Құрылыс саласына жұмысшы мамандарды дайындауға қажетті өндірістік бөлмелеріне (шеберханалар) қойылатын талаптарды айқындау

      Тәжірибе  зерттеу сабағын  жоғары дәрежеде  өткізу үшін оқытушы сабақ  жоспарын құрастырады. Онда сабақтың мақсатын, сабақтың қысқаша мазмұнын және оқушылардың өзіндік жұмыстарын, сонымен бірге бөлімшелер жұмыстарын ұйымдастыру көрсетіледі.  Жоспарда техника қауіпсіздігі, жаңа машиналардың техника-экономикалық көрсеткіштері және жұмыстың жаңа технологиясы көрсетіледі. Тәжірибе зерттеу сабағында  оқушылардың жұмысын дұрыс ұйымдастыруды қамтамасыз ету үшін оқытушы әрбір бөлімше үшін технологиялық нұсқау карталарын құрастыруы керек.

      Сабақты ұйымдастыру бөлімі. Бұл бөлімде оқытушы берілген бөлік тапсырмасының мақсаты мен маңыздылығын және әрбір тапсырманы орындау ретін көрсетеді. Оқушыларға  құралдың техникалық жағдайын, дайындығын тексеруді және автокөліктің тіркеу жүйелеріне көңіл бөлуді,  құралдарды автокөлікке тіркеу кезінде қауіпсіздік техникасы ережелеріне ерекше назар аудару керектігін айтып түсіндіреді.

      Тіркеу  құралдарын қарастырғанда  құралдардың  артқы корпус механизмдерін, тораптарын  бөлшектеу және жинақтау кезінде  негізгі операциялар қалай орындалатынын  көрсету қажет.

     Оқытушы  жұмыс барысында слесарлық құрал-саймандардың қолданылу тәртібін оқушыларға түсіндіріп, көрсетуі керек. Жұмыс жасау кезінде механизмді бөлшектеу техникалық нұсқау картасына сай орындалып, әрбір бөлшек жұмыс орнына бөлшектеу ретіне сәйкес қойылу керектігін ескерткен жөн, себебі ол жұмыстың нәтижелі болуына ықпалын тигізеді.

     Оқытушы  оқушыларға жұмыс орнының ауысу  кестесін ескертуі тиіс.

     Міндетті  түрде жұмысты орындау кезінде  технологиялық нұсқау картасына  сай орындап машиналар мен  механизмдердің жиынтықтылығын қатаң тексеріп және жұмыс уақытын тиімді пайдалануды үйрету қажет.

     Тапсырмаларды  орындау барысында зертханадағы  ішкі тәртіп ережелеріне және  кезекшілігіне көңіл бөлу керек.

      Оқытушы  оқушыларға сабақ кезінде техника  қауіпсіздігі жөніндегі плакаттармен таныстыруы қажет, сонымен бірге техника қауіпсіздігі ережелері барлық тапсырмаларды орындау барысында сақталатындығын ескертеді.

      Техника  қауіпсіздігі жөнінде арнайы  журнал бастап, дәріс дайындайды.  Негізгі және кезекті қауіпсіздік  техникасы жөнінде нұсқау өткізгенде оқушылар журналға қол қояды.

      Оқушылардың өзіндік жұмыстарын басқару. Оқытушы жұмыс орындарын бөлімше басқарушыларға тапсырады, соңынан мақсатты түрде жұмыс орындарын аралайды. Бірінші аралаудың мақсаты бөлімшелердің жұмысты бастауының дұрыстығын және оқушылардың тапсырма орындауға дайындығын қадағалау. Машиналардың құрылысы жөнінен бірнеше сұрақтар қою арқылы білімі нашар жұмыс бөлімшелерін және оқушыларды анықтап жұмыс барысында оларға көңіл бөлу. Екінші аралау кезінде оқытушы бөлімшелердің механизмді бөлшектеу реттілігін, құрал-саймандарды пайдалану тәртібін, қажет болған жағдайда механизмдерді бөлшектеу технологиясын көрсетеді.

