Электр қондырғыларын орнату қағидалары

38. Бір қатарлы төсеуде (шоқтарда емес) жаймаларға төселген  сымдар үшін, ауада орнатылған  сымдар сияқты ұзақ мерзімді  токтар рұқсат етіледі.

Осы Қағидалардың 5-қосымшасының 12-кестесінде көрсетілген төмендетілген коэффициентті қолдана отырып ашық (ауада) орнатылған дара сымдар мен кәбілдерге арналғанындай, қораптарда төселген сымдар мен кәбілдер үшін рұқсат етілетін ұзақ мерзімді токтар осы Қағидалардың                5-қосымшасының 4-7-кестелерінде көрсетілгендей қабылданады.

39. Қорғасын, алюминий немесе  поливинилхлоридті қабықшадағы  кәбілдік қағаз сіңдірілген оқшауламасы бар кернеуі 35 кВ дейінгі кәбілдер үшін, рұқсат етілетін ұзақ мерзімді токтар кәбілдер талсымының рұқсат етілетін температурасына сәйкес қабылданады:

 

 

Номиналды кернеу, кВ	3 дейін	6	10	20 және 35
Кәбіл талсымының рұқсат етілетін температурасы, 0С	+80	+65	+60	+50

 

40. Жерге төсейтін кәбілдер  үшін, рұқсат етілетін ұзақ мерзімді токтар осы Қағидалардың 5-қосымшасының 13, 16, 19-22-кестелерінде көрсетілген. Олар жердің 120 см к/Вт меншікті кедергісі кезінде және жердің +15 0С температурасында бір кәбілден көп емес 1,7 – 1,0 м тереңдіктегі орда төсеу есебімен алынған.

Жоғарыда аталған кестеде көрсетілген токтық жүктемеге қажет              120 см к/Вт ерекшеленетін жердің меншікті кедергісі кезінде, осы Қағидалардың 5-қосымшасындағы 23-кестеге сәйкес түзету коэффициенттері қолданылады.

41. Суда төселетін кәбілдер  үшін, рұқсат етілетін ұзақ мерзімді  токтар осы Қағидалардың 5-қосымшасындағы 13, 16, 22, 21-кестелерде келтірілген. Олар  судың +15 0С температурасы есебімен алынған.

42. Ауада, ғимараттың іші  мен сыртында төселетін кәбілдердің  кез келген санында және ауаның +25 0С температурасындағы төселетін кәбілдер үшін рұқсат етілетін ұзақ мерзімді токтар осы Қағидалардың 5 қосымшасының 14, 19, 20, 21, 23, 24-кестелерінде келтірілген.

43. Жердегі құбырларда  төселінетін дара кәбілдер үшін, ауада, жердің температурасына тең  температурада төселген кәбілдерге  арналғанындай, рұқсат етілетін  ұзақ мерзімді токтар қабылданады.

44. Кәбілдерді аралас төсегенде  суытудың неғұрлым нашар жағдайларындағы  учаске үшін, егер оның ұзындығы 10 м асатын болса, рұқсат етілетін ұзақ мерзімді токтар қабылдануы тиіс. Аталған жағдайларда үлкен қимадағы кәбілді қыстырмалар қолданылады.

45. Жерге бірнеше кәбілдерді  төсеген кезінде (құбырлардағы төсеуді  қоса алғанда) осы Қағидалардың 5-қосымшасының 26-кестесінде көрсетілген коэффициенттерді  енгізу арқылы, рұқсат етілетін  ұзақ мерзімді токтар төмендетілуі  тиіс. Бұл ретте резервтік кәбілдер  есепке алынбауы керек.

Аралықтары 10 мм кем қашықтықта бірнеше кәбілдерді жерге төсеуге рұқсат етілмейді.

46. Май және газ толтырылған  бір талсымды сауытталған кәбілдер, сондай-ақ жаңа құрылымды кәбілдер  үшін рұқсат етілетін ұзақ  мерзімді токтарды өндіруші-зауыттар  белгілейді.

