Инновациялық қызмет. Инновациялық цикл.

1 Инновациялық қызмет. Инновациялық цикл.

1. Инновациялық қызмет, бизнестің бәсекеге қабілеттілігі үшін оның маңыздылығы.

Инновация және инновациялық қызметті бұл курста тек бизнеске қатысты  қарастырамыз. Осыған орай біз бизнесті адамзаттың бағалы бір құралы ретінде  халыққа тиімді бағамен сапалы қызмет көрсету және тауармен қамтамасыз етуді  қарастырамыз. Еңбектің бөлінуіне байланысты бизнес қазіргі уақытта халықты  кажетті заттармен қамтамасыз етудің тиімді әдісі болып табылады. Бизнесті қолданудың ең бастысы бос уақыттың болуы, яғни тек жұмыспен ғана емес озінің болашаға ойлауға  және басқа  да қызығушылықтарын дамыту отбасы, мәдениет, политикасын, өнер, ғылым, спорт т.б. Инновациялық қызмет барлық уақытта  бизнестің дамуына бағытталған. Оның тиімділігі бизнесті жүзеге асыру  шарттарына тәуелді.  Бастапқы екі  шарты:  Сатып алушы өзінің қалаған  затын немесе тауарын сатып алып ақысын төлейді; Нарықта жеткізіп берушілердің арасында тең бәсекелестік орынайды. Бұл прициптардың ешқайсысы монополизм және коррупция барда әлемдік  экономикада қатаң сақталмайды. Инновациялық қызметтің кейбір деңгейлерін  бұзатын болса ,бизнестің бәсекелестігін арттыру пайдасыз болады.  Нарықтық экономика жағдайында сатып алушы  сіздің өніміңізді алу немесе қызметіңізді пайдалану үшін, сатып алушыға  басқа кәсіпорындар өндірмеген тауар,болмаса  сол тауар бірақ басқа тауарлардан  арзан өнімді ұсыну қажет. Бұл  екі әдісте бәсекелестік барысында  жеңіске жетудің инновациялық даму стратегиясын пайдалануға негізделген. Кәсіпорын нарықтықң қажеттіліктерін  қанағаттандыруда тиімді, пайдалы жауап  табу үшін өндірістік технологияларды  жаңартуы, персоналдың білімі мен  біліктілігін қадағалауы, нарықтық экономикалық жағдайда бәсекелес кәсіпорындардан  басым болуы керек. Бұл инновациялық стратегия болып табылады. Инновациялық процестерді зертеудің маңыздылығы, бір жағынан, коғам экономикасын көтеру үшін ғылым мен инновациялардың ерекше маңыздылығымен, екінші жағынан, Қазақстан Республикасында инновациялық дағдарысты жеңу жолдарын анықтау қажеттілігімен түсіндіріледі. Инновация дегеніміз белгілі бір қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін жаңашыл жаңалықтарды кешенді кұру процесі, таралуы және қолданыс табуы. Инновация нарықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруда бәсекелестік басымдығын қамтамасыз ету үшін өндіріс технологияларын жаңартып, персоналдың білімі мен біліктілігін қадағалауы кәсіпорынның стратегиялық дамуы болып табылады. Инновацияның    әртүрлі     анықтамаларын    талдау    нәтижесінде, инновацияның    спецификалық    мазмұнын    өзгерістер    құрайды,    ал  инновациялық қызметтің негізгі функциясы өзгеріс функциясы болатынык. анықтадық. Нарық жағдайындағы тең бәсекелестік және еркіндіктің сақталуындағы  кәсіпорынның нарықтағы басты мақсаты өзіндік құнынын арттыру болып табылады. Инновациялық қызметі де осыған бағытталуы керек.

Кәсіпорынның бағасы екі фактормен  анықталады.

-пайданы генерациялау қабілеті;

- бұл қабілеттіліктің сақталу  мерзімінің ұзақтығы;

Пайданы генерациялау тұтынушының  өзінің қажеттілігін қанағаттандыру барысында  біздің тауарды  таңдауы және пайдалануы сол үшін ақы төлеуі.

