Қазіргі жағдайда корпорацияның (фирманың) қаржылық тұрақтылығын басқару

ҚОРЫТЫНДЫ

        

Қорытындылай келе  келесіні айтуға болады: корпорацияның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзімді болжау, қаржылық-экономикалық іс–әрекеті – қаржылық есеп активтерді, меншікті капиталды, міндеттемелерді, стратегиялық жоспарлауды, компанияның өндірістік ресурстарын жедел басқару жүйесін жетілдіру мен анықталған кемшіліктерді жою жолдары және оларды болдырмайтын алдын алу шаралары белгіленеді.      Бұл құрылымды қызметкерлер құрамын оңтайландыруға, қуаттылықты, қаржылық және материалдық ресурстарды пайдалануға, нормативтен тыс қорларды жоюға, корпорацияның өнімді, жұмысты, көрсетілген қызметті өткізу шығынын азайтуға мүмкіндік береді. Оның көрсеткіші корпорацияның тіршілік етуінің қажетті жағдайын сипаттайды. Сондықтан корпорацияны басқару жағдайындағы қаржылық-экономикалық іс–әрекетін жетілдіруге негізделген стратегиясы мен бағдарламасын жасаудың маңызы зор және оны қамтамасыз ету үшін мына ұсыныстар жүзеге асырылуы тиіс: 

• Қаржылық-экономикалық іс–әрекетті басқарудың тиімді тәсілдерін жасау мен енгізуге және оларды тиімді пайдалануды бақылауын күшейту;
• Шаруашылық іс- қызметті оңтайландырудың резервтерін табу мен жүйелік ықпал жолдарын іздеу;
• Тартылған ресурстардың ұтымды деңгейін белгілеу;
• Қаржылық жағдайға есеп беру және оның есеп беру мерзіміндегі өзгерісі,
• Корпорацияның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзімді болжау;
• Отандық және шетелдік қаражаттарды тарту;
• Отандық өндіріс орындарының желісін дамытуға ұзақ мерзімді несиелерді бөлу;
• Нарықтық экономикадағы басты процесс – бәсекелестікті қамтамасыз ету.

Алынған мәліметтердің  негізінде төмендегідей қорытындылар жасауға болады:

1. Негізгі құралдарды жалға беру, базалардың құрылысы, тоғанақталған   мұнай шикізаттарын өткізу, заңды  және жеке тұлғаларға қызмет көрсету

мұнай шикізаттарын сақтау қызметтерін көрсететін СШБ-лер  – инвестициялар үшін ең тартымды болып табылады. Олардың   ішіндегі  маңыздысы тоғанақталған мұнай  шикізаттарын өткізу СШБ үшін   инвестициялардың өсу және тартылу  стратегиясы тиімді болады.

2. Мұнай шикізаттарын өткізу және сату-сатып алуды жүзеге асыратын СШБ-лер  – инвестицициялардың орташа басымдығына ие. Нарық сыйымдылығының салыстырмалы түрде жоғары еместігі кезінде бұрынғы деңгейде қызмет ету стратегиясы тиімді болып табылады. Дегенмен, мұнай шикізаттарын өткізу СШБ  жағдайын әрдайым бақылау қажет, өйткені оған шектеуші фактор - нарықтың төмен үлесі тән. Тіреуші параметрлер төмендеген уақытта бұл СШБ жабылуы тиіс.

Жалпы, бұл топтың әрбір элементі үшін стратегиялық шешім жағдайдың  сипатына байланысты қабылданады. Таңдауды стратегиялардың айтарлықтай кең спектрінен жасауға болады. Мұндай стратегияларға өсу және инвестициялау, нарық үлесін сақтау, қысқарту және жою, дезинвестициялау-инвестициялық құралдардың бағытын ауыстыру стратегиялары жатады.

Бағалы қағаздарды сату, инвестициялық, делдалдық қызметпен  айналысатын СШБ-лер – инвестицициялардың төмен басымдығына ие. Бұл топ  үшін қысқарту стратегиясы оңтайлы  болып табылады. Бірақ  делдалдық  қызметпен айналысатын СШБ жағдайы  сәл басқаша. Бұл СШБ дамыған және ірі нарықтағы жетекші орынды иеленеді; қаржылық тұрықтылығы жоғары болғандықтан, қосымша қаржылық құйылымдарды қажетсінбейді. Бірақ бұл СШБ орналасқан нарық эксперттердің бағалауына сәйкес инвестициялар үшін тартымсыз болып табылады.  Сондықтан  өндірісті әртараптандыру және нарықтың жаңа сегменттеріне бағытталу мақсатында СШБ кері айналу стратегиясын қолдана алады.