47. Блоктарда орнатылған  кәбілдер үшін, рұқсат етілетін  ұзақ мерзімді токтар эмпирикалық  формула бойынша анықталады

 

                                І=а b c I0

мұндағы I0 - осы Қағидалардың 5-қосымшасының 27-кестесінде көрсетілген қола және алюминий талсымы бар 10 кВ кернеулі үш талсымды кәбіл үшін рұқсат етілетін ұзақ мерзімді ток; а – блоктағы кәбілдің орналасуына және қимасына байланысты осы Қағидалардың 5-қосымшаның 28-кестесінде таңдалатын коэффициент; b – кәбілдің кернеуіне байланысты таңдалатын коэффициент:

 

 

Кәбілдің номиналды кернеуі,  кВ	3 дейін	6	10
Коэффициент b	1,09	1,05	1,0

 

с – барлық блоктың орташа тәуліктік жүктемесіне байланысты таңдалатын коэффициент:

Орташа тәуліктік жүктеме Sорт.тәул /Sном	1	0,85	0,7
Коэффициент с	1	1,07	1,16

 

Жұмыс кәбілдері ажыратылғанда, олар жұмыс істесе, блоктың нөмірленбеген каналдарында резервтік кәбілдерді орнатуға болады.

48. Блоктардың арасындағы  қашықтыққа байланысты таңдалатын  коэффициенттерге көбейту арқылы  бірдей конфигурациялы екі параллельді  блоктарға орналастырылған кәбілдер  үшін рұқсат етілетін ұзақ  мерзімді токтар төмендетілуі  тиіс:

Блоктар арасындағы қашықтық, мм	500	1000	1500	2000	2500	3000
Коэффициент	0,85	0,89	0,91	0,93	0,95	0,96

 

 

 

49. Оқшауланбаған сымдар  және боялған шиналар үшін  рұқсат етілетін ұзақ мерзімді  токтар осы Қағидалардың 5-қосымшасының 29-35-кестелерінде келтірілген. Ауаның +25 С температурасында оларды +70 С  қыздырудың рұқсат етілетін температурасы  есебінен алынған.

ПА500 және ПА600 маркалы алюминий қуыс сымдары үшін рұқсат етілетін ұзақ мерзімді ток қабылданады:

Сымның маркасы	ПА500	ПА600
Ток, А	1340	1680

 

 

 

50. Тік бұрышты қимадағы  шинаны орналастырғанда осы Қағидалардың 5-қосымшасының 33-кестесінде келтірілген  токтың жалпақтығы сызықтар ені 60 ммдейінгі шиналар үшін 5 % дейін және сызықтар ені 60 мм асатын шиналар үшін 8 % төмендетілуі тиіс.

51. Үлкен қимадағы шиналарды  таңдаған кезде беттік әсерден  және жақындық әсерінен, салқындатудың  анағұрлым жақсы жағдайларынан (қапшықтағы  жолақтар санының азаюы, қапшықтың  оңтайлы құрылымы, кескінді шиналардың  қолданылуы және т.б.) ең аз  туындаған қосымша шығындарды  қамтамасыз ететін, өткізу қабілеті  шарттары бойынша неғұрлым үнемді  құрылымдық шешімдерді таңдау  қажет.

52. Өткізгіштердің қимасы  токтың экономикалық тығыздығы  бойынша тексерілуі тиіс. Экономикалық  лайықты қима S, мм2, мына қатынастан анықталады:

осы Қағидалардың 5-қосымшасының 36-кестесі бойынша таңдалатын берілген жұмыс жағдайлары үшін мұнда І – энергиялық жүйенің максимумындағы сағаттағы есептік ток, А; Jэк – токтың экономикалық тығыздығының қалыпты мәні, А/мм2.

Көрсетілген есептеу нәтижесінде алынған қима жанындағы стандартты қимаға дейін дөңгелектенеді. Есептік ток қалыпты жұмыс тәртібі үшін қабылданады, яғни, апаттан кейінгі және жөндеу жұмыстары тәртібіндегі токтың ұлғаюы есептелмейді.

53. 330 кВ және одан жоғарғы  кернеулі тұрақты және токтың  ауыспалы электр берілісі желілерінің, сондай-ақ жүйе аралық байланыстар  желілерінің, барынша көп сағатқа  жұмыс істейтін қуатты және  иілгіш ток өткізгіштерінің сымдар  қимасын таңдау техникалық-экономикалық  есептердің негізінде жүзеге  асырылады.

54. Токтың экономикалық  тығыздығын қанағаттандыру мақсатында  электрмен жабдықтау сенімділігі  шарттары бойынша қажеттен тыс  желілер немесе тізбектің санын  арттыру техникалық-экономикалық  есептің негізінде жүзеге асырылады. Мұның өзінде желілер немесе  тізбектердің санының көбеюін  болдырмау үшін осы Қағидалардың 5-қосымшасының 36-кестесінде келтірілген  нормалық мәндерді екі есе  асыруға рұқсат етіледі.

Техникалық-экономикалық есептерде желінің екі ұшындағы құрал-жабдықтар мен тарату құрылғысының камерасын қоса алғанда, қосымша желіге енгізілетін барлық есептеулер есепке алынады. Желі кернеуін арттырудың тиімділігі тексеріледі.

Жүктеменің өсуі жағдайында токтың экономикалық тығыздығын қамтамасыз ету үшін қосымша желілерді төсеуде немесе бар сымдарды үлкен қимадағы сымдарға ауыстыру кезінде осы нұсқауларды басшылыққа алу керек. Мұндай жағдайларда желілердің құрал-жабдықтарын барлық алу және салу жұмыстарының толық бағасы, аппараттар мен материалдардың бағасы қоса есептелуі қажет.

55. Мыналар токтың экономикалық  тығыздығы бойынша тексеріске  жатпайды:

1) 4000-5000 дейін кәсіпорынның  құрылыс жүктемесін максималды  сағаттар саны ішінде пайдаланудағы 1 кВ дейінгі кернеудегі өнеркәсіптік  кәсіпорындар мен ғимараттардың  желілері;

2) кернеуі 1 кВ дейінгі  жеке электр қабылдағыштардың  тармақтануы, сондай-ақ өнеркәсіптік  кәсіпорындар, тұрғын және қоғамдық  ғимараттардың жарықтандыру желілері;

3) барлық кернеулердегі  ашық және жабық тарату құрылғылары  шегіндегі шина жасау және  электр құрылғылардың жинақтық  шиналары;

4) резисторларға, қосу реостаттарына  және т.б. баратын өткізгіштер;

5) уақытша құрылыстар  желілері, сондай-ақ қызмет мерзімі 3 - 5 жыл болатын құрылғылар.

56. Осы Қағидалардың 5-қосымшасының 36-кестесін қолданғанда мынаны  басшылыққа алу қажет:

1) түнгі уақыттағы жүктеменің  максимумында токтың экономикалық  тығыздығы 40 %-ға артады;

2) 16 мм2 және одан аз қиылысатын оқшауланған өткізгіштер үшін экономикалық тығыздық 40 %-ға артады;

3) n жүктемемен тарамдалған  бірдей қимадағы желілер үшін  экономикалық тығыздық желінің  басында ғана kу рет жоғарылайды, kу формуламен анықталады:

ky

мұнда І1, І2....,Іn – желінің жеке учаскелерінің жүктемелері; І1, І2....,Іn– желінің жеке учаскелерінің ұзындықтары; L – желінің толық ұзындығы;

4)                n біртиптік, өзара резервтелген электр қабылдағыштардың (сумен жабдықтау сорғылары, түрлендіргіш агрегаттары және т.б.), қоректенуі үшін өткізгіштер қимасын таңдағанда, соның ішінде m бір мезгілде жұмыс істесе, токтың экономикалық тығыздығы осы Қағидалардың 5-қосымшасының 36-кестесінде келтірілген шамаға қарсы kn рет артады, 

knтең:

57. Ауылдық жерде жүктемедегі  кернеуді реттейтін трансформаторларлы 35/6-10 кВ төмендеткіш қосалқы станцияларды  қоректендіретін 35 кВ ӘЖ сымдардың  қимасы токтың экономикалық тығыздығына  байланысты таңдалуы керек. Сымдардың  қимасын таңдауда есептік жүктеме  ӘЖ пайдалануға қабылданған жылынан  бастап есептегенде алдағы 5 жылға  қабылданады. Ауылдық жерлерде 35 кВ  желілерде резервтеуге арналған  ӘЖ 35 кВ үшін, апаттан кейінгі  және жөндеу жұмыстарындағы тәртіптегі  электр энергиясымен тұтынушыларды  қоректендіруді қамтамасыз етуге  байланысты, сымдар  минималды қималарын рұқсат етілетін ұзақ мерзімді ток бойынша барынша аз қолдану керек.

58. Қуатты аралық іріктеуге  әуе сымдарының және кәбіл  желілері талсымдарының экономикалық  қимасын таңдау әр учаске үшін  учаскелердің есептеулеріне сәйкес  жүзеге асырылады. Бұл ретте учаскелер  үшін экономикалық қима шамасының  арасындағы айырмашылық стандарттық  қималар шкаласы бойынша бір  сатыдағы деңгейде орналасса, басым  тартылған учаске үшін экономикалық  сәйкес келетін бірдей сым  қимасын рұқсат етілетін көршілес  учаскелер үшін қабылдауға болады. Ұзындығы 1 км дейін тармақталған тармақталу жүргізілетін әуе желісіндегідей болса қабылданады. Тармақталудың үлкен ұзындығында экономикалық қима осы тармақтардың есептік жүктемесімен анықталады.

59. Осы Қағидалардың 5-қосымшасының 36-кестесінде көрсетілген кернеуі 6-20 кВ болатын электр берілісінің  желілері үшін ток тығыздығының  шамасы кернеуді реттеу мен  реактивті қуатты қарымталауда  қолданатын құралдарды есепке  алғанда, рұқсат етілетін шектен  жоғары электр энергиясының қабылдағыштарында  кернеуден ауытқуды тудырмағанда  ғана қолданылуы мүмкін.

60. Кернеу 35 кВ және одан  жоғары болғанда өткізгіштің  келтірілген радиусы, сондай-ақ өткізгіштердің  тегіс еместік коэффициентін  келтіріп, теңіз деңгейінен жоғары аталған электр қондырғыларының орналасқан биіктігіндегі орташа жылдық тығыздық шамасы мен ауаның температурасын есепке ала отырып, тәждің пайда болу жағдайлары бойынша тексерілуі тиіс.

Осының өзінде пайдалану кернеуіндегі анықталған кез келген өткізгіштің беткі қабатындағы ең үлкен кернеу өрісі орташа жалпы тәждің пайда болуына, сәйкес электр өрісінің бастапқы кернеуінен 0,9 аспауы тиіс.

Одан басқа, өткізгіштер үшін тәждерден радио кедергілердің рұқсат етілетін деңгейін шарттар бойынша тексеру қажет.

 

 

4. Қысқа тұйықталу  шарттары бойынша электр

аппараттарын және өткізгіштерді таңдау

 

 

1. Жалпы талаптар

 

 

61. Қысқа тұйықталу (одан  әрі – ҚТ) тәртібінде мыналар  тексерілу қажет:

1) 1 кВ-тан асатын электр  құрылғыларында:

электрлік аппараттар, ток өткізгіштер, кәбілдер және басқа да өткізгіштер, сондай-ақ олар үшін тіреу және ұстап тұратын құрылғылар;

ҚТ токтарының динамикалық қимылында сымдардың бір-біріне соғылуының алдын алу үшін 50 кА ҚТ және одан асатын соққылық токтағы электр берілісінің әуе желілері.

Бұдан басқа, тармақталған сымдары бар желілер үшін тармақталған сымдардың тірегіштері арасындағы қашықтық тірегіштер мен сымдар соғылған кезде зақымдалудың алдын алу үшін тексерілуі қажет.

Тез әрекет еткіш автоматты қайталап қосудың құрылғыларымен жабдықталған ӘЖ сымдары термиялық төзімділігі бойынша тексерілуі тиіс;