Жылжымайтын мүлик

* импорттық лизинг – лизинг беруші шет елдері болып табылады;

* фиктивті лизинг-мәсіле алып-сатарлық мінезге ие болады;

* нақты лизинг – жалға беруші салықтық жеңілдіктерге ие болады;

* ақшалай төлемді лизинг;

* компенсациялық төлеммен лизинг – төлемдер лизингке берілген жабдықтардан шығарылған өнімдерді жеткізумен жүзеге асырылады;

* аралас төлеммен лизинг;

* құралдарды тартумен лизинг – бұл жалға берілген активтердің 80 %-на дейінгі сомасына займды лизингке берушінің алуын көрсететін формасы;

* лизинг "стандарт" – жеткізуші жабдықтарды кредиторға (банкке)

* "жеткізуге" лизинг – басқа желгерлерді табу шартымен кредиторға жабдықтарды жеткізушілердің сатуы.

Осыменен лизингтік  операциялардың классификациясы бітпейді. Лизинг салыстырмалы жаңа банктік өнім, оны несиені қайтаруды қамтамасыз ету формасына және несиелендіру формасына да жатқызуға болады. Лизингтің банктік несиеден айырмашылығы ссуда бойынша залог ретінде қарыз алушы мүлкіне меншік құқығын банк өзіне қалдырады. Оны толық өтегеннен кейін ғана мүлік қарыз алушының меншігіне айналады. Банктермен лизингтік мәмілелерді қаржыландыру негізінен екі тәсілмен жүзеге асырылады:

* заем. Банк  лизингке берушіні немесе лизинг  алушыны несиелендіреді. Қамтамасыз етілуі лизингтік мәміле және лизингтік төлемдер болып табылады.

* міндеттемелерді сатып алу. Банк лизанг берушіден регресске құқықсыз оның клиенттерінен міндеттемелерін сатып алады. Бұл кезде банк гарант ретінде шығады.

Нарықтық қатынастарға көшу кезінде банктер қызметінің бірігуі жүреді.

Біріктіруді құрудың  мақсаты ірі шараларды қаржыландыруды жүргізумен байланысты. Мұндай бірігулердегі  маңызды орынды банктік консорциумдар  алады, олар несиелік, кепілдемелік және басқа да операциялар үшін құрылады. Консорциум қандай да бір жобаны іске асыру үшін банктердің келісімдік негізінде уақытша бірігуін көрсетеді. мақсатқа жеткеннен кейін консорциум не өзінің қызметін тоқтатады, не жаңа консорциумдық келісім құрады. Консорциумдардың қызметі біріккен үлестік қаржыландыру, соныменен қатар оларды орындамауға материалдық жауапкершілік немесе жеткілікті орындау принципінде құрылады.шетелдік несиелердің үлкен бөлігі консорциалдық несиелер есебінен беріледі. Қарыз алушының сенімділігі мен қаржыландырылатын жобаның пайдалылығы несиелендірудің шартын анықтайды. Консорциалдық несие бойынша қатынастар бірқатар келісімдермен безендіріледі: бастапқы келісім консорциалдық несие болып табылады, онда консорциумның құрылғандығы айғағы, оның мақсаттары, құрылтайшыларының құрамы, әрбір банк ресурстарының квоталары, консорциумді басқару тәртібі (ондай бір немесе бірнеше банктер болуы мүмкін), қатысушылардың құқықтары мен міндеттемелері тіркеледі. Консорциум мен қарыз алушы арасындағы несиелік қатынастар стандартты несиелік келімсіммен немесе генералды несиелік келісім-шартпен реттеледі. Осы келісімдердің шегінде одан кейін кепілдік туралы келісім-шарт құрылады. Несиені өтеу уақыты келген кезде қарыз алушы несие берушіге тек қана қарызға алған қаражаттарын және пайыздарын ғана қайтарып қоймайды, соныменен қатар консорциалдық несиені ұйымдастырумен және іске асырумен байланысты барылқ шығындарды және осы операцияға қатысу сомасы мен олардың рөлдеріне пропорционалды несиелік операцияларға қатысушылардың шығындары да қайтарылады. Басқарушы-банк өзінің тікелей шығындарын жабатын пайыздар мен комиссиядан басқа, консорциумды ұйымдастырғаны және басқарғанына арнайы сыйақылар алады.

Банкаралық  несие – банктердің өзара уақытша  бос ақша қаражаттарын тартуы және орналастыруы. Қазақстандық банк жүйесінің бастапқы құрылған кезінде банктердің негізгі сандары үшін несиелік ресурстардың негізгі көзі болып банкаралық несиелер болып табылды. Бір-біріне қаржылық жағдайлары негізінде банктер арасында банкаралық ынтымақтастық туралы бас келісім, содан кейін несиелік келісім-шарт құрылады. Неғұрлым абайлау банктері валюталық несиелер беру кезінде несиенің қайтарылуын қамтамасыз етуді талап етеді және кепілдік келісімін құрады. Банкаралық несиелер әртүрлі формада берілуі мүмкін. Егер де корреспонденттік қатынастары болмаса, онда банкке ссудалық шот ашылуы мүмкін. ал корреспонденттік шоттар бойынша берілген барлық несиелер корреспонденттік шот ашылғандығы туралы келісім-шартпен безендіріледі және оған қосымша овердрафт туралы келісім құрылады. Белгілі бір мерзімге шоттағы қаражаттарды брондау кезінде несиелік келісім-шарт құрылады. Банктердің бір-бірін несиелендіруінің негізгі объектісі төлемдік айналымдағы үзіліс болып табылады.

