«Фторид ертінділерінде коррозияға тұрақты титанның электролиттік еруін зерттеу» тақырыбына

 

В1 = 121813,55 + 44657,5= 166471,05 тг

 

Сонда екінші жылға жобаның құны, мынаған тең:

 

В2= 121813,55 + 49123,2  =170936,75 тг

 

 

 

3.2.1  Зерттеудің экономикалық нәтижелігін және рентабелін  (тиімділігін) есептеу

 

 

Рентабелі 10 % болғанда, экономикалық нәтижелігі мынаны құрау керек:

 

                                                  Э0 =(З+А) ·0,1                   (7)

Жұмыс  4 ай  бойы   болғандықтан,  бірінші  жылда  зерттеу  құны  мынадай  болады және мына формуламен шығарылады:

Жұмыстың  құны мынаны  құрайды:

 

Онда  өнеркәсіптің  10 пайыздық тиімділігі төмендегідей:

 

Бірінші жылда зерттеудің толық құны 10 %-дық тиімділігімен:

 тг

 

Осылайша, ғылыми-зерттеу жұмысының зерттеу құнын 2-ші жылға мына формуламен анықтайды:

Олай  болса, өнеркәсіптің екінші жылға проценттік тиімділігі мынадай   болады:

 

Екінші жылда зерттеудің толық құны 10%-дық тиімділігімен:

 

өнім бірлігіндегі жобаның  сатып алу мерзімін, мына  формуламен есептейміз:

,                           (12)

мұндағы  К – бір уақтылы шығындар;

З – зертеуге кеткен жалпы шығындар.

 

 жыл

 

Сонымен, жобаның ақталу  мерзімі 1 жыл

 

 

3.2.2 Техникалық –экономикалық көрсеткіштер

 

 

Есептелген мәліметтер бойынша, берілген ғылыми-зерттеу жұмысын сипаттайтын техникалық-экономикалық көрсеткіштеріне кесте құрамыз, ол төменде көрсетілген.

 

13 кесте 

Ғылыми зерттеу жұмысының  техникалық-экономикалықкөрсеткіші

Көрсеткіштері	Мәндері
Жабдыққа кеткен жалпы шығындар, тг	113700
Зерттеуге кеткен шығындар, тг	166473
Жалақы және аударылым, тг	161018
Зерттеуге кеткен жинақ қоры, тг	40597,7
Бірінші жылда зерттеуге  кеткен жинақ қоры, тг	44657,5
Екінші жылда зерттеуге кеткен жинақ қоры, тг	49123,2
13 кестенің жалғасы
Көрсеткіштері	Мәндері
Жобаның құны, тг	207 070, 3
Бірінші жылдағы жобаның құны, тг	211 130,5
Екінші жылдағы жобаның құны, тг	215 596,2
Ақталу мерзімі, жыл	0,2
Бірінші жылдық 10 % рентабелінің  экономикалық        тиімділігі, тг	76 640
Екінші жылдық 10 % рентабелінің экономикалық тиімділіг, тг	78 261

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4Тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау

 

4.1Еңбек қорғаудағы ұйымдастыру шаралары

 

Д.В. Сакольский атындағы органикалық катализ және элекиро химия ғылыми зерттеу институты. Металлургиялық өндірістегі жұмысты қауіпсіз өткізу үшін мемлекеттік инстанция жағынан  қадағалау аймағында мемлекеттік  техникалық қадағалаушы қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқауды орындау үшін бақылаумен қамтамасыз етеді. Химиялық зертханада еңбек қорғау бойынша нұсқауды орынау үшін мыналар жауапты болады: ғылыми жұмыс бойынша директордың орынасары, зертхана меңгерушісі, тікелей орындағы топтың жетекшілері.

Еңбек қорғау бойынша жұмыс қызметкерлерінің нұсқауына сәйкес жүргізіледі және бірнеше этаптарды қосады

Жұмысқа алынған адамдарға, және де командировкаға жіберілгенадамдарға, практикаға келген оқушылармен студенттерге, еңбек қорғау бойынша кіріспе нұсқауын инженер өткізеді.

