Атырауский нефтеперерабатывающий завод

Тұзсыздандырылған және сусыздандырылған мұнай ЭЛТҚ блогынан насостар арқылы 110 ºС-та К1 бензиндеу колонасына жіберіледі. К1 бензиндеу колонасында дистилят – еріген газдар С2 - С4 және тқ-140 ºС фракциясы-тұрақтанбаған бензин болып табылады. Тұрақтанбаған бензин біріншідең Е-1 мен Е-2 аппаратарына барады, мұнда бензиннен су мен газдар бөлігі алынады. Пайдаланған су аппараттың төменгі жағынан шығып, канализацияға жіберіледіЕріген газдарды бөліп алу үшін К3 тұрақтандыру колонасына жіберіледі. Бұл процесс сұйық фазадан газдарды алдын ала алынуы К2 колонанаың төмен қысымда жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Ол қондырғының құнына және шикізатты қыздыру шығымын төмендеуіне әкеледі. Сонымен бірге К1 колонада газбен С2 - С4 бірге тұзды су және коррозия активті заттар алынады. Бұл процес келесі тұрған ректификациялық және жылуалмастырғыш қондырғылардың сақталуына қолайлы әсер етеді.

Жартылай бензиндеген мұнай екі потокпен К1 колонаның төмен жағынан шығып, насостар арқылы пешке беріледі. Мұнда мұнай 380 ºС –тан жоғары емес қыздырылып, пештен бір потокқа қосылып К2 атмосфералық колонаға беріледі. К2 негізгі атмосфералық колонада дистилят – тқ-140 ºС, 140-180 ºС, 180-230 ºС, 230-360 ºС фракциялар болып табылады. Олар колонының бүйір жағынан сұйық ретінде шығады, ал колонаның түбінен мазут (>360 ºС) бөлінеді.тқ-140 ºС фракциясы К1 колонаның өнімімен бірігіп, К3 стабильдену колонасына жіберіледі. 180-230 ºС фракциясын гидротазалаудан кейін қысқы дизельдік отынның компоненті ретінде қолдануға болады, немесе 230-360 ºС фракциясымен бірігіп жазғы дизельдік отын ретінде қолданады, ол үшін екі фракцияны жылуалмастырғыштан кейін біріктіру қажет. Фракция анық болу үшін стрипинг қолданады.

Сонымен бірге берілген қондырғы керек жағдайда  керосин (140-180 ºС+180-230 ºС) фракциясын алуға мүмкіндік бар.

Колонаның түбіне су буы беріледі. К2 негізгі атмосфералық колонадан жылу алу үшін үш циркуляциондық (жоғарғы, орта, төменгі) суландырғыш қолданады.Оның жылулығын шикі мұнайды қыздыру үшін қолданады.

 

 

 

Сурет 3 – Атмосфералық блок

 

3.4.2 Тұрақтандыру және анық ректификация блогі

 

Бұл қондырғыда К1 өнімі мен К2 атмосфералық колонаның жоғары жақтан шығатын тқ-140 ºС фракциясы тұрақтандырады.

К3 колонадатұрақтанбаған бензиннің газға және бензинге бөлінуі жүзеге асады. Жүеде температура колонаның төмен жағынан шығатын өнім буландырғыштан циркуляциялау арқасында тұрақты болады.

Сурет 5 - Тұрақтандыру және анық ректификация блок

 

Тұрақтанған бензин К3 колона кубынан К4 анық ректификация колонына жіберіледі.Мұнда изомеризация(тқ-70 ºС) және каталитикалық риформинг (70-140 ºС) процестеріне арналған шикізат алады.

 

3.4.3 Вакуум блогі

ХХ суретте қайта құрудан кейінгі вакуум колонасы көрсетілген. Колонаның негізін 21 тарелкалары (15 жоғары жағында, 6 төменгі жағында) құрайды.

 

 

Сурет 6 – Вакуум блогі

 

К2 шыққан мазут 420 ºС жоғары емес қыздырылып, К6 вакуум колонасына барады. Айдау процесі нәтижесінде колонаның бүйір жағынан насос арқылы 360-450 ºС және 450-500 фракциялар алынады. Жоғары жағынан вакуумдық газойль шығып, колонаның төмен жағынан гудрон бөлінеді.

 

3.4.4 Вакуумдық колонаны қайта құру

 

МӨЗ-ың 80% жабдықтануы ректификаттық колонадан тұрады , сол колоналардың жұмыс істеу сапалығына, әсіресе соның контактілі қондырғылардың жұмыстану сапалығына, энергетикалық, материалдық және еңбектік шығымдар, мұнайөнімнің сапалылығы, мұнай өңдеу тереңділілігі және т. б. көрсеткіштер тәуелді.