Ломбардты несиелендіру – Ұлттық банкпен мемлекеттік  бағалы қағаздарды кепілдікке қоя отырп ұлттық валютада беретін несиесі. Ломбардтық несие берілгені туралы келісім-шарт банктің жазбаша тапсырысы және Ұлттық банк пен қарыз алушы банк арасында құрылған бас несиелік келісім мен кепілдік туралы келісім-шарты болған кезде ломбардтық несие беру туралы Ұлттық банктің шешімі негізінде құрылады. Ломбардтық несие екінші деңгейлі банктерге 28 күннен артық емес мерзімге беріледі және ломбардтық несиені өтеу күні бағалы қағаздарды өтеу мерзімінен 10 күнтізбектік күннен аспауы керек. Пайыздарды аудару қарыз алушы банктің корреспонденттік шотына несие түскен күннен бастап жүргізіледі. Осы несиені қолданғанына пайыздарды төлеу оны өтеу мерзімі басталған кезде жүргізіледі. Күнібұрын қайтары және уақытын создыру жіберілмейді. Ломбардтық несие сондай-ақ басқа да мәндерге ие. Ломбардтық несие ретінде сондай-ақ тез өткізілетін мүлік немесе құқықтар кепілдігі де қарастырылады.

Ломбардтық  несиенің маңызды түрлеріне жатады:

* талап етілген  уақытта алу шартында бағалы  қағаздарды кепілдікке қою арқылы  алынатын ломбардтық несие. Несие сомасы бағамдық құнынан 50-ден 90-ға дейінгі пайызды құрайды, ал қалған бөлігі – маржа – сатып алушы бағасы мен сатушы бағасы арасындағы айырмашылық – мәміле құрылған кезде қарыз алушымен төленеді. Бағалы қағаздардың құндарын банк биржалық бағамнан бірнеше төмен (оның ауытқуынан) анықтайды. Кепілдік үшін бағалы қағаздардың жарамдылығын есепке алумен бағалы қағаздар сапасының критериясы шығаратын жақтың қаржылық жағдайы мен тез өткізілуі мүмкіндігі есептеледі.

• Тауарлар кепілдігіне ломбардтық несие.
• Бағалы металлдар кепілдігіне берілетін ломбардтық несие.
• Талаптар кепілдігіне берілетін ломбардтық несие. Мысалы: еңбек ақыны төлеуге талаптар, сақтандыру келісімдері бойынша талаптар, депозиттер және басқалары.

Қарыз алушы  үшін ломбардтық несиенің құны пайыздардан және комиссиялық төлемдерден құралады. Комиссиялық алымдар деңгейіең алдыменен кепілдіктегі мүліктерді сақтау бойынша шығындарға байланысты.

Ипотекалық  несиелеу – қозғалмайтын мүлікті  кепіддікке қоя отырып берілетін  несие. Ипотека несиені қамтамасыз етудің неғұрлым сенімді тәсілдерінің бірі болып табылады. Несиелендіру схемасы ипотекалық ссуданың түріне байланысты:

• Типтік (стандартты) ссуда, бұл кезде қарыз алушы бірқатар соманы алады, ал одан кейін қарызын бірдей үлесте кезеңмен өтейді.
• Өспелі төлемдермен ссудалар. Негізгі қарыздың деңгейі пайызымен біршама уақыт жоғарылайды, ал әрі қарай азаяды. Қарызды толығыменен өтеу соңғы салымдармен жүзеге асырылады.
• Салымдар сомасының кезеңді өсуімен ипотека. Бұл жағдайда әрбір кезең сайын (1,2 жылда) салымдар сомасы жоғарылап отырады.
• Кепілдік шотпен ипотека және төмендетілген ставкамен алынатын қарыз. Қарыз алушы кепілдік шотына біршама сомасын салады және кезеңділік салымдарын төлеп отырады. Жетіспеген бөлігі кепілдік шоттан түсіп отырады.
• Төлемлерінің өзгермелі сомасымен ипотека қарыз алушы негізгі қарызын немесе пайыздарын ғана төлейтінін қарастыратын жеңілдік кезеңді қарастырады.
• Пайыздық ставкасын кезеңділікпен қарастыру ссудасы. Мұндай түрде қарызды ұзақмерзімді кезеңмен өтеу кезінде ортамерзімді қаржыландыру жүргізіледі.
• Өзгермелі пайыздық ставкамен ипотека. Ставка деңгейі келісім-шартта нақты деңгей түрінде тіркеледі, ол қандай да бір қаржылық көрсеткішке немесе индекске байланысты болады. Ставканы қарастыру жылына 2-4 рет жүзеге асырылады. Пайыздық ставканың бірден өзгеруін болдырмау үшін түзетудің мүмкінді нормасы қарастырылады.
• Мүліктің өсімін бөлумен ссуда. Несие беруші ссуданы төмендетілген пайыздық ставкамен береді, өз алдына қарыз алушы мәміле мерзімінің соңына мүлік құнының инфляциялық жоғарлауының бір бөлігін оған кері
• Кері аннуитетпен закладтық. Үйді кепілдікке салудан оның иесінің алатын жүйелік табысы.

Ипотекалық  ссудалар құрылыстық цикл үрдісінде  аралық қаржыландыру формасы ретінде  құрылыстық фирмаларға беріледі. Бұл категорияға жеке тұлғаларға берілетін ссудалар да кіреді.

Банктік ссуда қарыз алушылардың типтері бойынша келесідей түрде классификацияланады:

• Банктік емес қаржылық емес мекемелерге (сақтандыру компаниялары мен қаржылық компаниялар) ссудалары.
• Сауда-өнеркәсіптік кәсіпорындарына (жеңіл, тамақ өнеркәсбінің кәсіпорындары, саудалық-жабдықтаушы, дайындау салаларының кәсіпорындары) ссудалар.</li