Ўзбекистонда тўқимачилик ва енгил саноат махсулотлари ишлаб имкониятлари ва экспорт салохиятини ошириш

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 17 Мая 2013 в 18:46, статья

Описание работы

ХХ аср бошларида Ўзбекистон енгил саноат соҳаси асосан пахтани қайта ишлаш корхоналаридан иборат бўлиб, ялпи саноат махсулотларининг қарийб 4/5 қисми шу сохага тўғри келган. 1920 йиллардан бошлаб пахтани қайта ишлаш, пиллакашлик, йигирув-тўқув, тикувчилик, пойабзал фабрикалари қурила бошлади ва унинг тармоқлари секин аста ривожланиб борди. 1924 йилда дастлабки енгил саноат корхоналари иш бошлади. 1932 йилда Тошкент тўқимачилик институтининг очилиши тармоқни янада ривожланишига асос бўлди. 1940-1960 йилларда пахта ипидан тўкилган газламалар ишлаб чиқариш ахоли жон бошига 21-22 кв.м.ни ташкил этган бўлса 1990 йилларга келиб эса бу кўрсаткич 50 кв м.ни ташкил этган.

Файлы: 1 файл

четга мақола 2.doc

— 110.00 Кб (Скачать файл)

Бу эса мамлакатимиз билан савдо, ишлаб чиқариш ва инвестицион ҳамкорликни яна ривожлантириш ва экспорт географиясини кенгайтиришнинг асосий меъзонидир.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хозирда Туркия текстил  саноатида жахондаги етакчи мамлакатлардан бири саналади. Туркияда энг ривожланган текстил кластери Ега, Сукурова, Мармаралардир. Сукурова текстил кластери щз ичига мамлакатнинг 3 та областини бирлаштирган бўлиб кейинги 10 йилда 500 га яқин корхоналарни самарали ишлашини таъминлаб келмоқда. (расм 1)     

Иккинчидан, мамлакатда енгил саноат товарлари экспорт географиясини кенгайтиришнинг асосий йўналишларидан бири экспорт имкониятлари мавжуд мамлакатларда савдо уйларини очиш ва мавжудлари фаолиятини янада самарадорлигини ошириш талаб этилади.

 

 

 

Туркиянинг Сукурова текстил кластери тузилмаси


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 лаётган стратегияларда  қуйидаги йўналишлар белгиланган:

  • Ишлаётган корхоналарни қайта жихозлаш ва мадернизациялаш
  • Юқори технологияли янги корхоналарни ташкил этиш
  • Пахта толасини қайта ишлашни кўпайтириш
  • Ишлаб чиқарилаётган истеъмол товарлари ассортиментини кенгайтириш 
  • Ички бозорда миллий махсулотлар улушини ошириш
  • Экспорт имкониятларини кенгайтириш
  • Тармоқда янги иш ўринларини яратиш
  • Соха учун етук кадрлар тайёрлаш ва қайта тайёрлаш
  • Тўқимачилик машинасозлигини тиклаш

 

 

 

Тахлилий маълумотларга  кўра пахта экспортининг 100 минг тоннага  қисқартирилиши, бир вақтнинг ўзида, валюта тушумининг 140 млн доллорга      қисқаришига (2008 йил нархларда) олиб келади. Агар мазкур пахта ҳажми ва ундан тайёрланган ип мамлакат ичида қолдирилса, тахминан 400 млн. АҚШ доллори миқдорида мато ва полотнолар ишлаб чиқариш мумкун экан. Ушбу мато ва полотнонинг 50 % экспорт қилиниб, 50 % и эса ички бозор учун қолдирилса, бу холда 532,4 млн АҚШ доллори миқдорида тикувчилик ва трикотаж буюмлари ишлаб чиқариш мумкун бўлади. Модомики, тикувчилик ва трикотаж корхоналари ўз махсулотининг фақат 20 фоизини экспорт қилар экан, бу холда уларнинг экспорт тушуми 306,3 млн АҚШ доллорини ташкил этади. Қолган(625,7 млн АҚШ доллори) махсулотни ички бозорда сотилади. Бу импортни тегишли суммага, демак, валюта харажатларини ҳам мазкур суммага қисқартириш учун имконият беради. Аслида эса, валюта маблағларини тежалиши қайд этилган   625,7 млн АҚШ доллардан юқори бўлади, чунки импорт кийим кечаклари, хеч бўлмаганда, транспорт харажатлари ва божхона тўловлари хисобига, махаллий кийимлардан қимматдир5. Бироқ пахта хом ашёсини чуқур қайта ишлаш  тармоқ корхоналарини рақобатбардошллигини таъминлаш орқалигина эришиши мукун. Бундай имкониятлар мавжуд худудда енгил саноат корхоналари рақобатбардошлигини оширишнинг асосий йўналиши жахон амалиётида синалган енгил саноат “Кластер”ларини шакллантиришдир.

 

 

 

Ўзбекистон территориясидан  бундан 2 минг йиллар илгари ҳам пахта  толасидан ип йигирлган ва газлама  тўқилган. Амударё, Сирдарё, Мурғаб ва Зарафшон дарелари водийларидаги милоддан аввалги IY-III асрларга оид манзилгохладан чигит қолдиқлари ва ип газлама парчалари топилган. Милоднинг Х-ХI асрдларидаек Бухоро, Самарқанд, Фарғона, Хоразм ва бошқалар жойлар пахта толасидан тўқилган газламалар билан шухрат қозонгач. У пайтда газлама қўл дастгохларида тўқилган.

 

 

 

1 Ўзбекистон Республикаси Статистик маълумотлари асосида тайёрлнди.

2 Каримов И.А. «2012 йил Ватанимиз тараққиётини янги босқичга кўтарадиган йил бўлади”, Халқ сўзи.  2012 йил 20 январ. 

3 Г.Умарова. Енгил саноат тармоғида инвестицияларни бошқаришнинг такомиллаштириш йўллари. И.ф.н.диссертацияси автореферати. ТДИУ. Т. 2011 йил. 

4 “Ўзбекенгилсаноат” ДАК маълумотлари асосида ёзилди.

5 Наумов Ю.В., Пугач И.Л., Юсупов Ю.Б, Ўзбекистон тўқимачилик саноати: ривожланиш салохиятидан қандай фойдаланиш мумкун. Тахлилий тавсиянома. № 1(14) 2010 й. www.undp.uz.

 


Информация о работе Ўзбекистонда тўқимачилик ва енгил саноат махсулотлари ишлаб имкониятлари ва экспорт салохиятини ошириш