ШҚО Күршім орман шаруашылығы КММ-сі туралы қысқаша сипаттама

 

 

Кіріспе

 

 

     Бәрімізге  белгілі ормандардың экожүйе  және адамның өміріне қандай  рөл атқаратының білеміз. Тауда, шөл далада, далаларда, су жағасындағы, қала айналасындағы топырақ қорғаныштық  қызметтін, су қорғаныштық, рекреациялық  функцияларын  атқарады.

       Еліміздің  табиғаты мен сан алуан байлығы  қоғамымыздың өндіргіш  күштерінің  тұрақты негізі екені жалпыға  аян. Солардың ішінде адам үшін  орманның маңызы зор. Орман халық игілігі, оның шаруашылыққа пайдасы жан-жақты.

     Мемлекеттің негізгі биоәртүрлілігі осыларда жинақталған. Бірақ, орманның  нағыз  экономикалық құның біз бағала алмаймыз. Ұлттық құндылығын даусыз мойындаймыз, біз орманды ағаш метр кубпен бағалауды, әліде жалғастырып жүрміз. Орман ресурстарын экономикалық бағалаудың болмауына басқармалық шешімдер көптеген қателіктерге әкеледі. Ормандардың экономикалық және экологиялық маңыздылығын сезінбеу, әлемдік ресурстардың және ұлттық игілікті сақтаудағы  жауапкершілікті азайтады.

    Жұмыстың негізгі мақсаты орман ресурстарын экономикалық бағалауды зеттеу болып табылады.

   Осы орындалатын жұмыста келесі міндеттер қойылған:

• Орман экономикалық бағалаудың методологиялық сұрақтарын
• қарастыру: орманды зат ретінде бағалау, орман жерлерің экономикалық бағалау, орман ресурстардың экономикалық бағалаудың әдістері мен критериялары қарастыру;
• Орман ресурстардың экономикалық бағалаудың методикаларын қарастыру.

 

 

 

 

 

 

I-БӨЛІМ

 

1. ШҚО Күршім орман шаруашылығы КММ-сі туралы қысқаша      сипаттама

 

1.1.2 Географиялық жағдайы

   Шығыс Қазақстан облысы табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының Күршім орман шаруашылығы Коммуналдық мемлекеттік мекемесі 1939 жылы ашылды (1-сурет). Күршім орман шаруашылығы Шығыс Қазақстандағы орман және аңшылық шаруашылық комитетінің бірлестігі болып табылады. Қазақстан Республикасының  Ауыл шаруашылық министрлігі  01.01.98 мәліметі бойынша Күршім орман шаруашылығының жалпы ауданы 184040 га. Орман шаруашылықтың құрамына кіретін 2 орманшылық: 1. Шырдаяқ орманшылығы 34784 га

                                                           2.Пугачев орманшылығы 149256 га

 

     1-сурет. «Күршім орман шаруашылығының»  КММ-нің бас мекемесі.

 

Оның орналасқан жері облыс орталығының – Өскемен қаласынан 220км оңтүстік-шығыс, әкімшілік аудан орталығы Күршім ауылының аумағында орналасқан.

    Орман шаруашылық  аумақтың ұзындығы солтүстіктен  оңтүстікке қарай 77км, ал батыстан шығысқа қарай – 220 км (2-сурет).

    Орман шаруашылықтың  пошталық мекен-жайы: индекс 493410 Шығыс  Қазақстан облысы, Күршім ауданы, Күршім ауылы, Токаева көшесі 3.

    Орман шаруашылығында  ағаш өнеркәсіптерін орналастыру  жұмыстары заң бойынша Қазақ  ағаш өнеркәсіптерін орналастыру  мен Ауыл шаруашылық министрлігінің  №2 1997 жылдың ақпанның 5 шарты негізінде  жұмыс істейді.   

 

2-сурет. Орман шаруашылығының  жалпы аудан картасы.

