Әлеуметтік тәрбие

1.Әлеумет бөлімі бойынша  бала социумға қалай кірігіп  отыр және бүгінгі күнге оған  ең басты нәрсе не екені  көрініп отыр.Әлеуметтік педагог  үшін құнды мәселе отбасы баланың  құндылық бағдарының ішінен қандай  орын алатындығын білу.Бала бос  уақытын қай жерде және кіммен  бірге өткізетінін білу де  маңызды болып табылады.

2.Отбасы бөлімі бойынша отбасы мүшелерінің ішінде кімге бала талпынады, кіммен сенімді қатынаста,ал кіммен нашар қатынаста, онымен түсінісе алмайтынын көруге болады.Сынып жетекшісі бала мәселесі бойынша кіммен сенімді қарым-қатынас орната алатынын осы кестеден көре алады.Отбасы мүшелерінің өзара қатынасы көрініп,отбасы балаға жақсы әсер ете алады ма әлде әсер ете алмайды ма деген сұраққа жауап алуға болады.

Осы кестеге сүйене отырып,ата-аналар комитетін сайлап,бала үшін беделді  ата-аналар арасынан мектептің сыныптан тыс жұмыстарына көмекшілерді табуға болады.

3.Қиын кезде бөлімі бойынша, бала өзінің проблемасын шешуде кімнен көмек сұрай алады және бала үшін кім беделді екені көрінеді.

Егер де бала ешкімге сенбесе,ол өзінің проблемаларымен жеке қалатындығын байқауға болады.Баланың жас ерекшелігін,дұрыс  емес шешімді қабылдап қоятындығын  ескерсек,бала үшін бұл жағдайдың  соңы орын толмас өкінішке әкеліп соғатындығы  белгілі.Бұл бөлім сынып жетекшісі  мен әлеуметтік педагогқа осы  балаға қатысты қандай жұмыс жүргізуге  болатындығы туралы ойлануға мүмкіндік береді.

4.Кедергі бөлімі бойынша,  біз балаға ең алдымен өмірін не қиындатады,не жабырқататындығын көруге болады.Өзінің көзқарасы бойынша,өзі нені өзгерте алмайтынын байқаймыз.

5Дос бөлімі бойынша,біз  оның досы кім екенін көреміз-  құрдасы ересектердің бірі ме,өзінен  кіші бала ма, қыз бала ма,ұл  бала ма,ауладағы ортаның ішіндегі  бала ма,сыныптасы ма,бірге үйірмеге  қатысушы бала ма,Өкінішке орай  кейбір баланың немесе жасөспірімнің  нағыз досы болмайды,ол өзін  жалғыз,бақытсыз сезінетін кездер де жиі кездеседі.

6.Ересек бөлімі бойынша,  бала өз проблемасы бойынша  кімге бара алады,кім оны түсініп,тыңдап,көмектесе  алатынын көруге болады.

Әлеуметтік педагог үшін бұл бөлімнің де маңызы өте зор.Себебі,баланың  тәртібінде ауытқу болған кезде,т.б  кезде сынып жетекшісі,әлеуметтік педагог осы кісінің көмегіне сенуіне болады.

7.Таңдау бөлімінде сыныпта  жүргізілген социометриялық сауалнаманың  нәтижесі жазылады.Біз таңдаймыз,Бізді таңдайды бөлімі сыныптағы балалар оған қалай қарайды,сыныпта оған жақсы ма,сыныптағы микроклимат қандай,лидер кім,лидердің бұл балаға қатынасы қандай,бала құрдастарының арасында оқшауланып қалған жоқ па деген сұрақтарға жауап береді.

 

8.Сабақ үлгерімі бөлімінде  баланың сабақтағы –мінез-құлқы,  оның жұмысы,мұғалімдермен байланысы,оқу  пәндеріне қатынасы,оның икемділігі  мен тілегін көруге болады.Бір  жағынан мұғалім сыныпта қаншалықты  қызықты және беделді екендігін  көруге болады.Бұл кесте сынып  жетекшісі,әлеуметтік педагог үшін  бала проблемасын анықтауға және  шешуге үлкен мүмкіндік береді.

Әлеуметтік педагогқа  сынып жетекшісі көмек сұрап  келгенде олар сыныптың әлеуметтену картасын міндетті түрде ала келуі тиіс.Себебі,осы картадағы мәліметтерге сүйене отырып әлеуметтік педагог сынып жетекшісімен,психологпен кестеде көрсетілген бала үшін беделді адамдармен сұхбат жүргізеді.Осы жұмыстардан кейін әлеуметтік педагог баланың өзімен кездеседі.

 

 

 

 

Оқушының әлеуметтік портреті

1.Оқушы туралы жалпы  мәлімет

-аты-жөні

-жасы,сыныбы

-отбасы туралы мәлімет

-денсаулығы туралы мәлімет

-үйірмелерге,секцияларға  қатысуы

-тапсырманы орындауы

2.Жеке психологиялық ерекшеліктері

-темпераментінің басымдылығы

-өзін-өзі бағалауы

-тұлғаның бағытты таңдауы

3.Тұлғаның әлеуметтенуіне,дамуына,әлеуметтік  факторлардың ықпалы-отбасы,мектеп,достары,тұрғылықты  мекені(қала,ауыл

4.Тұлғаның бағытталу картасы(қарым-қатынаста,мәдени бос уақытында неге басымдық береді

5.Әлеуметтік-педагогикалық  жағдайды қалыптастыру және іске  асыру бойынша педагогтың жұмысы(оқушының  жеке қызығушылығы мен мүмкіндігін  ескере отырып жаттығу,тапсырма  түрінде беріледі

Бұл құжат қарапайым болып  көрінгенмен,оның мазмұны оқушының тұлғалық,негізгі әлеуметтік-психологиялық  мінездемесін зерттеуге,оқушының әлеуметтік тәрбиесінің деңгейін көтеруге бағытталған нақты тәрбиелік іс-шараларды атқаруға мүмкіндік береді.