     Оқушылардың  машина механизмдері мен негізгі  бөлшектердің құрылымдарын өз  бетімен игерген білімдерін тексергенде оқытушы олардың игерген білімінің дәреже-деңгейін анықтауы керек. Ондай тексеріс бірнеше рет қайталанады. Тапсырманы сапалы орындау үшін оқушылар жеке түрде берілген тапсырмаларды орындаулары керек.

 

 

 

 

2.4.Өндірістік шеберханаларда  пайдаланылатын мультимедиялық технологиялар

          Мультимедиа – бұл компьютерде дыбысты, ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнені біріктіріп көрсету үшін жинақталған компьютерлік технология. Мультимедиа өзі көптеген мәлімет тасымалдаушылар жиынын білдіреді. Мультимедиялық зат құрамына музыкалық және ауызекі жетелеу, бейнеклиптер, анимация, графикалық слайдтар және мәтіндер базасы кіретін интерактивті компьютерлік жиынтық кіреді. Өзіндік бағыттағы «компьютерлік жүйе» ретінде Америкада  1990 жылдың басында пайда болды. Сол кезде алғашқы программалық жабдықтамалар компакт дискілер арқылы шыға бастады. 1990 жылы СD-де барлығы 10 мультимедиялық бағдарламалар шығарылды, ал бүгін олардың саны одан мыңдаған есе артық болып отыр. Мультимедиялық компьютердің құрамына 386-дан жоғары процессорлы жүйелік блок, 512 және одан жоғары килобайт болатын бейнекарталы Super VGF  монитор қатты диск, дыбыстық карта,   CD-ROM дискжетегі, акустикалық жүйе кіреді.

      Мультимедиалық  жүйеге арналған оқулықтарды,  ғылыми еңбектерді саралай келе мультимедиа терминіне «ақпараттық орта» деген мағына беруге болады. Ал  «ақпараттық орта» түсінігін белгілі бір ортада ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы ақпаратты ұсыну мен өңдеуге бағытталған арнайы ұйымдастырылған процесс деп қабылдауға болады.

      Зерттеуші  ғалымдар мультимедиаға мынадай  анықтамалар береді:

      Мультимедиа  - әртүрлі типті ақпараттарды  компьютердің ұсыну мүмкіндігін  дамытатын және адамның мультисенсорлық  табиғатына негізделген технология (D.Little ).

     Мультимедиа – екі не одан да көп типті ақпараттарды интерактивті формада біріктіру ( D. H.Jonassen ).

     Мультимедиа  - әртүрлі формада ұсынылған ақпараттарды  біріктіруге мүмкіндік беретін  компьютердің ақпараттық және  бағдарламалық құралдары кешені (И.И.Косенко).

     И.Вернердің  пікірі бойынша мультимедиа –  «графика, гипермәтін, дыбыс, анимация, бейнемәліметтерді пайдалануға  мүмкіндік туғызатын ақпараттық  және бағдарламалық құралдар  кешені».

      Мультимедиа  – компьютерлік графикамен, суреттермен,  қозғалыстағы бейнеақпараттармен, анимациямен, мәтіндермен, жоғары сапалы дыбыстармен жұмыс істеуді қамтамасыз ететін интерактивті жүйе.

      Мультимедиалық  технологиялар - әртүрлі типті  мәліметтерді дайындау, өндеу, біріктіру,  ұсыну әрекеттерін ақпараттық  және бағдарламалық жабдықтарды пайдалану арқылы жүзеге асыратын құралдар, әдістер мен тәсілдер жиынтығы.

     Білім берудегі  мультимедиа – таным процесінің  жоғарылауына септігін тигізетін,  білім беру мазмұнын интерактивті  формада ұсынатын, дидактикалық  ақпаратты – бағдарламалық құрал.

     Мультимедианың  бағдарламалық құралдары – интерактивті  режимде әртүрлі типті ақпараттарды  дайындау, өндеу, ұсыну, біріктіру  секілді іс-әрекеттерді жүзеге  асыруға мүмкіндік беретін компьютердің  бағдарламалық жабдықтары. Мультимедиалық бағдарламалардың негізгі атқаратын функцияларының бірі – басқаруды қамтамасыз ету. Яғни, қажетті ақпаратқа еш кедергісіз ауысу мүмкіндігінің болуы.

      Мультимедиалық  өнімдер – мультимедиалық   құралдар және арнайы бағдарламалық  жабдықтар көмегімен дайындалған ақпарат.