Контактілі қондырғының құрылымынның әр алуандығы белгілі, сондықтан контактілі қондырғыларды таңдағанда келесі эксплуатациялық характеристикаларына көңіл бөледі: 

• өнімділік
• гидравликалық кедергі;
• жеткілікті биік нәтижелілік шарттарында жұмысшы жүкті ауырлығының диапозоны;
• шайыр немесе басқа қалдық орталарда жұмыс істеу мүмкіншілігі;
• затсыйымдылықпен ;
• қарапайым контрукциясы , даярлау , монтаждық және жөндеудің оңайлығы. 

К 6 АВҚ колонаның негізігі ерекшелігі алыну бөлігі болып келеді. Ол қалдықтың колонада болу уақытынңың қысқаруына жағдай жасайды. Бұндай құрылым қалдықтың термиялық бұзылуына және контактілі қондырғының бетінде кокстенуді болдырмайтын жағдайға әкеледі. Қайта құрудан бұрын колонада науалық тарелкалар қолдананылды. Колона сол науалық тарелкалармен максималды өнімділікпенде де қанағатсыз жұмыс жасады. Ол гудрон мен вакуумдық дистиллят арасындағы фракциялық салыну 95С° болды және гудрондағы ашық фракциялардың құрамы 20%-ке дейін жетті. Сонымен бірге фракцияның нақты бөлінуі колона бойында әр түрлі болды, яғни жоғары жағында жақсы болып, төменгі жағында қанағатсыз, нәтижесінде қондырғыдан нормаларға сай келмейтін гудрон алынды. Нәтижесінде вакуум колонасында бірнеше ішкі қондырғылырдың қайта құрылуын өткізді. Біріншіден науалық тарелкаларды клапандық тарелкаларға ауытсырылды. Клапандық тарелканың қолдануы фракцияның анық бөлінуіне, алынатын өнімнің сапалығына , қысымның төмендеуіне және ашық мұнайөнімнің алынуының ұлғаюына әкеледі. Вакуум колонаның қайта құрылуы төмен сапалы гудрон өндеуіне жол бермей, дизельдік отынның шығуын жоғарлатады.

Клапан тарелкалар - біртекті немесе біренеше бөліктен құралған доңғалақ саңылаулары бар диск түрінде қондырғы. Саңылаулар әдейі клапанндармен жабылады. Булардың қысымына қарағанда клапандар әр түрлі кашықтыққа ашылуы мүмкін, яғни клапандық тарелкалар динамикалық режимінде жұмыс істейді (Сурет 7).

 

- клапан жабық

 

- клапан жартылай ашық

 

- клапан ашық

 

 

Сурет 7. Клапандық тәрелке :

1– тәрелке ;2– клапан ; 3– шекқойғыш .

 

Жұмыс жасау принципі: 2 клапан тарелканың саңылау бетінде бос жатады, буның қысым әсерінен диск пен клапан арасындағы кеңістік ұлғаяды сол буға жол ашып. Сондықтан бу жылдамдығы шамаға бір шамасында болады, ол қондырғының эфективті жұмыс жасауына әкеледі. Тарелканың гидравликалық қысымы сәл кішкентай шамаға көтеріледі. Клапанның көтерілу биіктігі 3 немесе 6-8 мм жоғары емес. Клапан астындағы саңылаудың диаметрі 35-40 мм құрайды, ал клапанның диаметрі 45-50мм құрайды.

Тарелканың ауыстырылуы нәтижесінде қондырғының жұмыс эффективтілігі және шығаратын өнімнің сапасы жоғарлады.

Қоршаған ортаның ластану проблемалары төменденуі вакуум жасау қондырғының  су мен ауа ластаусыз технологиясына тәуелді. Қазіргі уақытта эжектрлі агент ретінде болған су буын дизельдік фракциясымен ауыстырылды. Су буын сұйыққа ауыстырылуы эжектеу КПД-ны жоғарлатады. Бұрыңғы қондырғыларда агент ретінде су қолданғанда, КПД 10-12% болды, ал эжектеу агенті ретінде дизелдік фракцияны алсақ, КПД 38-39% дейін жетеді.

Жаңа вакуум жасау жүйеде мұнай сұйық фракциялар циркуляцияға негізделген.

Жаңа жүйе лас судың шығуын ғана болдырмай, сонымен бірге вакуум айдау блогінде экономикалық эффективтілікті орнатады. Сынау нәтижелері көрсетті: пешке жандыруға апаратын вакуум газдарын дизель фракциясымен немесе газойльмен жуғанда, абсорбция процесі негізінде газдың құрамында күкірт саны төмендейді.

Эжектеу сатылардың санын көтерілуі газ қысуға кететін энергияны төмендетеді. АМӨЗ-да қондырылған вакуум жасайтын (көп сатылы) жүйенің схемасы 8-ші суретте көрсетілген. Көп сатылы схема насос қуатын төмендеуіне және вакуум тереңділігінің өсуіне әкеледі (0,67-0,91кПа).

