Құқық қорғау қызметкерлерінің өзіндік бағалауларының кәсіби іс-әрекетіне әсерін зерттеу

 

 

r эмп   •=1-6*Σd  =   1-6*381,75 =   1-2290,5  =  1-1,735  -0,735

               n(n²1﴿   120*1 1320

 

  Кесте бойынша n=11 үшін r критериийін анықтап аламыз.

95% маңыздылық деңгейінде r крит.={0,61(р≤0,05 ),{ 0,76(р ≤0,01)

R эмп •›r крит.

 

0,735›0,61 (р≤0,05)

   Нәтижесінде Нор болжамы  терістеліп, Н1 болжамы қабылданды, яғни өзін-өзі  бағалау деңгейі жоғары және  қобалжу деңгейі төмен деңгейнің  көрсеткіштері арасында корреляция  бар.

   Екінші жұмыс болжамын тексеру  үшін де Спирменнің рангілік  корреляция коэффициентті қолданылды.

 

  Қалыптастырушы болжам:

Но: өзін-өзі бағалау деңгейі жоғары және қобалжу деңгейі төмен деңгейнің  арасында корреляция 0-ден ерекшеленбейді.

Н1: өзін-өзі бағалау деңгейі жоғары және қобалжу деңгейі төмен деңгейнің  арасында корреляция 0-ден ерекшеленеді.

Енді  Спирменнің рангілік корреляция коэффициентіне салу үшін өзін-өзі бағалауы жоғары көрсеткіштерді қобалжу деңгейімен салыстырайық.

 

Кесте 4

     Өзін -бағалауы жоғары көрсеткіштерді  қобалжу деңгеймен салыстыру             

 

№	Зерттелушілер	Жоғары өзін-өзі бағалау	Ранг	Қобалжу деңгейі	Ранг	d	d²
1	Ш.А.	-0,75	3	27	2	1	1
2	К.Н.	-0,82	5	22	1	-4	16
3	Е.К.	-0,87	7	36	5	5	4
4	И.Р.	-0,73	2	29	3	-1	1
5	Ж.Т	-0,88	8	44	8	0	0
6	К.О.	-0,83	6	42	7	-1	1
7	Т.Т.	-0,71	1	37	6	-5	25
8	О.Б	-0,79	4	31	4	0	0
						Σd²	48

 

 

r эмп   •=1-6*Σd  =   1-6*381,75 =      1-288   =  1-0,571 -0,571

               n(n²1﴿  63*8  504

 

  Кесте бойынша n=8үшін r критерийін анықтап аламыз.

95% маңыздылық деңгейінде r крит.={0,72(р≤0,05 ),{ 0,76(р ≤0,01)

R эмп •›r крит.

 

Нәтижесінде Н1 болжамы терістеліп, Но болжамы  қабылданды, яғни өзін-өзі бағалау  деңгейі төмен және қобалжу деңгейі  жоғары деңгейінің көрсеткіштері арасында корреляция 0-ден ерекшеленбейді.

 

    Зерттеудің үшінші кезеңінде, құқық қорғау қызметкерлерінің  өз ортасындағы адамдармен қарым-қатынасындағы өзіндік бағалауына әсер ететін психологиялық факторлардың бірі қарым-қатынас стилдерінің айырмашылығын анықтау мақсатымен Розенбаумның Q-критериін қолданамыз.

№5 кесте. Қарым-қатынас жасау стильдері  бойынша құқық қорғау қызметкерлерінің  (кіші шенділер мен мен үлкен шенділер тобының индивидуалды мәндері)

Кесте 5

Кіші шенділер (n-14)		Үлкен шенділер (n-12)
№	Көрсеткіштер	№	Корсеткіштер
1	14	1	11
2	12	2	5
3	13	3	10
4	12	4	11
5	10	5	8
6	11	6	9
7	9	7	6
8	6	8	8
9	9	9	6
10	10	10	6
11	10	11	5
12	7	12	4
13	10
14	10

 

 

Екі топтың да мәліметтерін кему реті бойынша ретпен орналастырып эксперименттік зерттеудің болжамын жасаймыз.

H₀ – кіші шенділер мен мен үлкен шенділер тобының қарым-қатынас стильдерінің арасында айырмашылық жоқ.

H₁ – кіші шенділер мен мен үлкен шенділер тобының тобының қарым-қатынас стилінің арасында айырмашылық бар.

№6 кесте. Екі топтың индивидуалды мәндерінің кему реті бойынша орналастырылған  көрсеткіштері 

 

Кесте 6

№	Кіші шенділер	№	Үлкен шенділер
1 2 3 4	14 13 12             12        S1
5   6 7 8 9 10 11 12     13 14	11   10 10 10 10 10 9 9     7 6	1 2         3   4 5 6   7	11 11         10   9 8 8   6
		8 9 10 11 12	6 6 5 5             4         S2

 

№6 кесте бойынша қатардағы жоғарғы  мәндерді және екі қатардағы төменгі  мәндерді анықтап S₁ - S₂  деп белгілейміз.

S₁ =  4         S₂ = 5

А) Q_эмп статистикалық мәнін мына формула бойынша есептейміз.

Q_эмп = S₁ + S₂ = 4+5 = 9

 

Б) таблица бойынша Q критикалық шеткі  мәнін анықтаймыз. Ондағы n₁ = 14, n₂ = 12

 

                            Q_эмп > Q_кр  (p ³ 0,01)

яғни, мұнда H₀ нольдік болжамы теріске шығарылып H_{1- жұмыс болжамы} қабылданады.

Жауап: үлкен шенділер мен кіші шенділер  тобының  қарым-қатынас  жасау стильдерінің елеулі айырмашылықтары  бар.

2-кезең. Топтық мәліметтерді  өңдеу және көрсеткіштердің өзара  байланысын анықтау

1. Құқық қорғау қызметкерлерінің   қарым-қатынас стилдерінің көрсеткіштері

а) реалды көрсеткіштері

Кесте 7

Октанта №	I	II	III	IV	V	VI	VII	VII
Балы	8	6	6	4	5	7	9	10

 

б) идеалды көрсеткіштері

 

Октанта №	I	II	III	IV	V	VI	VII	VII
Балы	10	8	7	6	7	9	10	11

 

в) «Реалды» және «Идеалды» көрсеткіштердің  өзара байланысын анықтаймыз

 

№	Реалды	Ранг №	Идеалды	Ранг №	d	d2
I II II IV V VI VII VIII	8 6 6 4 5 7 9 10	6 3,5 3,5 1 2 5 7 8	10 8 7 6 7 9 10 11	6,5 4 2,5 1 2,5 5 6,5 8	-2 -2 -1 -2 -2 -2 -1 -1	4 4 1 4 4 4 1 1
å		36		36		23

 

а) Ч. Спирменнің рангілік корреляция коэффициенті формуласын есептейміз:

R_s = 1 - = 1 - = 1 - = 1 - 0,27 = 0,73

 

б) Таблица бойынша R_s-тің критикалық мәнін анықтаймыз. (В.Ю. Урбах, 1964).

 

  R_{s эмп} > R_{s кр} (р ³ 0,05)

яғни, Н_{0 нольдік болжамы} теріске шығарылып, Н₁ жұмыс болжамы қабылданды.

Жауап: Құқық қорғау қызметкерлерінің өз ортасындағы қарым-қатынасында  өзіндік бағалауының қалыптасуына әсер ететін  реалды және идеалды  көрсеткіштердің арасында байланыс бар және оның корреляциялық статистикалық  мәнділік деңгейіне жетеді.

Әдістемелер арқылы жүргізілген эксперименттік зерттеу нәтижелерін талдауды зерттеу  мақсаты және объектісіне байланысты кіші шенділер мен үлкен шенділер тобы мәліметтерін салыстыра отырып қарастыруға болады.

Үлкен шенділер тобында  негізінен барлық көрсеткіштер

4-10 аралығында, яғни қалыпты бейімделу  зонасында орналасқан. Тенденциялардың  ешқайсысынан дезадаптивті, конфликтілі  зонаға өту байқалмады.

Басымдылық - билікшілдік көрсеткіштер топтың лидерлік белгілерін, тәуелсіздікке  ұмтылысын және топтық қарым-қатынасында  жауапкершілікті ала білу, өзгелер  үшін іс-әрекетке қабілеттілікті көрсетеді (8).

Өзіне сенімділік. Мұндағы көрсеткіштер потенциалды аймаққа жатады (6). Іскерлік аз ісіне шыдамдылықты, әрекетке қабілеттілікті көрсетеді.

Талапшылдық - қатігездік. Бұл көрсеткіштерде аралық қалыпты аймаққа жатады. Топ  мүшелері арасындағы бір-біріне деген  талапшылдық, жауапкершілікті қарым-қатынастағы  өзара симпатияны көрсетеді (6).

Бір беткейлік – қиқарлық көрсеткіштер деңгейі қалыпты адаптивті зонада орналасқан.

Ұялшақтық – конформистік. Топтың жалпы көрсеткіштері потенциалды  зонада орналасқан. Топ мүшелерінің  бойында өзіне сын көзбен қараушылық қарым-қатынаста қарапайымдылық басым.

Сенгіштік – тәуелділік. Мұндағы  көрсеткіштер топ мүшелерінің бір-біріне сыйлауға, алғыс сезіміне бейімділігін және серіктестігіне қуаныш сыйлауға дайындылығын көрсетеді.

Қайырымдылық – тәуелділік. Топтың көрсеткіштері топтағы өзара  көмекке дайындылық, зейінділік, қарым-қатынаста  демократиялық стильге сай келеді.

Қамқоршылдық – реалсыздық. Көрсеткіштер топ мүшелеріне өзара қамқорлық  сезімін қарым-қатынастағы психологиялық  ахуалдық жағымды жағдайын көрсетеді.

Мәліметтерді талдаудағы келесі басты  мәселе зерттелуші топтарындағы қарым-қатынас  стильдері мәліметтерінің реалды және идеалды көрсеткіштерінің өзара  байланыстылығы бір-бірінен орналасу алшақтығы. Бұл топтағы көрсеткіштер арасындағы байланыс өте жоғары және рангілік реті бойынша сәйкес келеді.