     Жалпы, оқыту  процесіндегі мультимедиалық технологиялардың  мүмкіндіктерін төмендегі кестеден  көре аламыз.

Кесте -1. Оқыту процесіндегі мультимедиалық технологиялардың мүмкіндіктері

№	Оқыту процесінде кездесетін қиындықтар	Мультимедиалық технологиялардың оқыту тиімділігін арттыру мүмкіндіктері	Мультимедиалық технологиялардың пайдаланудағы жетістіктер
1.	Объективті күрделі материалдарды  оқыту	Оқу материалын бөлшектеп ұсыну	Оқушылардың оқу материалына қызығушылығы артады
2.	Түсінік –ұғымдардың абстрактылығы, жалпылау, салыстыру қажеттілігі	Нақты ұғым қалыптастыру, салыстыру, далпылау кезіндегі иллюстрациялау	Нақтыдан абстракцияға, жекеден  жалпыға ауысу жеңілдігін көрсетеді
3.	Эксперимент жасаудың күрделілігі	Зертханалық аудиторияларда өткізуге мүмкін емес тәжірибелерді демонстрациялау	Зертханалардағы құрал-жабдықтардың жеткіліксіздік мәселесін біршама  шешу.
4.	Құбылыстар мен процестердің механизмін оқыту	Құбылыстарды, процестерді модельдеу, динамикада көрсету	Құбылыстар мен процестердің табиғатын ашып көрсету
5.	Тез немесе жай өтетін процестерді  оқыту	Проекциялық құрылғылар көмегімен  табиғаттағы процестердің жүруін бақылау	Құбылыстар мен процестерді  оқыту кезінде уақытты тиімді пайдалану
6.	Объектінің көрінбейтін бөлігінде  өтетін микропроцестерді бақылау, түсіндіру	Коммуникациялық құрылғылар, Web-камералар  мүмкіндіктерін пайдалану	Бақылау кеңістігінің шекарасын үлкейту
7.	Негізгі заңдылықтар мен құбылыстарды техникада қолданудың көпсалалығы	Табиғаттағы заңдылықтардың техникада  қолданылу аясымен танысу	Заңдылықтардың қолданбалы  сипатын, ғылым мен техника  жетістіктерін бейне-материалдармен  түсіндіру

 

    Мультимедианың  ажырамас бөлігі болып табылатын  лазерлік дискілерде жазылған  электрондық энциклопедиялар, оқулықтар  мен сөздіктер оқыту процесінде ерекше маңызға ие.

     Мультимедиа  интернет-технологияның да дамуына  тікелей әсер етіп отыр. Интернетте  бейнеконференциялар ұйымдастыруда  дыбыстық және бейнелік хабардың  сапасын төмендетпей ұсыну, байланысқа  түскен адамның бет-бейнесін компьютер мониторынан көріп отыру мультимедианың жемісі. Мультимедиалық технологиялардың көмегімен бүгінгі таңда кез келген адам өзі жөніндегі мәліметтерді, фотосуреттерді, тіпті, өз дауысын интернет желісіне шығаруға мүмкіндік алып отыр.

     Оқыту процесінде  мультимедианы пайдаланып білім берудің әртүрлі аспектілерін дамытуға болады. Олар: ақпаратты өндеудің когнитивті аспектілері, оқытудың мотивациялық аспектілері, оқытудың коммуникациялық аспектілері, оқытудың танымдық аспектілері.

     Мультимедиалық  технологияларды белгілі бір оқыту жүйесінің  ( математика пәні) мазмұны мен әдістеріне негізделген жағдайда пайдалану тиімді. Мультимедиалық технологиялар мен оқыту әдістерінің өзара байланысы біркелкі болмайды, яғни, бір мультимедиалық құрал бірнеше оқыту әдістерін қамтыса, ал керісінше, бір оқыту әдісінде бірнеше мультимедиалық технологиялар кешені пайдаланылуы мүмкін. Қазіргі заманғы мультимедиалық технологиялар құбылыстардың дамуын, динамикасын көрсетуді және оқу ақпаратының көлемін белгілі бір реттілікпен беріп отыруды жүзеге асыратындықтан жаңаша оқыту әдістерін талап етеді.