 

          2. Инновацияның негізгі мақсаттары

 

             Инновацияның негізгі мақсаттары  келесілер:

1) мәселенің жаңа техникалық  шешімін табу-өнер табыстарын  құру; 

2) ғылыми-зерттеу жэне тәжірибе  конструкторлық жасалымдарды өткізу;

3) өнімнін сериялық өндірісін  бір қалыпқа келтіру; 

4) өткізуді дайындау және ұйымдастыру; 

5)  нарыққа жаңа тауарды ендіру;

6) технологияларды үнемі жетілдіру  жолымен жаңа нарықтард аорнығу,  өнімнін бәсеке қабілеттілігін  жоғарылату.

Инновацияның негізгі кезеңдері  келесілер:

 1) Келіп түсетін идеяларды бір жүйеге келтіру;

2) Ілеяларды сұрыптау және жаңа өнім туралы идеяны өңдеу;

3) жаңа өнімнің экономикалық  тиімділігін талдау;

4) жаңа өнімді құру;

5) нарыкта тестілеу

6)өнім жөнінде маркетинг бағдарламасы  негізінде өндіріске жаңа өнімді  енгізу туралы шешімді қабылдау.

 

 

 

 

     2.Инновациялық  цикл құрылымы және этаптары

Инновациялык процесті жаңашылдарды өткізу поцесінде болатын ғылыми-техникалық, технологиялық және ұйымдастырушылық өзгерістердің жиынтығы ретінде  анықтауға болады. Ал жаңашылдарды құру, тарату және пайдалануды инновациялык цикл деп атайды.

Инновациялық процесс циклдық  сипатқа ие. ИП-тің жалпы түрі келесідей: ФЗ-ҚЗ-Ж-Жб-Қ-Иг-ӨӨ-М-Өт, мұнда  ФЗ-фундаменталды зерттеулер, ҚЗ-қолданбалы зерттеулер, Ж-жасау(өңдеу), Жб-жобалау, Қ-кұрылыс, Иг-игеру, ӨӨ-өнеркәсіптік өндіріс, М-маркетинг, Өт-өткізу.

Инновациялық процесстің бастапқы кезеңі фундаменталды зерттеулер(теориялық), ол ғылыми қызметпен байланысты. С.б. әрбір циклдың элементі(ФЗ,ҚЗ,Ж,Жб,Қ,Иг,жәнеӨӨ) ғылыми қызметпен толық байланысты болады. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, ФЗ-дің тек 10% ғана тәжірибеде қолданыс тауып, қалған 90% теріс нәтиже бере алады.ФЗ мақсаты- процесті тану және дамыту.Сонымен, инновациялық менеджер

инновациялык процестің әртүрлі  фазаларымен кызмет жасайды және осыны есепке ала отырып,өзінің басқару  қызметін жүргізеді. Инновациялық менеджмент- бұл инновациялык поцесстерді, инновациялық қызметті, осы кызметпен айналысатын  ұйымдык құрылымдарды жэне оның персоналын басқару принциптері, әдістері және формаларының жиынтығы. Менеджменттің  басқа да облысы сияқты, инновациялық менеджментке де келесі тән:

-  мақсаттар кою және стратегияны  таңдау;

- циклдык 4 кезеңі: жоспарлау, шарттар мен ұйымдастыруды анықтау, орындау, басшылық ету.

1.  Жоспарлау - стратегияны жүзеге  асыру жоспарын құру.

2. Шарттарды анықтау және ұйымдастыру-  инновациялық циклдың эртүрлі  фазаларын жүзеге асыру үшін  қажетті ресурстарды анықтау,  қызметкерлер алдында мәселелерді  қою,жұмысты үйымдастыру.

3. Орындау - зерттеулер мен жасауларды жүзеге асыру, жоспарды іске қосу.

4.Басшылық - бақылау және талдау, іс-әрекеттерге түзетулер енгізу, тэжірибе жинақтау. Инновациялық  жобалардың, инновациялық басқару  шешімдерін, жаңалықтарды қолдану  тиімділігін бағалау.

