«Альянс Банк» акционерлік қоғамының технико-экономикалық сипаттамасы

Қолданылу  ортасы–Бағдарлама  Delphi тілінде  жасалынған. Дәстүрлі Паскаль оқып үйренуге жеңіл және  жүйесінде  бағдарлама дайындауға ең жақсы  құрылымдық бағдарламалау тілі екендігі белгілі. Delphi –де Паскаль тілінде орындау  мүмкін және мүмкін емес күрделі процестерді  бағдарламалауға болады. Delphi  –  дің негізгі ерекшелігі  - онда қосымша құруда компоненттік және обьектілік тәсілдер пайдаланылады. Бағдарлама Қазығұрт  аудандық қаржы бөліміне арналып  жасалғандықтан, бұл бағдарламаны кез-келген ауданның қаржы бөлімінде жұмыс  істейтін мамандар қолдана алады.

Бәсекелестер  – дипломдық  жобада жасалынып  жатқан  бағдарлама  Заңды  тұрғаларға  қызмет  көрсету  бөлімінде  карточкалық  операцияларды  жүзеге  асыруды  автоматтандыруға  арналып  жасалған.

Сондықтан,  жасалынған  бағдарламаға  бәсекелестер  болып,  кез-келген  бағдарлама жасаушы  фирмалардың карточкалық операциялар  жүргізуге арналып  жасалған  бағдарламалары  бола  алады.

Бұл  өнім тек аталған  бөлімнің карточкалық  операцияларын ғана емес, сонымен  қатар, кез-келген басқа   да  каточкамен  жұмыс  жасайтын  мекемелерде  қолданысқа  түсе  алады.

 

 

3. Техника-экономикалық негіздеу

 

3.1 Бағдарламалық қамтамасыз етуді ақпараттандырудың экономикалық тиімділігін есептеу

 

Бағдарламалық қамтамасыз етудің экономикалық маңызы есептеу техникасының және автоматтандырылатын  жүйенің бағдарламалық қамтамасыз етілуі өндірістің техникалық деңгейін көтеріп, еңбек өнімділігінің өсу  шегіне жағдай жасап және бағдарламамен  жабдықталмаған өндірістермен салыстырғанда  эксплуатациялық шығындарды азайтады.

«Халық банкінің аудандық бөлімінің орта және шағын  кәсіпкерлікті неселендіру бөлімі жұмысын автоматтандыру» бағдарламасы Delphi 7.0 жобалау ортасында жасалған. Ол аталған ұйымның негізгі материалдық  құндылықты есептеуге және анықтауға  арналған.

Жаңа ақпараттық технология кез келген мекемеде, өндірісте  жұмыс процесін сапалы өзгертуге  және жетілдіруге мүмкіндік береді.

Бағдарламалық қамтамасыз етуді жүзеге асыру үшін қосымша бір уақыттық күрделі  шығындар талап етіледі, ал бағдарламаны өндірісте қолдану үшін қосымша  ағымдық эксплуатациялық шығындар талап етіледі.

Күрделі шығындарға амортизациялық техникалық әдістер, жөндеу және тасымалдау бағасы, бағдарламалық  камтамасыз ету құралдарын орналастыруға  қажетті өндірістік мекемелердің құрылыс  бағасы, және коммуникация, желіліерді орналастыруға жұмсалған материалдар  бағасы жатады.

Ақпараттық жүйені енгізгеннен кейін экономикалық тиімділік жанама және тура болып бөлінеді.

Тура экономикалық тиімділік деп – қызметкерлердің санын қысқартудан, аналитикалық жұмыстар мен нақты жобалық - есептік түрлердің автоматталуы негізінде негізгі және көмекші материалдардың шығынынан алынған материалдық- еңбектік және қаржылық ресурстардың шектелуін айтады.

Жанама тиімділік кәсіпорынның шаруашылық кәсіптерінің нәтижесінде көрінеді. Оның локальды критерийі болып аналитикалық жұмыстардың және есептік жоспарлық жұмыстардың сапасы арттыру, құжат айналымын қысқарту, мәдениетті және еңбекті артыру болып табылады. Оның негізгі көрсеткіші болып басқарудың сапасын арттыру болып табылады. Тура және жанама экономикалық тиімділіктер өзара байланысқан.

Экономикалық тиімділіктерді еңбектік және бағалық көрсеткіштер арқылы анықтайды.

Тура экономикалық тиімділіктің есептік көрсеткіштері бағалық және еңбектік шығындардың құрылуына негізделген.

Жер қатынастары  кадр бөлімінің ақпараттық жүйесін  құру бағдарламалық өнімінің экономикалық тиімділігі оны енгізгенге дейін  және енгізуден кейін техника-экономикалық көрсеткіштерді салыстырумен анықталады. Кез келген өндірістің бағдарламалық  қамтамасыз ету жобасын практикалық жасау кезінде есептер қолмен іске асырылатын өндіріспен салыстырғанда бағдарламалық қамтамасыз етуге ие өндірістің тиімділігі анықталынады.

Бағдарламалық қамтамасыз етудің тиімділігі табиғи және құнды көрсеткіштермен анықталады:

• ақпараттандыруды өңдеу мен енгізудің күтілетін экономикалық эффектісі;
• ақпараттандыруға кететін күрделі шығындар;
• жылдық эксплуатациялық шығындарды үнемдеу;
• ақпараттандыруға кеткен күрделі шығындарды өтеу мерзімі.

 

 

3.2 Бағдарламалық қамтамасыз етуді ақпараттандыруды жасау мен енгізудің күтілетін экономикалық эффектісін есептеу

 

«Халық банкінің аудандық бөлімінің орта және шағын  кәсіпкерлікті неселендіру бөлімі жұмысын автоматтандыру» атты дипломдық  жұмыстың экономикалық эффектісі бағдарламалық  қамтамасыз етуді енгізер алдындағы  және содан кейінгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерді салыстырады.

Бұл жағдайда эффект 1 формула бойынша есептеледі:

 

          (1)

 

мұндағы Э  – ұсынылып отырған шараны енгізу мен өңдеудің күтілетін экономикалық эффектісі, тенге; C₁, C₂ – өндіріс бірлігінің өзіндік құны немесе шараны өткізуге дейін және өткізуден кейінгі қызметтің өзіндік құны, тенге, C₁=300, C₂=250; Н – салықты пайдаға қою ставкасы, Н=0,25; К – шараны өткізуге дейінгі өндірілетін өнімдердің немесе қызметтердің саны, бірлік, К=2640.

Э = (300-250)*(1-0,25)*2640=99000 тенге

Жүйені өңдеу  мен енгізуге кеткен шығындарды есептеу  2 формула бойынша жүзеге асады:

 

С = Стқк + Салг + Сөңд + Сенг       (2)

 

мұндағы: Стқк – техникалық құралдар кешенін иемденуге  кеткен шығындар, тенге; Салг – алгоритмді өңдеуге кеткен шығындар, тенге; Сөңд – жазу мен өңдеуге кеткен шығындар, тенге; Сенг – енгізуге кеткен шығындар, тенге.

Техникалық  құралдар кешеніне кеткен шығындарды 3 формула бойынша есептеледі:

 

Стқк = Скомп + Сприн + Ст.б.       (3)            

мұндағы: Скомп  – компьютердің бағасы; Сприн –  принтердің бағасы;  
Ст.б. – өзге техникалық құралдардың бағасы.

Компьютердің бағасы Скомп = 91 000 тенге.

Принтердің  бағасы Сприн = 12000тенге.

HP LaserJet 1020 түріндегі  лазерлік принтер, А4 форматты  бетімен, жадысы 2 мегабайт, картриджі  2500 параққа есептелген.

Өзге құралдардың  бағасы Ст.б. – 2000тенге. Бұлардың құрамына құны 200 тенгелік диск, құны 1800 теңгелік 1 Гб флешка кіреді. Барлығы: Ст.б.=200+1800=2000 тенге. Стқк=91000+12000+2000=105000 тенге.

  Техникалық құралдардың кешендік шығындары: Стқк = 105000 тенге

Алгоритмді  жасауға кеткен шығындарды есептеу (формула 4):

 

Салг = Өңд.жал. * У + Бөл,         (4)

 

мұндағы Өңд.жал. = 32000 тенге – өңдеушінің жалақысы; У = 2 ай – алгоритмді өңдеуге кеткен уақыт; Бөл = 14 % – алгоритмді өңдейтін программисттің жалақысынан әлеуметтік бөліну.

Салг =32000*2,0 + (14*32000*2)/100= 72960 тенге

Алгоритмді  өңдеуге кеткен шығындар: Салг= 72960 тенге

Бағдарламаны жазу мен өңдеуге  кеткен шығындарды есептеу (формула 5):

Сөңд = Көңд + Кжал.          (5)

 

мұндағы Көңд–  бағдарламаны жөндеуге жұмсалған машиналық  уақыттың құны; Кжал. –бағдарламаны жазу мен жөндейтін программисттің жалақы қоры, тенге.

Кжал. = 40*1736+14*(40*1736)/100=79161,6 тенге.

Сонымен, Сөңд=44800+79161,6 =123961,6 тенге.

Т = 314946,64/490920 = 0,6 жыл. Өтелу мерзімі Т– 0,6 жыл. Сонымен, бағдарламаны өтеу 0,6 жыл мерзімінде.

 

Кесте 5

Негізгі техникалық - экономикалық көрсеткіштері

	Көрсеткіштер	Белгіленуі	Өлшем бірлігі	Мәндері
1	Бағдарламалық қамтамасыз етуді ақпараттандыруды өңдеу мен енгізудің күтілетін  экономикалық эффектісі	Э	тенге	99000
2	Бағдарламалық қамтамасыз етуді ақпараттандыруға кететін  күрделі шығындар	С	тенге	314946,64
3	Жылдық эксплуатациялық шығындарды үнемдеу	dЕэкспл	тенге	490920
4	Бағдарламалық қамтамасыз етудің өтелу мерзімі	Т	жыл	0,6

 

Ақпараттандырудың экономикалық тиімділігінің көрсетілген  есептері есептеуіш операцияларды автоматтандыруға арналған бағдарламалық қамтамасыз ету енгізілетін шартты кәсіпорынға берілді. Бұл жағдайда осы операцияларды орындау кезінде ағымдық шығындарды үнемдеу қарастырылады.

Ағымдық шығындарды үнемдеудің арқасында 0,4 жылдан соң  берілген кәсіпорындағы бағдарламалық  қамтамасыз етуді енгізу мен өңдеуге  кеткен барлық шығындарды өтеп алады.

«Қалалық Әділет департаментінің ақпараттық жүйесін құру» атты дипломдық жұмыстың экономикалық тиімділігі табиғи және құнды көрсеткіштермен анықталды.

Бағдарламалық қамтамасыз етуге кеткен күрделі  шығындар 314946,64 теңгені құрады.

Жылдық эксплуатациялық  шығындарды үнемдеу 422400 теңгені құрады. Бағдарламалық өнімге кеткен күрделі шығындардың өтелу мерзімі 0,4 жылды құрады.

Бұл жасалған бағдарламалық өнім автоматтандырылмаған еңбекпен салыстырғанда еңбек өнімділігін  ұлғайтады және экономикалық жағынан  алғанда тиімді және мақсатқа сай  болып табылады.

Дипломдық жұмыстың нәтижесінде  мемлекеттік мекеменің кадр бөлімінің  ақпараттық жүйесі құрылды. Бұл жүйеге мәліметтерді классификациялау, біріктіру, ұйымдастыру, іздеу және өңдеу бөлімдері  енген.

Ақпараттық жүйенің нәтижесінде  мәліметтер компьютерде өңделеді. Осы  жасалған жұмыстардың нәтижесінде  осы ғасыр талабына сай қолдануға  болатын мәліметтер қорын, ақпараттарды қорғау жұмыстары жасалынды. Жасалынған жұмысты қолдану арқылы пайдаланаушы өз жұмысында ақпараттарды қорғай алады. Мәліметтер қорына керекті мағлұматтарды енгізу арқылы кез-келген өзіне керекті информацияны табуға болады.

Мәліметтер қорын басқару  жүйесі мәліметтер қорын құру, мәліметтерді өңдеу, қандай да бір шарт бойынша  енгізілген қордан мәлімет қарастыру, қор негізінде әр түрлі формалардың  есеп беруін құруды жүзеге асырады.

Бұл мәліметтер қоры Delphi программалау ортасын Paradox мәліметтер қоры програмасыменбайланыстырылып жасалды. Себебі, Delphi және Paradox программаларымен жұмыс істеу принциптері Windows жүйесіне негізделген, яғни, оның объектілері терезе түрінде ашылады.

Сондықтан Windows жүйесімен  таныс болған кез-келген қолданушы Delphi және Paradox программаларында мәліметтер қорымен жұмыс істеу онша қиындық тудырмайды.

 

4. Тіршілік қауіпсіздігі бөлімі

 

1. Кәсіби қауіпсіздікті және денсаулықты бағалау мен басқару

 

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырда қабылданған №251 Еңбек кодексі, соның ішінде, нормаларды кеңейту мен саралау бөлігінде  еңбек қатынастарын реттейтін, еңбек  заңын реформалау бағытында маңызды  қадам жасады.

«Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау» туралы Заң  Қазақстан Республикасындағы еңбекті  қорғау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және еңбек қызметі процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, қызметкерлердің өмірі мен  денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай-ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік  саясаттың негізгі принциптерін белгілейді.

Қазақстан Республикасының  еңбекті қорғау туралы заңдары Қазақстан  Республикасының Конституциясына  негізделеді және осы Заңнан қызметкерлердің  жекелеген санаттарының еңбек қатынастарын реттейтін нормалары осы заңның нормаларынан кем бола алмайтын өзге де нормативтік құқықтық актілерден тұрады.

Еңбекті қорғау туралы заң қызметкерлердің еңбекті  қорғау құқығын қамтамасыз етуге  бағытталған, өндірістегі жазатайым  жағдайлар мен денсаулыққа зақым  келтірудің алдын алу, қауіпті және зиянды өндірістік факторларды барынша  кеміту мақсатында бұл саладағы ұлттық саясаттың негізгі принциптерін белгілейді және меншікті түріне қарамастан шаруашылық қызметі мен кәсіпорындардың  барлық түрін қамтиды.

Тіршілік  қауіпсіздігі бөлімі Альянс Банк қызметкерлерінің құқығын, еңбек күзетін қамтамасыз етуіне бағытталған облыстарда ұлттық саясатшыларды өндірісте денсаулыққа жазатайым зақым келу оқиғаларын ескерту мақсаттарында, негізгі принциптерді орнатады, қауіпті өндіріс факторлардың минимумын мәлімдейді және кәсіпорында меншік түрлерінің және барлық шаруашылық қызмет түрлерін таратады.

Ұйым өнеркәсіп  қауіпсіздігі мен қызмет бірлігіне  қатысы барлардың денсаулығы аймағында  құжаттық мақсаттарды енгізіп, қолдау қажет.

Ескерту: шешілетін  мәселелерді сандық түрде анықтау  керек.

Ұйым өзінің мақсаттарын енгізе және қайта қарай  отырып технологиялық мүмкіншіліктерді, қаржылық, операциялық талаптарды, екі жақтың ойларын ескеру қажет. Бұл мақсаттар өнеркәсіп қауіпсіздігі мен денсаулығы аймағында саясат арызымен сәйкес келуі қажет және әрдайым аталғандарды жақсарту қажет.

 

 

2. Өндірістің зиянды және қауіпті факторларын талдау

 

 Жұмысшылар  мен қызметкерлерге негізгі кауіпті  факторлар:

• электр тогы соғып кету;
• өрт болу қауіпі;
• дұрыс жобаланбаған жарықтану;
• дұрыс жобаланбаған микроклимат;
• шу;
• психофизиологиялық факторлар;
• компьютер мониторынан шығатын сәуле.

Аталған потенциалды  факторлар ішінде есептеу техника  желілерінде электр тогы аса қатерлі  болып саналады. Электр машиналарының  корпустары, компьютерлер, принтерлер, сканерлер, және де жарықтағыш қондырғылар  ток өткізу бөлімдерінің оқшаулау бұзылған кезде кернеу әсерінде болуы мүмкін. Біздің жағдайда көбінесе компьютерлер корпустары осындай жағдай астына қалуы  мүмкін. Сондықтан да міндетті түрде  осыдан қорғану шараларын орындау  керек. Құрастырушы бағдарламалар  адамның психикасына әсер етеді. Ал операторларда екпін, назар, көру қабілетінің нашарлауы сияқты қауіпті факторлар болады. Қазіргі таңда отандық және шетелдік экрандар кластары толық қорғанышы үлкен таңдауға ие.