     Интерактивті  негіздегі мультимедиалық технологиялар  интернет желісі және СD-курстар  арқылы ауыл мектептерінің «оқшау  қалып қою» мәселесін шешуге  мүмкіндік береді.

     Мультимедиалық технологияларды пайдаланып оқыту, атап айтқанда, мынадай нәтижелерге қол жеткізеді:

• оқу материалын терең түсінуге;
• оқу мотивациясының артуына;
• алынған білімнің ұзақ уақыт есте сақталуына;
• білім беруге жұмсалатын шығынның азаюына т.б.

    Білім беруде  мультимедиалық технологияларды тиімді пайдалана алуы үшін болашақ мамандар  мынадай білімдерді меңгеруі қажет:

     - пәндік, пәнаралық,  арнаулы курстарды жүргізуде  мультимедиалық технологияларды  қай жерде, қандай мақсатта  және қалай пайдалануы керектігін  білуі;

     - мультимедианы  әртүрлі оқыту модельдеріне (сызықтық, сызықтық емес, ізденушілік, аралас  т.б.) сәйкесті қолдана білуі;

• оқыту құралдарының жүйесін құру;

     - мультимедиалық  технологияларды пайдаланудың мақсаттары  мен міндеттеріне сәйкесті іс-әрекет мазмұнын таңдау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  2.5. Компьютерлік оқу құралын сабақтарда пайдаланудың тиімділігі

          Оқу үрдісінде компьютерді тиімді пайдалану және қолдану кейінгі жылдары айтарлықтай оң тәжірибе беріп отыр. Атап айтсақ, кәсіптік-техникалық мектеп оқушыларының өз бетімен ізденісі, пәнге деген қызығушылығын арттырып, шығармашылығын дамытуға, оқу қызметінің мәдениетін қалыптастыруға, дербес жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше қолайлы жағдай туғызып отыр.

      Сонымен  қатар компьютерлік оқу құралын  сабақта пайдалану кезінде оқушылар бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз бетімен шығармашылық  тапсырмалар орындайды. Әрбір оқушы таңдалған тақырып бойынша тапсырмалар орындап, тестілер шешіп, схемалармен жұмыс жасауға дағдыланады.

     Компьютерлік  оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.

     Компьютерлік  технология негізінде оқытуда  демонстрациялық әдіс міндетті  түрде қолданылады. Өйткені, демонстрациялық  әдіс – көрнекі түрде оқыту талабын жүзеге асыру негізі. Оқыту үрдісінің теориясына сәйкес таным үрдісі сезім арқылы қабылдаудан басталуы тиіс. Мұнда затты немесе құбылысты қабылдауға қатысатын сезім мүшелері неғұрлым көбірек болса, оқушы жаңа білімді соғұрлым жақсы және берік меңгереді.

     Демонстрациялаудың  бүкіл маңыздылығына қарамастан, бөлектеп алынған күйінде қолданылған  бұл әдіс ешуақытта педагогикалық  аяқталған нәтиже бере алмайды.  Демонстрациялық әдіс, ең жақсы  және жетілдірілген көрнекі құралдың  болуына қарамастан, егер оқытушының сөзімен толықтырылмаса, онымен қоса жүргізілмесе қажетті нәтиже бере алмайды. Сондықтан да, тақырыпты оқытуға – біріншіден, мультимедиялық технология; екіншіден, білімді бақылау және бағдарламаны тез қарап шыға салу әрекетін болдырмайтындай тиімді оқыту орындалатын; үшіншіден, оқушының өзбетінше оқып-үйренуі жүзеге асатын; төртіншіден, оқу үрдісін басқару мүмкіндігі бар компьютерлік программалар кешенін даярлау керек.Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын сабақтарды компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген оқушының кұштарлығы оянады.

     Компьютерлік  оқу құралын жасаудың ақырғы  кезеңі оны программаға айналдыру,  яғни машина тілінде кодтау  ісі болып табылады. Осындай қолданбалы программалық жабдықтамалар жасау көптеген жүйелік программалар арқылы жүргізіледі, олар: Visual Basic, Delphi, Power Builder, Power Point және тағы басқалары. Бұларды пайдаланудың артықшылықтары: