымдастырушылық іс-шаралар келесідей:

• электр құрылғыларын ақаусыз жағдайда жасау;
• техника қауіпсіздік ережелеріне персоналды оқыту мен инструкциялау, квалификациялық комиссиясымен олардың білімін тексеру, берілген электр құрылғысында жұмыс істеуге құқықты куәлік беріледі және квалификациялық топты өзіне алады.
• электр құрылғысында жұмыс істеудің нақты реті
• электр құылғыларымен қызмет көрсетушілердің техника қауіпсіздік ережесін сақтаудағы жүйелік бақылау.

 

 

9.1.3. Өндірістегі  бақытсыз жағдай нәтижесінде  болған шығындарды есептеу

 

Көлік – экспедициялық  кәсіпорын жұмысшыларының қызмет іскерлігі  үлкен психо эмоционалды күш  салумен, тоқтаусыз жұмыстың уақтылы  орындалуына жауапкершілік танытуын, жүктің жетуімен және сақталуымен сипатталады.

Көлік- экспедициялы ұйым өндірісінде жарақат орын алған  нақты жағдайды қарастырайық. Өндіріс  жұмыскері жоғары кернеулі электр тогынан  зақымдану нәтижесінде өндірістік жарақат алды. Бұл бақытсыз жағдайға себепкер болған, күрделі жөндеуді қажет еткен өндірістегі компьютер бөлмесінің электро желісі техникалық жағдай 2002 жылғы Алматы қаласының электромонтажды жұмыстар сәйкесінше 1метрдегі қумалы электр желісі орташа есеппен 180теңгеге бағаланады. Компьютер залының электр желісінің жалпы ұзындығы 56.8м болғандықтан, сәйкес жөндеу жұмыстары;

 

           

, тенге              (9.1)

мұнда - 1 қумалы метр бағасы;

 - жалпы ұзындығы;

  - жалпы құны.

 тенге

 

Жұмыскердің өндіріс  зақымы нәтижесінен болған өндірістің шығындалған қаражат көлемін  анықтайық.

Жарақаттанғанға дейін  күндік табыс 1000тг болған, жарақат нәтижесінде  жұмыскер айдың 25 күнінде ауруханада және 5 жұмыс күнінде емханада ем қабылдайды. Осы кезеңінде ол 21 жұмыс күнін жіберіп алған.