Автомобиль көлігімен жүктерді тасымалдау

  «Автомобиль көлігімен  жүктерді тасымалдау»         
      1. Қоса беріліп отырған Автомобиль көлігімен жүктерді тасымалдау ережесі бекітілсін.  
      2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрлігінің Автомобиль көлігі басқармасы (Ш.Қ.Маханов) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеу үшін ұсынылуын қамтамасыз етсін.  
      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар вице-министрі Е.Ж.Қошановқа жүктелсін.  
      4. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күшіне енеді және ресми жарияланған сәтінен бастап қолданысқа енгізіледі.     

 Автомобиль көлігімен жүктерді  
тасымалдау ережесі     

 Осы Автомобиль көлігімен  жүктерді тасымалдау ережесі  (бұдан әрі - Ереже) жүктерді  автомобильмен тасымалдауды ұйымдастыру  және жүзеге асыру тәртібін  реттейді.   
       Ереже Қазақстан Республикасының барлық аумағында қолданылады және барлық жеке және заңды тұлғалар үшін меншік нысандарына қарамастан міндетті болып табылады. 

1-бөлім. Автомобиль  көлігімен жүктерді  
тасымалдаудың жалпы ережелері 1-тарау. Ережеде пайдаланылатын негізгі ұғымдар      

1. Жүктердің автомобиль  тасымалдары - автомобиль жолдары  бойынша жүк автокөлік құралдарымен  жүзеге асырылатын жүктер тасымалдары.      

2. Автомобиль тіркемесі  (бұдан әрі - тіркеме) - қозғалтқышпен  жабдықталмаған және жүк автомобилімен  немесе ершікті тартқышпен құрамдағы  қозғалысқа арналған автокөлік  құралы. Термин жартылай тіркемелер  мен ұзартылма тіркемелерге қолданылады.      

3. Автопоезд - жүк автомобилі  мен тіркемеден (тіркемелі автопоезд), ершікті тартқыш пен жартылай  тіркемеден (ершікті автопоезд) тұратын  аралас автокөлік құралы.     

4. Жүк автомобилі - автомобиль  жолдары бойынша жүктерді тасымалдауға  арналған механикалық жетекті  автокөлік құралы.     

5. Жүк автокөлік құралы (бұдан әрі - автокөлік құралы) - жүк автомобильдерін, автомобиль  тіркемелерін, ершікті тартқыштарға  тіркемелерді, сондай-ақ мамандандырылған  автомобильдерді (жүктердің белгілі  бір түрлерін тасымалдауға арналған) қамтитын жүк автомобиль көлігі  жылжымалы құрамының бірлігі.     

6. Ершікті тартқыш - жеке қозғалтқышпен жабдықталған  және тек қана немесе көбіне  тіркеме мен жартылай тіркемені  тіркеп сүйреуге арналған автокөлік  құралы.     

7. Тез бүлінетін жүк  - шектеулі жарамдылық мерзімі  бар және тасымалдау мен сақтаудың  ерекше жағдайларын қажет ететін  жүк. 

2-тарау. Жүктің  автомобиль тасымалы шарттарын  
жасасу, өзгерту және бұзу тәртібі     

8. Тасымалдаушылар жасалған  шарттардың негізінде жүктерді  тасымалдауды жүзеге асырады  және тасымалдауға қатысты қосымша  қызметтерді орындайды.  
      Жүкті автомобильмен тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы өзіне жүк жөнелтуші сеніп тапсырған жүкті, оны тасымалдау шарттарын сақтай отырып, межелі пунктіне жеткізуге және оны жүкті алуға уәкілетті тұлғаға (жүк алушыға) беруге міндеттенеді, ал жүк жөнелтуші шартқа немесе тарифке сәйкес автомобильмен жүкті тасымалдағаны үшін ақы төлеуге міндеттенеді. Жүкті тасымалдау шарты 1-қосымшаға сәйкес тауар-көлік жүкқұжатын жасау арқылы ресімделеді.      

9. Жүкті автомобиль  көлігімен тасымалдауға арналған  шарт тасымалдаушы мен жүк  жөнелтушінің арасында Қазақстан  Республикасының Азаматтық  кодексіне , "Автомобиль көлігі туралы" Қазақстан Республикасының  Заңына, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жасалады.     

10. Жүкті автомобиль  көлігімен тасымалдау шартты  тараптарының бірі екінші тарапқа  шартты өзгерту немесе бұзу  туралы ұсыныспен, осындай өтініш  үшін негіз болатын себептерді көрсету арқылы хабарласуы мүмкін. Шартты өзгерту немесе бұзу туралы ұсыныс алған адресат келіп түскен ұсынысты онкүндік мерзімде қарауы және ұсыныстың қабылданғаны туралы, не оның қабылданбағаны туралы хабарлама жіберуі тиіс.  
      Тараптар шарттың талаптарын өзгерту туралы немесе оны бұзу туралы келісімге қол жеткізген кезде, шартты өзгерту немесе бұзу туралы келісім де шарттың нысанында жасалады. 

3-тарау. Жүктерді  тасымалдауға қабылдау тәртібі     

11. Жүктерді жүк жөнелтушіден  қабылдауды тасымалдаушы тауар-көлік  жүкқұжаты мен жүкке ілеспе  құжаттардың негізінде жүзеге  асырады. Жүк жөнелтуші автомобиль  тиелуге келгенге дейін жүкті  тасымалдауға дайындауы (ыдысқа  салу, буып-түю, жүк жөнелтушілер  бойынша топтау), тауар-көлік жүкқұжаты  мен ілеспе құжаттарды, ал қажет  жағдайда, жүктер тиелетін орынға  өту құқығына арналған рұқсат  қағазын дайындауы тиіс.     

12. Жүкті жүк жөнелтуші  буылып-түйілген, ыдысқа салынған, пломбаланған, таңбаланған түрде, санын, тура  салмағын (көлемін) көрсетіп тапсырады.      

13. Тасымалдауға тапсырылатын  жүктің орамасында бүтіндігін  бұзушылықтар немесе жүктің зақымдалған  іздері (аққан, жыртылған, майысқан  жерлер және тағы басқа) болмауы  тиіс.     

14. Ыдысты қажет ететін  жүктер, оларды тасымалдау кезінде  жоғалудан, жетіспеуден, бұзылудан  және зақымдалудан сақтау үшін  тасымалдауға мемлекеттік стандарттарға  немесе техникалық шарттарға  сәйкес келетін, олардың толық  сақталуын қамтамасыз ететін  жарамды ыдыспен ұсынылуы тиіс.  
      Егер тасымалдауға ұсынылатын жүктің ыдысын немесе орамасын сырттай тексеру кезінде жүктің сақталуы үшін қауіп туғызатын кемшіліктер байқалатын болса, онда жүк жөнелтуші тасымалдаушының талап етуі бойынша байқалған кемшіліктерді жояды, жүк жөнелтуші әрекет жасамаған жағдайда тауар-көлік жүкқұжатының барлық даналарына тиісті белгі жасалады. Тауар-көлік жүкқұжатында көрсетілген себептерден туындаған келтірілген зиянды (тасымалдау кезінде жүктің жетіспеуі, бұзылуы және зақымдалуы) тасымалдаушы өтемейді.     

15. Автокөлік құралдарымен  тасымалдау үшін ресімделмеген  жүктер осы Ереженің талаптарына  сәйкес тасымалдауға жіберілмейді.      

16. Жүк жүк жөнелтуші  (жүк алушы) экспедиторының алып  баруымен тасымалданатын жағдайларда,  соңғысы жүкті жүк жөнелтушінің (жүк алушының) экспедиторы алып  бара жатқаны туралы тауар-көлік  жүкқұжатында белгі жасайды, сондай-ақ  оның тегін, атын және әкесінің  атын көрсетеді.     

17. Жүкті тасымалдауға  қабылдау кезінде экспедитор  немесе экспедитор-жүргізуші жүк  жөнелтушіге жеке басын куәландыратын  құжат пен тасымалдаушы растаған  жолдама парақты көрсетеді.     

18. Автокөлік құралдары  мен олардың ішіндегі тұлғалардың  жүк жөнелтуші мен жүк алушының  аумағына кіруі, егер бұл үшін  арнайы рұқсатнама ресімдеу қажет  болмаса, жолдама парақ бойынша  жүзеге асырылады.     

19. Үйіп, бос, құйып және  контейнерлермен тасымалданатын  жүктерді жүк жөнелтуші тапсырған  және тасымалдаушы қабылдаған  кезде бұл жүктердің салмағы  анықталуы және тауар-көлік жүкқұжатында  көрсетілуі тиіс.  
      Ыдысты және майда даралы жүктер тасымалдауға тауар-көлік жүкқұжатында жүктің салмағы мен жүк орындарының санын көрсету арқылы қабылданады. Ыдысты және майда даралы жүктердің салмағын жүк жөнелтуші оларды тасымалдауға бергенге дейін белгілейді және жүк орындарында көрсетеді. Жүктің жалпы салмағы таразымен өлшеу немесе жүк орындарында трафарет немесе стандарт бойынша салмақты есептеу арқылы белгіленеді. Жекелеген жүктер үшін салмақ тараптардың келісімі бойынша есептеу арқылы, өлшеу, көлемдік салмағы бойынша немесе шартты түрде белгіленуі мүмкін. Жүктің салмағы туралы, оны белгілеу тәсілі көрсетілген тауар-көлік жүкқұжатындағы жазуды жүк жөнелтуші жазады.     

20. Жүктің салмағын  белгілеуді жүк жөнелтуші мен  тасымалдаушы бірлесіп жүк жөнелтушінің  техникалық құралдарымен, ал жүк  терминалдарында - жүк жөнелтуші  мен жүк терминалының қызметкерлері  бірлесіп жүк терминалының техникалық  құралдарын пайдаланып жүргізеді.  
      Жүктерді жабық автокөлік құралдарына, сондай-ақ олардың жүк жөнелтуші пломбалаған жеке секцияларына, контейнерлерге және цистерналарға тапсыру кезінде жүктің салмағын белгілеуді жүк жөнелтуші жүргізеді.      

21. Ыдыстың немесе ораманың  ашылған іздері болмаған кезде,  тасымалдаушы жүк жөнелтушіден  таңбаланған нетто немесе брутто  салмағы бар жүктерді таңбасында  көрсетілген салмаққа сәйкес  қабылдайды.  
      Егер бір стандартты өлшемі бар жүк орындары бір жүк алушының атына берілетін болса, мемлекеттік стандарттарда көзделген стандартты орындарда салмақты, бруттоны және неттоны көрсету жағдайларын қоспағанда, әрбір жүк орнында салмақты көрсету міндетті түрде емес. Бұл жағдайда тауар-көлік жүкқұжатындағы "Салмақты анықтау тәсілі" деген бағанада "стандарт бойынша" деп көрсетіледі.     

22. Тауар сипаты жоқ  жүктердің саны жүк жөнелтуші  (жүк алушы) тасымалдаушымен бірге  жасаған өлшеу актілері немесе  таразыға тарту актілері бойынша  белгіленеді. Топырақты тасымалдау  кезінде оның мөлшерін белгілеу  геодезиялық өлшеу арқылы жүргізілуі  мүмкін.  
      Таразыға тарту актісі 5-10 автокөлік құралдарының бақылау өлшенуі негізінде жасалады, содан кейін тиісті маркалы бір автокөлік құралындағы жүктің орташа салмағы белгіленеді.  
      Жүктің мөлшерін геодезиялық өлшеу арқылы белгілеу кезінде жүктің жалпы салмағы геодезиялық өлшеудің көлемдік көрсеткіштерін зертханалық әдіспен анықталған жүктің жалпы салмағына көбейту арқылы белгіленеді.  
      Жүктің сипаты өзгерген немесе басқа тасымалдау жағдайлары кезінде жүк жөнелтушінің немесе жүк алушының, тасымалдаушысының талабы бойынша жүктің жаңа бақылау өлшенуі немесе көлемдік салмағын белгілеу жүргізіледі.  
      Тасымалдаушы барлық жағдайларда тасымалданатын тауар сипаты жоқ жүктердің мөлшерін немесе салмағын қосымша тексеруді талап етуі мүмкін. Тексеру нәтижелері тауар-көлік жүкқұжатына жазылуы тиіс.     

23. Ірі көлемді және  ауыр салмақты жүктер, бөлінбейтін  ірі көлемді және ауыр салмақты  жүктерді қоспағанда, тасымалдауға  қабылданбайды.     

24. Автокөлік құралын  асырып тиеу, жүктердің ішкі орамасының  дұрыс еместігі, сондай-ақ жүктің  қасиетіне, оның салмағына немесе  белгіленген мемлекеттік стандарттар  мен техникалық шарттарға сәйкес  келмейтін ыдысты және ораманы  қолдану салдарынан келтірілген  зиянды (шағылу, сыну, майысу, ағу және  тағы басқа) жүк жөнелтуші өтейді.  

4-тарау. Жүктерді  таңбалау тәртібі     

25. Жүктерді ыдыспен  немесе орамамен және майда  даралы жүктерді ұсақ жөнелтімдермен  тапсыру кезінде жүк жөнелтуші  әрбір жүк орнын мемлекеттік  стандарттарға сәйкес алдын ала  таңбалауы тиіс.     

26. Таңбада:  
      жүк алушының толық немесе қысқартылған атауы;  
      бару орны мен пункті;  
      жүк бірлігінің салмағы (брутто және нетто) көрсетілуі тиіс.     

27. Тауар-көлік жүкқұжаты  мен ілеспе құжаттарда келтірілген  деректер таңбаға толығымен сәйкес  келуі тиіс.     

28. Тасымалдау және  тиеу-түсіру жұмыстары кезінде  ерекше көңіл бөлуді қажет  ететін жүкті тапсыру кезінде  жүк жөнелтуші барлық багаж  орындарына: "ҮСТІ", "ШЫНЫ", "АБАЙЛАҢЫЗ", "ТӨҢКЕРІЛМЕСІН", "СУЫҚҚА ТӨЗІМСІЗ" деген арнайы таңба қоюы; жүкке  арналған құжаттар буылып-түйілген  орындарды "ҚҰЖАТТАР" деген  арнайы таңбамен белгілеуі тиіс.      

29. Арнайы таңбалау  белгілері осы Ережеге 2-қосымшада  көрсетілген.     

30. Таңбалау мынадай  тәсілдердің бірімен:  
      1) жүк орындарына белгілерді тікелей қою арқылы;  
      2) жапсырмалардың көмегімен жүргізіледі.  
      Таңбалау ыдыста немесе жүкте шаблон бойынша бояумен, штампылаумен немесе таңба соғумен жүргізілуі мүмкін.     

31. Таңбалау орамада  шартты белгілермен (таңбалармен), айқын жазумен, әріптермен, сандармен  немесе суреттермен (нышандармен) жасалуы тиіс. Таңбаның түсі ыдыстың немесе жүктің түсіне қарама-қарсы болуы тиіс.  
      Жүк орындарының таңбасы анық, түсінікті және берік болуы тиіс.  
      Таңба өшірілмейтін және қабыршақтанбайтын, күн сәулесіне төзімді, кез келген бетте жақсы ұсталатын және сумен шайылмайтын бояумен жасалуы тиіс.     

32. Таңбалық жапсырмалар  қағаздан, қатырмадан, матадан, фанерадан,  металдан, пластмассадан жасалуы  мүмкін. Жапсырмалардың беті ауа-райы  жағдайларының әсеріне шыдамды  болуы тиіс.     

33. Жапсырмаларға таңба  төмендегідей тәсілдердің бірімен  қойылуы тиіс:  
      1) типографиялық;  
      2) машинкамен басу;  
      3) трафарет бойынша штемпельдеу;  
      4) жаншу.     

34. Қағаздан және қатырмадан  жасалған жапсырмалар ыдысқа  желіммен бекітілуі тиіс.  
      Матадан жасалған жапсырмалар тігілуі тиіс.  
      Фанерадан, металдан, пластмассадан жасалған жапсырмалар бұрандармен, бұрандашегелермен, шегелермен бекітілуі тиіс.  
      Жапсырмаларды фанера, қатырма және қағаз жәшіктерге қағуға рұқсат етілмейді.  
      Жапсырмаларды жүктерге сыммен бекітуге, басқа бекіту тәсілі мүмкін болмағанда рұқсат етіледі.  
      Металл шыбықтар, құбырлар, қолайсыз немесе ұзын саптары бар сайман және тағы басқа сияқты жүктерді бірнеше жүк алушының атына тасымалдау кезінде, майлы бояумен шеттерін бояу арқылы таңба жасауға рұқсат етіледі, ол бойынша олардың бір партияға жататынын оңай анықтауға болады.     

35. Таңба:  
      1) жәшіктерде - бүйір жақтарының біріне;  
      2) қаптар мен теңдерде - кең жақтарының біріне жасалады.  
      Арнайы таңба екі шектес жаққа жасалады (3-қосымшаға сәйкес).     

36. Таңбаны бүйір немесе  тік жақтарына қою мүмкін болмаған  кезде, биіктігі 200 мм және одан  аз шағын көлемді жәшіктерде  ыдыстың шектес қабырғаларына  (оның ішінде қақпағына) таңба  жасауға рұқсат етіледі.     

37. Арнайы таңба, олар  белгіленуі тиіс "ОСЫ ЖЕРДЕН  СТРОПТАЛСЫН" және "АУЫРЛЫҚ  ЦЕНТРІ" деген белгілерді қоспағанда, негізгі таңбаның жоғарғы бұрышына  қойылады.     

38. Біртекті жүктерді  бір жүк алушының атына тасымалдау  кезінде барлық жүк орындарына  емес, бірақ ең кемі төрт орынға  таңба жасауға рұқсат етіледі.  Бұл жағдайларда таңбаланған  орындар:  
      1) фургондарда - есіктің жанында таңбасын сыртына қаратып;  
      2) ашық автокөлік құралында - тиелген жүктің жоғарғы қабатында шанақтың әрбір бойлық ернеуінің жанында екі орыннан таңбасын сыртына қаратып жиналады.