Электр қондырғыларын орнату қағидалары

2) 1 кВ дейінгі электр  құрылғыларында – тек үлестіруші  қалқандар, ток сымдары және күштік  шкафтар. Тек ҚТ тәртібіндегі  ток трансформаторлары тексерілмейді.

ҚТ токтарын ажыратуға арналған немесе өзінің жұмыс жағдайы бойынша қысқа тұйықталу тізбегін қоса алатын аппараттар, бұдан басқа барлық мүмкін болатын ҚТ токтарында осы операцияларды жасай алатындай қабілетке ие болу керек.

ҚТ токтарына, олардың одан әрі қалыпты пайдалануына кедергі жасайтын электрлік, механикалық және деформациялық өзге де қирауға кез болмай, есептік жағдайларда осы токтарға шыдас беретін аппараттар мен өткізгіштер төзімді деп есептеледі.

62. Кернеуі 1 кВ асатын  ҚТ тәртібінде тексерілмейтіндер:

1) электр динамикалық  төзімділігі бойынша 60 А дейінгі  номиналды токтағы қыстырмасы  бар балқымалы сақтандырғыштармен  қорғайтын аппараттар мен өткізгіштер;

2) термиялық төзімділігі  бойынша олардың номиналды токтағы  мен түріне тәуелді емес балқымалы  сақтандырғыштармен қорғалған аппараттар  мен өткізгіштер.

Егер оның ағыту қабілеті осы Қағидалардың шарттарына сәйкес таңдалған болса және осы тізбекте мүмкін болатын ең аз апаттық токты ажыратуға қабілетті болса, тізбек балқымалы сақтандырғышпен қорғалған болып есептеледі;

3) жеке электр қабылдағыштарға  баратын тізбектегі өткізгіштер, соның ішінде жалпы қуаты 2,5 МВ.А және жоғарғы кернеуі 20 кВ тең цехтық трансформаторларға, егер мынадай шарттар бір уақытта сақталған болса:

технологиялық үрдістің тәртібі жойылуын тудырмайтындай етіп орындалған қабылдағыштардың көрсетілген электр қабылдағыштардың ажыратылуы резервте сақтаудың қажетті деңгейі электрлік немесе технологиялық бөлімде көзделген ;

ҚТ кезінде өткізгіштің бұзылуы жарылыс немесе өртті тудырмайды;

өткізгішті едәуір қиындықсыз ауыстыруға болады.

4) осы Қағидалардың 62-тармағының 3 тармақшасында көрсетілген жеке  электр қабылдағыштарға өткізгіштер, сондай-ақ егер мұндай электр  қабылдағыштар мен таратқыш тармақтар  шағын кіші тарату орындары  және шарттардың біреуі орындалса, өзінің мақсатына жауапсыз болып  табылады;

5) трансформаторлар мен  реактивті желілерді қоректендіретін 20 кВ дейінгі тізбектердегі ток  трансформаторлары, қосылған өлшеуіш  құралдар дәлдігінің қажетті  класын қамтамасыз ете алмаса, ҚТ шарттары бойынша трансформацияның  аса көтерілуі коэффициентін  талап ететін жағдайларда; бұл  ретте күштік трансформаторлар  тізбектерінде жоғарғы кернеу  жағында ҚТ тогына төзімді  емес токтың трансформаторларын  пайдалануды болдырмау керек, ал  есепке алу құралдары кернеудің  төменгі жағына қосылуы тиіс;

6) ӘЖ сымдары;

7) кернеу транформаторлары  тізбектерінің аппараттары мен  шиналары оларды жеке камераға  немесе сақтандырғышқа немесе  бөлек орнатылған қосымша резисторға  орналастырғанда.

63. ҚТ токтарын анықтау  үшін есептік схеманы таңдағанда  осы электр құрылғылардың ұзақ  мерзімді жұмыс жағдайларын көздеуіне  сүйену және ұзақ пайдалануға  көзделмеген электр құрылғыларын  схемасының қысқа мерзімділік  түрін өзгертуімен санаспау қажет. Электр құрылғылардың жөндеу  және авариядан кейінгі жұмыстарындағы  тәртіп схеманың қысқа мерзімділік  өзгерістеріне қатысты емес.