Қалған түрлерін келесі жағдайларда жұмыстың жетекшілері өткізеді:

− алғашқы нұсқау алушыны өзімдік жұмысқа жіберер алдындағы жұмысалдында;

− қайталанылатын−алты айдан сирек болмау керек;

− жоспардан тыс еңбек қорғау бойынша ережелерді, техникалық процестерді өзгерткенде, жабдықтарды ауыстырғанда, жәнеде жұмыс іеушіледің қауіпсіздігінің талаптарын бұзған кезде немесе жұмысты алпыс күн өткізген кезде;

− күнделікті − жұмыстардың өндірістерінің алдында, оларға кіруге, рұқсат дайындау керек.

 

 

4.2 Қауіпті өндірістік факторлардың анализі

 

 

Құрылыс нормалары мен ережелерінің сәйкестігімен ҚР ҚН жЕ 3.02-01-2001 өндірістік үйлер мен қоймалар жарыдатын, жарылыстағы өрт қауіпсіздігі бойынша алты категорияға бөлінеді.

Д.В. Сакольский атындағы органикалық катализ және элекиро химия ғылыми зерттеу институты «А» категориясына жатады: ауада тұтанудың шоғырлану шегі төмен жанғыш газдары, тұтану температурасы 25°C дейін баратын сұйықтықтары бар, жәнеде сумен, ауаның оттегімен немесе бір­бірімен әрекеттескен кезде жоғарылатып және жанатын заттары бар өндірістерін енгізеді. «А» категориясындағы өндіріс үшін жұмыс орнынан әбден алыстаған арақашықтықтығы 40м жоғары болмау керек және адам ағынының тығыздығы 1 адам/м³ болу керек. Тәжірибе жүргізілетін лабораторияларда еңбектің қаіпті факторларына келесі жатады:

− қауіпті  жарылатын газдармен, табиғи газбен, этан иен пропан қосылған метан мен, пропан­бутанды қоспалармен жұмыс істеу;

− қысымдары 100-150 Па (CH4,O2,H2) болатын сығылған және анықталған газдары бар баллондармен жұмыс істеу;

− электрқыздырғыш приборларымен жұмыс істеу (заводта дайындалған электрпештер);

− айнымалы тоқпен істейтін заводтың приборларда жұмыс істеу; хромотограф цвет-500, ЛХМ-72, KCП-4, KCП-3 температураны тіркейтін приборлар және айнымалы тоқтың  түрлендірушілері (ЛАТР-1, ЛАТР-2).

− ерігіштіктермен жұмыс істеу (спирт, гексан, гептан, этиленді спирт, сұйық азот);

− әйнек бұйымдармен жұмыс істеу (әйнек трубкалар, барбатерлер);

Лабораторияда қауіпті және зиянды шарттарда жұмыс істейтін қауіпсіздік техника бойынша инструкция болады.

Табиғи газдың CH4 тотығу конверциясы бойынша тәжірибе әйнек ағынды қондырғыда жүргізіледі. Баллондардың газдарын сақтау және қолдану ережелері мынандай:

 − жаңғыш газдарының баллондары  қызыл түске боялады (C3H8-C4H10);

 − C3H8-C4H10 қысымы 100-150 атм сығылғыш күйде болады;

 − C3H8-C4H10  қондырғыға редуктор арқылы жіберіледі. Редукторда екі монометр болады;

   а) жоғары қысымды (150 Па)

   б) төменгі қысымды (125Па)

Қондырғыға кететін газ шығыны төменгі қысымдағы монометрмен орнатылады. Жанатын газдар үшін сутегі қолданылады, ол жасыл түске боялады. Егер газ кеміп қалса, онда оны сабынды көбікпен тексереді.

Монометрда немесе штуцерде кішкентай ғана майдың немесе органикалық заттың ізі қалса жарылыс болуы мүмкін.

Сутек бар баллон жасыл түске боялады. Сутегі H2 : O2 = 2 : 1 қатынастығы ауа мен жанатын және жарылыста қауіпті  болатынын көрсетеді.

Бір бөлмеде сутек пен оттек, сутек пен басқа көмірсутектерін ұстауға болмайды.

 

 

4.3 Электроқауіпсіздікті қамтамасыз ету

 

 

Электроқондырғылармен  жұмыс істеген кезде өрт шығу қауіптілігі болады. Оның себептері сымдардың артық болуы, қысқа тұйықталу екен.

Өрт қауіпті айырушы материалдардар өрт қауіптілігі тоқтың аса өсуінен электронды машиналарда ұшқындағанда пайда болуы мүмкін.

Электрқондырғылар және электроприборлар жұмыс істеген кезде лабораторияның қызметкерлеі мына ережелерді білу керек:

− электрқондырғылар мен приборларды тексеріп, жөндегеннен кейін жұмысты істеу керек;

− шымдардың ұшқындағандағы дефектілерін байқаған кезде, жібергіштер разеткалар мен айырлары, жәнеде жерге қосу мен қоршау дұрыс болған кезде дереу электрик–инженеріне хабарлау керек;

− электрқысқыштар орнатылған шкаф жабық ұру керек;

− штемпельдік разеткаларға, қысқыштаға және электрқысымдарға әртүрлі заттарды ілуге болмайтынын білу керек.

Сымдар немесе электрприборлар жанған жағдайда дереу көмірқышқылды немесе ұнтақ түрінде қрт сөндіргіштердің көмегімен өртті сөніру керек.

 

14 кесте

Тоқ әсерінің астында қалуының шекті (артық емес) мөлшері,

Тоқ түрі	Тоқ әсерінің астында қалуының шекті (артық емес) мөлшері,
	0,01-0,03	0,1	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8	0,9	1	1-ден артық
Айналмалы 50 Гц	650	500	250	165	125	100	85	70	65	55	50	36
Айналмалы 450 Гц	650	500	500	330	250	200	17	14	13	11	10	36
Тұрақты	650	500	400	350	300	250	24	23	22	21	20	40

 

 

4.4 Микроклимат көрсеткіштерінің қолайлы және ықтималды

мөлшері

 

 

Кәсіби қызметкердің белгілі түрлерінде жұмыс істейтіндерге зиянды заттардың әсер етуі мүмкін.

Зиянды заттар адамның организміне демалу органдарына, ішек – қарын жолымен, теріден және шырышты қабаттан өтеді.

Кәсіби аурулардан сақтану үшін зиянды заттардың шекті–жіберілетін концентрацияларының орнатылуы үлкен мән көрсетеді.

Жұмыс істейтін аймақтың ауадағы зиянды заттарының шекті–жіберілетін канцентрациясы деп күнделікті жұмыста сағат ішінде ауырмағандығы немесе денсаулық күшінің ауытқуы пайда болмағандағы шекті – жіберілетін концетрация. Жұмыс істейт  ін аймақтың ауадағы зиянды заттардың нормаларында көрсетілген.

Кеңістіктегі еденнің деңгейінен екі метрдей биік болғандағы аймақтың жұмыс істейтін аймақ деуге болады.

Нормаларда көрсетілген анықтама бойынша өндірістік бөлмелердің микроклиматы – ол сол бөлменің ішкі ортасының климаты. Олар  температуралардың, ылғалдықтың ауаның қозғалу жылдамдығының, адам организміне әсер ететін ұқсастықтармен анықталады.

 

15 кесте

Микроклиматтың оптималды параметрлары

Кезең	Жұм.категориясы	Ауа темп-сы, °C	Aуаның салыстырмалы ылғалдығы,%	Ауа қимылының жылдамдығы, м/с
Суық	Жеңіл	20-23	40-60	0,2
Жылы	Жеңіл	20-22	40-60	0,2

 

16 кесте

Ауырлық бойынша жұмыс категориясының сипаттамасы 

Жұмыс категориясы	Жұмыс сипаттамасы	Энергия шығыны
Жеңіл категория	Физикалық күш жұмсалмайтын жүрумен байланысты немесе тұрып отырып істелетін жұмыстар	< 172

 

Оптималды микроклиматтың шарттары ұзақтық және жиелік әсерлері тиген кездегі терморегуляция механизімінің күшін салмағандағы организмінің дұрыс функционалды және жылулыұ күйлерінің сақталуының ұқсастығы деп түсінуге болад.олар канфортын сезінуін қамтамасыз етеді.