Қиын баланың тұлғалық ерекшелігін зерттеу

1.Бала туралы жалпы  мәлімет

2.Денсаулық жағдайы,дене  дамуының ерекшелігі,дене дамуының  жасына сәйкес келуі(бойы,салмағы,көзіндегі,құлағындағы  ақаулық,т.б

3.Тұлғаның бағытталуы(эгоистік,қоғамдық,іскерлік  көзқарасы және сенімі,қызығушылығы,ақылы  мен тәртібінің сәйкес келуі,қажеттілігі,ұмтылысы,арманы,идеалы,құндылығы

4.Өзін-өзі бағалауы(төмен,жоғары,адекватты,өзіне-өзі  талап қоюшылығы,мұғалім мен достарының  сынына жауабы,өзін-өзі тәрбиелеуі

5.Темпераменттің қай белгілері  бала бойында көбірек көрінеді-сангвинник,холерик,флегматик,меланхолик

6.Эмоционалдық-еріктік саласының ерекшелігі.

Педагогикалық әсер етуге  эмоционалдық реакциясы.Сезімнің дамуы-моральдік, интеллектуалдық,оның тереңдігі және табандылығы,эмоционалдық қозу дәрежесі,эмоционалдық күйзелуінің сыртқы көрінісі,ерік күшінің  ерекшілігі, мақсат қоя білуі.

7.Мүмкіншілігі(жалпы және  арнайы

8.Мінезі-оқуға,еңбекке, мінезінде қандай оң және теріс жақтары бар-белсенді,тәртіпті,жауапкершілігі мол,жеңілтек,қырсықтық,жалғандық,ересек адамдар мен өзінен кішілерге қатынасы,сыйлаушылығы,мейірімділік,дөрекілік,эгоизм,қатыгездік. Жағымсыз қылықтары бар ма-шылым шегу,жалған айту,спирттік ішімдік пайдалану,нашақорлық.

9.Тәрбиеленушінің тұлғааралық қарым-қатынасының мінездемесі

Отбасында (отбасы тәрбиесінің  жағдайы,құрылымы бойынша отбасына мінездеме,материалдық қамтамасыз етілуі.Тәрбиелік мүмкіндігі,отбасындағы  ересек адамдар арасындағы қарым-қатынас  ерекшелігі,бала мен ересек арасында,отбасындағы  бала позициясы

Сынып ұжымында(сынып ұжымына мінездеме,оқушының әлеуметтік мәртебесі,оның ұжымдағы орны-лидер,беделді,қабылданған,оқшауланған,тәрбиеленушінің сынып ұжымына қатынасы-симпатия,антипатия,өзінің ұстанымына көзқарасы

10.Әртүрлі іс-әректке араласуы-

Білім алуына қатынасы(үлгерімі,білім  деңгейі,белгілі бір пәнге қызығушылығы,есте сақтау,ойлау ерекшеліктері

Еңбекке деген қатынасы(еңбек  дағдыларының болуы,іскерлігі,еңбектің бір түріне қызығуы,қоғамға пайдалы еңбекке араласуы,үйдегі еңбек міндетін орындауы.белгілі бір іс-әрекетке қызығуы(секция,үйірме)

Кәсіптік бағдарлама алуы

11.Мінез-құлқында ауытқушылық  болуының себептері-

Денсаулық жағдайының нормадан ауытқуы(денсаулығының,дене,жүйке жүйесінің бұзылуы,дене дамуының сәйкессіздігі,бойының дұрыс өспеуі,невроз,есте сақтауындағы,ойлауындағы кемшіліктер.

Тәрбиеленушінің тұлғааралық  қарым-қатынасының бұзылуы(сынып ұжымында беделді емес,қабылданбаған,оқшауланған,бақылаусыз қалған,отбасынан аластатылған.

Мұғалімдердің қателігі(педагогикалық  билікті асыра пайдалануы,баланың  тұлғалық қасиетін ескермей жазалау,ұсынған  талабының қайшылығы,оқушының ерекшелігі туралы білмеуі,баланың ата-анасы  мен мұғалім арасындағы және бала мен мұғалім арасындағы дау-дамай  және т.б

Отбасындағы тәрбие қателіктері асыра еркелету,асыра жазалау,балалық шақтағы жалғыздық,қарапайым психологиялық-педагогикалық білімінің болмауы,бала тәрбиесін мектепке аудару,дене еңбегінен баланы аластату, отбасындағы кикілжің т.б.

Әлеуметтік сеьептер(қоғамдағы,кіші ортадағы қайшылықтар.

Баланың жүйкесіне әсер ететін жағдайлар.

Тұлғаны қайта бағыттаудың  мақсаты,әдісі,түрі оның жеке психологиялық,жас  және жыныстық ерекшелігін,мінез-құлқы  мен дамуындағы ерекшеліктерін ескере отырып анықталады.Әлеуметтік педагог әрбір тәрбиеленуші үшін оның қызығушылығын,мүмкіндігін ескере отырып жұмыс жүргізеді. Оның ересек адамдармен, достарымен қарым-қатынасын болжамдау арқылы жасөспірімді басқару қызметін анықтайды.