Есептік схема пайдалануға енгізу жоспарланғаннан 5 жылға кем емес мерзімде қарастырылып отырған құрылғы электрлік байланысатын сыртқы желілер мен генераторлық көздердің даму келешегін есепке алуы тиіс.

Бұл ретте ҚТ токтарының есебін ҚТ бастапқы кезеңіне жақындата жүргізуге рұқсат етіледі.

64. ҚТ есептік түрі ретінде  қабылданады:

1) үш фазалық ҚТ –  қосалқы және тіреу болатын  құрылғылары жатқызылатын аппараттар  мен қатты шиналардың, электр  динамикалық төзімділігін анықтау  үшін;

2) үш фазалық ҚТ - аппараттар  мен өткізгіштердің термиялық  төзімділігін анықтау үшін; электр  станциясының генераторлық кернеуінде  – үш фазалық немесе екі  фазалық, олардың қайсысының қызуы  жоғары болатынына байланысты;

3) коммутациялық қабілеті  бойынша аппараттарды таңдау  – жерге (жерге үлкен токпен  тұйықталу желілерінде) үш фазалық  және бір фазалық ҚТ жағдайларынан  пайда болатын белгілерден; егер  сөндіргіш екі коммутациялық  қабілеттілік белгісімен сипатталса  – үш фазалық және бір фазалық  – тиісінше шаманың екеуі бойынша.

65. ҚТ есептік тогы қарастырылып  отырған тізбектің аппараттары  мен өткізгіштері ҚТ кезінде  неғұрлым ауыр жағдайларда қалған  осы нүктесіндегі бұзылу жағдайларына  сүйене отырып анықталады. Схеманың  екі түрлі нүктесінде түрлі  фазалардың жерге бір уақыттағы  тұйықталу жағдайларымен санаспауға  рұқсат етіледі.

66. Сөрелермен, жабындармен  және т.б. бөлінетін қоректендіретін  жинақтық шиналардан (желіден таралатын  – негізгі тізбектің элементтерінен)  бөлінген және реакторға дейінгі өткізгіштер мен аппараттар орналасқан жабық тарату қондырғыларының реактивті желілерінде, егер реактор сол ғимаратта орналасса және шиналарымен жалғанса реактор артындағы ҚТ тогы бойынша таңдалады.

Жинақтық шиналардан шиналық тармақтар бөлгіш сөрелерге дейін және соңғысындағы оқшауланған өткізгіш ҚТ-дан реакторға дейін таңдалуы тиіс.

67. Термиялық төзімділікті  есептеу кезінде есептік уақыт  ретінде жақын ажыратқыштың ҚТ  орнына орнатылған негізгі қорғаныстың  әрекетінің және осы ажыратқыштың  толық ағытылу уақытының (доғаның  жану уақытын қоса), (СЖТ-әрекетін  қоса) қосындысынан пайда болатын  уақыт жиынтығы алынады.

 

 Негізгі қорғаныстың сезімтал емес аймағы бар болса (ток, кернеу, тежегіш және т.б. бойынша) термиялық төзімділікті ажыратқыштың толық сөну уақытын қоса осы аймақтағы зақымдануына әсер ететін қорғаныш әрекеті уақытына сүйене отырып қосымша тексеру қажет. Мұның өзінде ҚТ есептік тогы ретінде осы зақымдалу орнына сәйкес шамасы қабылданады.

Қуаты 60 МВт және одан асатын генераторлар тізбектерінде қолданылатын және осындай қуаттағы генератор – трансформатор блоктарының тізбектеріндегі аппатура мен ток сымдары ҚТ тогы 4 сек. уақыт өткізгіштігімен анықталатын термиялық төзімділікпен тексерілуі тиіс.

 

 

2. Аппараттар мен  өткізгіштерді таңдау үшін қысқа

тұйықталу токтарын анықтау

 

 

68. Мыналар токтың экономикалық  тығыздығы бойынша тексеруге  жатпайды:

1 кВ және одан асатын  электр қондырғыларында  ҚТ токтарын ұстап тұратын құрылымдарға аппараттар мен өткізгіштерді таңдау үшін және анықтау үшін:

1) қарастырылған ҚТ нүктесінің  қоректендіруіне қатысатын барлық  көздер бір уақытта номиналды  жүктемеде жұмыс атқарады;

2) барлық синхронды машиналар  кернеудің автоматты реттеуіштеріне  және қоздыруды еселеудің құрылғыларына  ие;

3) ҚТ тогы аса үлкен  мәнде болғанда қысқа тұйықталу  орын алады;

4) барлық қоректену көздерінің  электр қозғалтқыш күштері фаза  бойынша сәйкес келеді;

5) әр сатының есептік  кернеуі желінің номиналды кернеуінен 5 % жоғары қабылданады;

6) осы желіге жалғанған  синхронды компенсаторлардың және  асинхрондық электр қозғалтқыштардың  ҚТ токтарына әсері есепке  алынуы тиіс. Асинхрондық электр  қозғалтқыштардың ҚТ тогына әсері, электр қозғалтқыштардың бірліктегі 100 кВт дейін қуаты болса, егер  электр қозғалтқыштар ҚТ орнынан  трансформацияның бір сатысымен  бөлінсе, сондай-ақ, егер олар кез  келген қуатта ҚТ орнынан екі  немесе одан да көп трансформацияның  сатысымен бөлініп тұрса, егер  олардан ток ҚТ орнына негізгі  ҚТ ток өтетін элементтер арқылы  өтсе және олар айтарлықтай  кедергіге (желілер, трансформаторлар  және т.б.) ие болса ескерілуі  керек.

69. 1 кВ жоғары электр  қондырғыларда есептік кедергі  ретінде электрлік машиналардың, күштік трансформаторлардың және  автотрансформаторлардың, реакторлардың, әуе және кәбіл желілерінің, сондай-ақ  ток сымдары индуктивті кедергісі  қабылданады. Активті кедергі тек  қана шағын қималы сымдары  және болат сымдары бар тек  ӘЖ, сондай-ақ үлкен активті кедергісі  бар шағын қималы кәбілді желілер  үшін есептеледі.

70. 1 кВ дейінгі электр  қондырғыларда есептік кедергі  ретінде оған тізбектің барлық  элементтерінің индуктивті және  активті кедергілерін қоса  алғанда, тізбектің өткізгіш активті кедергілері қабылданады. Егер бұл ретте тізбектің толық кедергісі 10 % аса кішіреймесе, бір түрдің (активті немесе индуктивті) кедергісін елемеуге рұқсат етіледі.

71. 1 кВ дейінгі электр  желілерінің төмендеткіш трансформаторлардан  қоректену кезінде ҚТ тогын  есептегенде, трансформаторға келген  кернеу өзгеріссіз қалса бастапқы  шартқа және оның номиналды  кернеуге тең екендігіне сүйену  қажет.

72. Ток шектеуші әрекеті  бар балқымалы сақтандырғышпен  қорғалған тізбектің элементтері  электр динамикалық төзімдікке  сақтандырғыш арқылы өтетін ҚТ  токтың міндетті белгісіне қатысты  тексеріледі.

 

 

3. Өткізгіштер  мен оқшаулатқыштарды таңдау, қысқа

тұйықталу токтарының динамикалық әрекеттерінің

шарттары бойынша негізгі құрылғыларды тексеру

 

 

73. Қатты шиналарға ықпал  ететін және олар арқылы оқшаулатқышқа  берілетін және қатты құрылғыларды  ұстайтын әрекеттер шиналық құрылғының  механикалық тербелісін есепке  алмағанда және фазалардағы токтар  арасындағы ығысуды есепке ала  отырып ең көп жылдам шамадағы  үш фазалық ҚТ iу бойынша есептеледі. Жекелеген жағдайларда шиналардың механикалық тербелісі және шиналардың құрылғысы есепке алынуы мүмкін.

Иілгіш өткізгіштерге және оларды қолдайтын оқшаулатқыштарға, құрылымдарға, шықпаларға әсер ететін күштің импульстары көршілес фазалар арасындағы екі фазалық тұйықталудың орта шаршылық (өту уақыты ішінде) тогы бойынша есепке алынады. Тармақталған өткізгіштер және иілгіш ток өткелдерінде ҚТ тогының өзара әрекеті дәл сол фаза өткізгіштерінде үш фазалық қолданыстағы шама бойынша анықталады.

Иілгіш ток сымдары шырматылудан тексерілуі қажет.

74. Өткерме және тіреу  оқшаулатқыштарының қатты шиналарымен  ҚТ кезінде берілген есептеумен  табылған 110 сәйкес механикалық әрекет  дара оқшаулатқыштарды қолданғанда  ең төмен қиратқыш күштеменің  тиісті кепілдік шамасының 60 % аспайтынын  қолданғанда; біріккен тірегіш оқшаулатқыштарда - бір оқшаулатқыш қиратқыш күштеменің 100 % аспайтындай құрауы тиіс.

Құрамды салалы шиналарды қолданған кезде (көп сызықтық, екі швеллерден және т.б.) механикалық кернеулер фазалардың өзара әрекеттесуі мен әрбір шина элементтерінің өзара әрекетесуінен кернеудің арифметикалық сомасындай болады.

Қатты шиналар материалындағы ең көп механикалық кернеу үзілуден 0,7 уақытша кедергісінен асып түспеуі тиіс.

 

 

4. Қысқа тұйықталу  кезіндегі қыздыру

жағдайында өткізгіштерді таңдау

 

 

75. ҚТ кезінде өткізгіштердің  қыздыру температурасы шекті  рұқсат етілетін мынадай шамадан  жоғары болмауы тиіс, 0С:

 

 

Шиналар:
мыс	300
алюминий	200
болат, тікелей байланысы жоқ	400
болат, аппаратқа тікелей қосылған	300
Кернеудегі қоректендірілген қағаз оқшаулағышы бар кәбілдер, кВ:
10-ға дейін	200
20 - 220	125
Мыс және алюминий талсымдары мен оқшаулағыштары бар кәбілдер мен оқшауланған сымдар:
Поливинилхлоридті және резеңке	150
Полиэтиленді	120
Оқшауланбаған мыс сымның керілуі кезінде, Н/мм2
20-дан кем	250
20 және одан көп	200
Оқшауланбаған алюминий сымның керілуі кезінде, Н/мм2
10-нан кем	200
10 және одан көп	160
Болат – алюминий сымдарының алюминий бөлігі	200

 

 

 

76. Осы Қағидалардың 60 және 61-тармақтарына сәйкес талап етілген  жағдайларда кәбілдерді ҚТ токтарының  қыздыруға қатысты кәбілдерін:

1) кәбілдің басында ҚТ-ға  сүйене отырып бір құрылыс  ұзындығының дара кәбілдері;

2) жаңа қималы әр учаскенің  басында ҚТ-сүйене отырып ұзындық  бойынша сатылы қималы дара  кәбілдер;

3) тікелей шоқ артындағы  ҚТ-ға сүйене отырып (ҚТ өтпе  ток бойынша) екі немесе одан  көп параллельді қосылған кәбілдердің  шоғы тексерілуі тиіс.

77. АҚҚ тез әрекет ететін  құрылғылармен жабдықталған өткізгіш  желілер мен аппараттарды термиялық  төзімділікке тексеру кезінде  осындай желілер бойынша ҚТ  тоғының өтуінің жиынтық ұзақтығының  артуынан қыздырудың артуы есепке  алынуы тиіс.

Қыздыруға тексерген кезде ӘЖ тарамдалған сымдары ҚТ жағдайларында жиынтық қималы бір сым ретінде қарастырылады.