Инновациялық қызметті сәтті басқару  үшін инновацияны жете зерттеу кажет. Жаңа инновация технологиялық параметрлері бойынша, с.б нарықтық түрғыдан бағаланады. Осыны есепке ала отырып инновацияның жіктемесі кұрылады

Технологиялық параметрлерге байланысты инновация өнімдік және процестік  болып бөлінеді.Өнімдік инновациялар жаңа материалдарды,жаңа жартылай фабрикаттар  мен комплекттерді қолдануды, жаңа өнімдер алуды өз ішіне алады. Процесстік инновациялар өндірісті  үйымдастырудың жаңа эдістерін білдіреді (жаңа технологиялар).

ҒТП-тің кезеңдері бойынша ерекшеленетін  инновациялар келесі белгілермен топталады:

-  техникалык- жаңа немесе жақсартылған  қасиеттермен өнім өндірісінде  пайдаболады;                                                                                                                                                                                               

-    технологиялык-өнімді   жасаудың   едэуір   жетілген   эдістерін   қолдану барысында  пайда болады;

-  ұйымдастырушылык баскару-  өндірісті, көлікті өткізу жэне  қамтамасыз етуді оптималды ұйымдастыру  процест;ерімен байланысты;

Біз кәсіпорынның дамуынсыз қазіргі  нарық жағдайында сұранысқа жауап  бере алмайтынын білеміз. Қазіргі жағдайда технология трансферінің экономикадағы  қозғалысы коммерциялық жетістікке жетуде капитал қозғалысынан ешбір  кем түспейді. Сондықтан инвестициялық  жоба нарық талаптарына қарсы  тұруы үшін жаңа технологияларды  және жаңа ғылыми-техникалық шешімдерді пайдалану құқығына ие болуы керек. Бұл құқыққа жаңалықтарды пайдалануға  лицензия алу, зерттеу жұмыстарына  тапсырыс беру немесе жоғары технологиялық  инновациялық кәсіпорындарды сатып  алу барысында ие болады. Инновациялық жобаны ендіру жолдарын қарастыру керек  және де технологияларды эксплуатацияға дайындау.

Инвестициялық жобаның құрылымы

 

Бизнес тапсырманың қойылымы                          технология және лицензияны

                                                             жеткізу

 

 

 

check

 

 

лицензиялық төлемдер және                         технологияны ендіру

технология эксплуатациясы

 

инвестиция-инновациялық цикл схемасы

 

 

 

 

 

2-ші тарау

Технологияларды коммерцияландыру пішіні

1. Технологияларды коммерцияландыру пішіні

Технологиялар даму кезеңі бойынша  және коммерцияландыру пішіні бойынша  бөлінеді. Технлогиялар трансверінің негізгі формаларын суреттеу кезінде  мыналарға сүйенеміз, яғни әлемде қабылданғандарға. Астағы кесте 2,1 бұл жеткілікті жақсы  танымал болып есептелінеді (мысалы, трансферлеу технологиясының мейлінше мүмкүндік тізімі, ж.б. берілуі «ақпараттар, қолдануға арналған және қандайда бір  мақсатқа жету немесе бір нәрсе қалай  істеуге болады деген білім».

Жалпы алғанда келтірілген тізімді 2ге бөлуге болады. Біріншісі адам және техника-технологиялық ресурстар  ұйымымен байланысқан және заң бойынша  осыдан бөлініп шыға алмайды. Екіншісі тасымалдаушылардан бөлінеді, яғни сол  ресурсқа жекешелендіру құқығы ұйымға тиісті және табыс көзіне қызмет етеді  және халықаралық технологиялармен алмасуда қатысу құралы болып табылады.