Сурет 8 – вакуум жасау жүйесі.

1-колонна; 2-сұйықты эжектор; 3-қосалқы эжекторлар; 4-стояк; 5-бөлгіш ыдыс; 6-тоңазытқыш; 7-насос.

|-шикізат мазут; ||-гудрон; |||-конденсирленбеген газдар; |V-циркуляцияда жүрген мұнайөнім; V-газ; V|-мұнайөнімнің қалдығы; V||-дистиляттар.

АВҚ-ның вакуум қондырғының жаңартылуы техникалық-экономикалық және экологиялық жағдайдың жақсаруына әкеледі.

                  

4.  Материалдық  балансты есептеу.

 

4.1 АВҚ қондырғысының материалдық балансы

 

Материалдық балансты құру үшін шикі мұнайдан алынған тұздардың, судың және механикалық қоспалардың массасын анықтаймыз. 

Судың саны, т/жыл:

              GC – шикі мұнай массасы, т/жыл;

              a – құрамындағы су, % масс.

 

Механикалық қоспалардың саны, т/жыл:

 

               b – құрамындағы механикалық қоспа, в % масс.

 

Тұздар саны (хлоридтер), т/жыл:

 

               c- шикі мұнай құрамындағы тұздар (хлоридтер), мг/л;

             - мұнай тұтқырлығы, т/м3;

               4.0 – тұссыздандырған мұнайдағы қалдық тұздар, мг/л.

 

Шикі мұнайдан алынған тұз, т/жыл:

 

 

Тұссыздандырлғын және сусыздандырылған мұнай массасы:

 

 

                                                                                           

 

 

 

 

 

 

 

 

 Кесте 4.1

 Қайта құруға дейін ЭЛТҚ АВҚ-ның материалдық балансы.

Өнім	Саны
	Қондырғы- ның шикізаты- на              % масс	Мұнайға % масс	кг/сағ	т/тәул	т/жыл
Келген: 1. шикі мұнай 2. су	100.2    5.0	100    4.99	49019.58   2446.08	1176.47     58.71	400000   19960
Жинағы:	105.2	104.99	51465.83	1235.18	419960
Алынған: 1.Құрғақ газ 2.Атокомпонент 3.Уайт-спирит 4. ТС-1отыны 5.Дизельдік отын 6.Мазут 7.Вакуум     дистилляты 8.Гудрон 9.Тұз ертіндісі 10.Жоғалту	0.3    8.8    1.0    2.2 29.6 32.9       8.9 15.1    5.4    1.0	0.2994   8.7824   0.9980   2.1956 29.5409 32.8343     8.8822 15.0699   5.3892   0.9980	146.78 4305.13    489.23 1076.30 14480.85 16095.27     4354.05   7387.20   2641.79     489.23	3.52 103.32   11.74   25.83 347.54 386.29   104.50 177.30    63.40    11.74	1197.6   35129.74     3992.02     8782.44 118163.67 131337.33      35528.94    60279.44    21556.89      3992.02
Жинағы:	105.2	104.99	51465.83	1235.18	419960

 

Кесте 4.2

 Қайта құруға кейін ЭЛТҚ АВҚ-ның материалдық балансы.

 

Өнім	Количество
	Қондырғы-ның шикізаты-на            % масс	Мұнайға % масс	кг/сағ	т/тәул	т/жыл
1	2	3	4	5	6
Келген: 1. шикі мұнай 2. су	100.2    5.0	100    4.99	49019.58   2446.08	1176.47     58.71	400000   19960
Жинағы:	105.2	104.99	51465.83	1235.18	419960

                                               

                                           

Кесте 4.2 жалғасы

1	2	3	4	5	6
Алынған: 1.Құрғақ газ 2.Атокомпонент 3.Уайт-спирит 4. ТС-1отыны 5.Дизельдік отын 6.Мазут 7.Вакуум     дистилляты 8.Гудрон 9.Тұз ертіндісі 10.Жоғалту	0.3    8.8    1.0    2.2 30.7 32.9       8.3 14.5    5.4    1.0	0.2994   8.7824   0.9980   2.1956 30.6387 32.8343     8.2834 14.6707   5.3892   0.9980	146.78 4305.13    489.23 1076.30 15019.02 16095.27     4060.50   7191.55   2641.79     489.23	3.52 103.32   11.74   25.83 360.4565 386.29     97.4524 172.5965   63.40    11.74	1197.6   35129.74     3992.02     8782.44 122554.89 131337.33      33133.73    58682.64    21556.89      3992.02
Жинағы:	105.2	104.99	51465.83	1235.18	419960