 

Кесте 1. Орман шаруашылығының құрылымы

 

Орманшылықтар	Жалпы көлемі, га	Кеңсенің орналасқан жері
Шырдаяқ	34784 га	Күршім ауылы
Пугачев	149256 га	Пугачев ауылы

 

1.1.3 Мекеменің басқару құрылымы.

 

 

 

 

Кесте 2.

 

Атқаратын қызметі	Есімі, тегі
Директор	Алпысчалов Ғ. К.
Бас орманшы	Токанов Д. Ж.
Бас бухгалтер	Керейбаева А. А.

 

Директор – 1

Бас орманшы – 1

Бас бухгалтер – 1

Бухгалтер (орман шаруашылықтың, орманшылықтың) – 2

Кассир - 1

Орман шаруашылық инженері – 1

Орманды қорғау және күзету инженері – 1

Еңбек қорғау инженерң – 1

Аңшылық шаруашылықтың инженері -1

Шырдаяқ Орманшылықтың орманшысы – 1

Орманшының көмекшісі – 1

Пугачев орманшылықтың орманшысы – 1

Орманшының көмекшісі – 1

Шырдаяқ орманшылықтың мастері – 5

Пугачев орманшылықтың мастері – 5

Шырдаяқ орманшылықтың айналым күзетшілері – 20

Пугачев орманшылықтың айналым күзетшілері – 21

 

1.1.4 Кәсіпорынның атқаратын қызметтері мен негізгі бағыттары

 

    Орман шаруашылық  кәсіпорынның негізгі даму бағыттары - орман ресурстарын қалыптастыру  және пайдалану, орман жерлерін  пайдалану, сонымен қатар табиғат  қорғау және орман қорғау функцияларын  күшейту.

  Күршім акиматінің  негізгі жоспары бойынша аудан  бойынша жыл сайынғы ағаш қажеттілігі - 70 мың м3 құрайды, сонымен қатар өнеркәсіптік құрылыстық мақсаттарға сүрек діңдер – 10 мың м3, жекелеген салушыларға – 5 мың м3, отын – 54 мың м3 (2000ж).

   Орманшылықтың ормандары  топырақ қорғау, орман қорғау, санитарлық-гигиеналық  өзіне тән функцияларымен, орман  ауылшаруашылық мәдиниетінің жоғарлауына  белгіленген әсерін береді.

   Жоғарыда айтылғандай, орманшылықтың ормандары сан  қырлы функцияларды атқарады, тікелей  ағашты пайдалану және жанама  өнімдердің әсерлерімен  қоршаған  ортаға көнілің аудару болып  табылады.

   КММ «Күршім орман шаруашылығының» басты мақсаттардың бірі мекемеге бекітілген территорияны сақтау және жоғары өнімді, сапалы, биологиялық қалыпты, ең жақсы түрді жас орман құрамын қалыптастыру, сонымен қатар жоғары экологиялық, экономикалық және әлеуметтік мемлекеттік және қоғамдық қажеттіліктерін қанағаттандыру болып табылады.

  Мекеменің негізгі  міндеттері мекеменің басты мақсаттарына  жету бағыттары орман шаруашылықты  жоғары кәсіби, сапалы ұйымдастыру  болып табылады.

  Мекеменің басты мақсаты  мен негізгі міндеттерімен қоса  негізгі қызмет түрлерін орындайды:

• Мекеме территориясындағы орман қорларын басқару, пайдалану, қалыптастыру, орман қорғау және күзету болып табылады.
• Мемлекеттік бағдармаларды орындау және орман шаруашылықтың даму жоспарлары, мақсаты ормандағы құрамын өнімділікті жоғарлату және сапаны жақсарту ,табиғат қорғау функцияларын жақсарту, халық шаруашылығы және халықтың барлық түріндегі орман өнімдерін қанағаттандыру болып табылады.
• Екпе ағаштарды құру және өсіру, кесілетін аудандардағы  шаруашылық түрлерін дер кезінде орманды қалпына келтіру.
• Орманды орман өртінен қорғау, заңсыз кесулерден және орманға зияның әкелетін басқа әрекеттерден, сонымен қатар орман ауруларынан және де зиянкестерден.