 

Технологияларды коммерцияландыру пішіні.            Кесте 2,1

              

 

Тасымалдаушылардан бөлініп алынбайтын, қызметкерлердің біліктілігіне  негізделген және жалпытехнологиялық ұйымдастыру қоры:

• кеңес беру қызметі
• мамандандырылған білім беру қызметі
• тезникалық, аналитикалық және конструкторлық қызметі
• Тапсырыстарды істеу

Тасымалтаушылардан бөлінген, интелектуалды  жекешелендіру құқығына негізделген:

• Ғылыми-техникалық және конструкторлық құжаттарды сату;
• Лицензиялау, сонымен бірге интелектуалды жекешелендірудің әр түрлі құқықтарын беру (Патент, тауар белгісі және басқалар.), ноу-хау беру
• Компанияның «spin-out» -тін жасау сонымен қатар компанияда жасалған арнай технологияларды жасаған меншік иелерінің коммерциялары;
• Біріккен ұйымдарды құру;
• өндіріс және өнімді сату

Құжаттарды беру мыналар бойынша  іске асады:

• қайта құрылған компания – спин-аут және біріккен кәсіпорын
• істеп тұрған компанияға
• басқа да зерттеу ұйымдары кейінгі зерттеулер үшін

Бірінші екі аспектіде қысқа  мерзімді қаржылық ұтыстар жайында. Екіншіде – зерттеу құралдарын ұлғайту  және стратегиялық басымдылық. Осыдан басқа жағдайларға қарағанда, бар  компанияда трансфер әлде қайда қиын.

Технологияларды құқығына қарай орналастырып біз осы негізде технологиялардың деңгейін салыстырып нақты және нарықтың сұранысын біліп, қандай этапта дамып  жатқанын және нарықтан қаншама ара  қашықтықта екенін білу қажет. Осылай баға бергенде ғана біз технологиялардың стратегиялық алға басуынын қалыптастырамыз. Технологиялардың істей алу мүмкіндіктеріне, яғни тауар түрін, қызмет түрлерін, белгіленген басқа да нарықтық сегменттер, осылардың барлығы көрсетілген  анализдің стратегиялық жоспарын қажет  етеді: көлемін бағалау, тұрақтылық, ұзаққа шыдамдылық және жетер жетістігі. Тек осыдан соң ғана дәл потенциалды  серіктесті таңдап, мүдделер технология жылжуы осыған байланысты болады.

Көрсетілген көп кезеңді инновациялық үдеріс тәртібінде «нарық күші» және «технологиялық серпіліс» технология трансфер түрлерін өзгешілікке әкеледі. Ол оның тәртіп және сатысына байланысты, яғни трансферлердің келісімі және потенциалды  серіктеске. Осыған байланысты жағдайладың  өзгеретіндігі, мақсаты және түрлері  технологиялық аудиті, сонымен қатар  оны қөлданыдағы нәтиже де өзгеретіні анық.

2. технологияның екі жақтылығы жиынтық білім сияқты, техникалық шешім және коммерцияда қолдануға құқық беру, инновациялық монополияны жүйелеу.

Технология трансфері сонымен  қатар оның біреуден екіншіге берілуі  әлемдік экономика үдерісінің айырылмас  бір бөлігі, ал ғылым секторындағы ұйымдардың жұмысы бүкіл әлемде экономикалық маңыздылығы жағынан нарық әлемінде экономиқалық тиісділігі көбірек бағаланады. Технологияны коммерцияландыру аймағында  әйгілі маман Д.Гибсонның айтуынша – технологияларды берудегі сұраныс  сәйкесінше жаңа және мамандар арасында кеңінен талқыланатын түрі. Олардың  ішінде келісім жоқ және «техника»  және «трансфер» деген бірегей түсінік  жоқ. Бірақта әдетінше болжау технологияның  затқа айналуы сияқты маңызды  емес, бірақта міндетті түрде «ақпараттарды  көрсету,  қолдануға арналған және мақсатқа жету, немесе бір нәрсені  қалай істеу сияқты білім». Заң  жағынан қарайтын болсақ технологиялық  трансфер құқықты ақылы беру обектінің  интелектуалды меншігін «қолдануға арналған ақпарат және қандай да бір мақсатқа жету немесе мынаны қалай істеуге болады деген білім» осының барлығы коммерциялық келісімнің обектісі болып табылады.