  Мекеменің негізгі  қызметі (орманды басқару, есеп, күзету, қорғау және қалпына келтіру) мемлекет бюджетінен жүзеге асырылады.

  Мекеме келесі лицензиялық  қызметтерді жүзеге асырады:

• Көтерме сауда;
• Жекелеген сауда;
• Ағаш тілетін және сүргілеу өндірісі;
• Ағаш шырының дайындау;
• Ағаш дайындау;
• Жабайы өсімдіктерді кәсіптік дайындау, саңырауқұлақтар, техникалық және дәрілік шикізат пайдалану мақсаты өнеркәсіптерде өңдеу және іске асыру;
• Кәсіптік балық аулау және судағы омыртқасыздарды аулау;
• Жабайы хайуан әлемін пайдалану және т.б.

 

1.1.5 Орман қорының сипаттамасы

 

   Орман жабылған жерлер 98455 га немесе 54% жалпы ауданнан алады.    Ормансыз жерлер 69975 га немесе 38% орман жерлер ауданынан алады.

   Орманшылықтың ормандары  экономикалық, экологиялық және  әлеуметтік маңызға сәйкес, олардың  орналасқан жері мен  орындалатын  функциялар байланысты 1-ші, 2-ші топтарына  бөлінеді.

   1-ші топтың ормандарына: ерекше экологиялық маңызы бар  ормандар, ерекше қорғалатын табиғи  территорияларда орналасқан, ғылыми  және тарихи-мәдиниеттік маңызы, су қорғаныштық функцияларын  атқаратын ормандар, қорғаныштық  функцияларын атқаратын ормандар, санитарлы-гигиеналық және сауықтыру  функцияларын атқаратын ормандар  жатады.

2-ші топтың ормандарына:  бірінші топқа кіре алмаған  ормандар жатады.

 

 Кесте 3. Орман қорының жағдайы мен динамикасы

Жердің санаттары	Ауданы, га
1. Орман қорының жалпы ауданы	184040
Орманмен жабылған  жерлер, барлығы	98455
Орман питомниктері	2
Ормансыз  жерлер, барлығы	69975
Өрттенген орман	13
Кесілген	25
Бос алаңқай жерлер	3175
Шабындық	6545
Жайылым	5695
сулар	53
Жол, орман соқпағы	100
Үй- жай	2

 

 

Диаграмма 1.

 

 

   Екпелердің орташа  жасы 62 жас: қылқандылар – 83 жас және  жапырақтылар – 46 жас. Орман қоры  жерлерінің басым бөлігі қылқандылар, қоры бойынша 45%-тың алады. Ал жапырақтылар бөлігіне 55%.

  Қарағайлы, самырсын, балқарағай  және қайыңды шаруашылық секцияларында  басым бөлігі орта жастағы  алқаптар, майқарағай және теректі  шаруашылық секцияларында балауса  ағаштар өте аз айтарлықтай  піскен ағаштарға қарағанда.

 

 

 

Диаграмма  2.

 

 

Кесте 4. Негізгі орман құрайтын тұқымдастарды

жас бойынша аудандарға бөлу, мың га

 

Басым тұқымдастар	барлығы	балауса	Орта жастағы	Жаңадан пісіп жатқан	Піскен және құрап кеткен
Қарағай	1087,0	151,8	564,7	197,6	172,9
Шырша	40,8	26,5	3,3	3,1	7,9
Майқарағай	263,3	20,4	35,0	72,4	135,5
Балқарағай	99,9	6,5	36,1	9,6	47,7
Самырсын	39,0	4,1	22,8	9,1	3,0
Қайың	1285,0	119,3	514,3	314,5	336,9
Терек	748,1	145,1	110,6	134,2	358,2
Басқа тұқымдастар	173,0	7,2	24,4	15,8	125,6
Барлығы	3736,1	480,9	1311,2	756,3	1187,7