    Аталмыш ұсыныстар  пайдаға жарау үшін корпорацияның рентабельділігін қалыптастыру, экономикамыздың жаңа кезеңінің мақсатында шетелдік инвестициялардың белсенді түрмен қатысуымен олар үшін барынша қолайлы жағдай жасалуымен ғана қол жетеді. Өйткені қор жинайтын ішкі көздер бізде әзірше жеткіліксіз. Осы ұсыныстар орындалғанда  ғана Азиядағы Жолбарыстың бірі болуына қол жеткіземіз. 

 

 

 

 

 

                              

 

 

 

 

 

                                       

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. А.Қ. Мейірбеков, Қ.Ә. Әлімбеков «Кәсіпорын экономикасы», Алматы «экономика» 2003ж. 284б.
2. Стратегическое планирование и анализ эффективности инвестиций. 
   Изд-е 2-е / Идрисов А.Б., Картышев С.В., Постников А.В. – М.: Издательский дом "Филинъ", 1998г. 659с.
3. Қ.Ш. Дүйсенбаев, Э.Т. Төлегенов  «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау» Алматы 2001ж.327б.
4. Крейнина М.Н. Финансовое состояние предпрятия. Москва  1997г. 283с.
5. М.А.Федотов. Кәсіпорынның табысын талдау. Москва, 2001ж.347б.
6. Кеулимжаев К.К. финансовый учет на предприятии Алматы 2003ж. 182б.
7. Құлпыбаев, Ильясов «Қаржы», Алматы: Қаржы- Қаражат 2005ж. 236б.
8. Ковалев А.И. Анализ финансового состояния предприятия, Москва 1999г. 195с.
9. Положение о деятельности ЗХТ «Қазақтүрікмұнай», 32стр.2008г.
10. Положение об отделе бухгалтерского учета ЗХТ «Қазақтүрікмұнай», 2008г. 48с.
11. Павлова Л.Н. Финансы предприятия. М: Фин.Из обед. «Юнити» 1998г. 163с.
12. Е.С. Стояновой  «Финансовый менеджмент» Москва, «Перспектива» 1998г. 451с.
13. Н.Ф. Самсонова  «Финансовый менеджмент» Москва 1999 г. 347с.
14. Н.В. Кукина «Финансовый менеджмент» Москва 1998г. 427с.
15. Андерсон  Д.Г. Стратегическое управление. Пер. с англ. – М.: Экономика, 2001г. 569с.
16. Виханский О.С. Стратегическое управление: Учебник для вузов. – М.: Гардарики, 2000г.257с.
17. Клен В.Г. Стратегическое поведение: Учебник для вузов. – М.: Гардарики, 2004г.175с.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША  А

 

А 1 кестесі – «ҚазақТүрікМұнай» АҚ 2006, 2007 және 2008 жылдар үшін балансы

АКТИВ	2006ж.	2007ж.	2007ж.	Абсолютті ауытқу, мың тенге	Өсім қарқыны, %
Ағымдық активтер – барлығы	2441	3761	7030	4589	288
Оның ішінде: ақша құралдары және қысқамерзімді қаржылық салымдар	19	56	34	15	179
дебиторлық қарыз	754	1294	1883	1129	250
қорлар және шығыстар	1668	2411	5113	3445	306,5
Иммобилизацияланған Құралдар	4428	4249	4310	-118	97
Мүліктің барлығы (баланс)	6869	8010	11340	4471	165
ПАССИВ
Ағымдық міндеттемелер – Барлығы	2731	4314	6685	3954	245
Оның ішінде: кредиторлық  қарыз және қысқамерзімді қаржылық салымдар	2731	4314	6185	3454	226
Қысқамерзімді қарыздар, Несие	-	-	500	500	-
Ұзақмерзімді қарыздық капитал (ұзақмерзімді пассивтер)	-	-	-	-	-
Меншікті капитал	4138	3696	4655	517	112
Құру көздері- барлығы (баланс)	6869	8010	11340	4471	165

 

 

 

ҚОСЫМША Б

 

Б 1 кестесі –  Бәсекелестерге қатысты кәсіпорынның бәсекелік профилін құру үшін көрсеткіштердің бағалануы, балл.

Сипаттамалары		Кәсіпорын		№1 бәсекелес		№2 бәсекелес
	Салмағы, %	Баллдары	Бағасы	Баллдары	Бағасы	Баллдары	Бағасы
Қызмет бағасы	25	90	22,5 (+1,25) (+7,5)	85	21,25	60	15
Тауарт сапасы	35	84	29,4 (+ 4,9) (+3,15)	70	24,5	75	26,25
Маркетинг	15	45	6,75 ( - 3)  (- 4,5)	65	9,75	75	11,25
Менеджмент	15	70	10,5 (+ 0,5) (0)	60	9	70	10,5
Қызмет көрсету сапасы	10	95	9,5 (+ 1,3) (+ 2)	82	8,2	75	7,5
Барлығы		384	78,65	361	72,70	360	70,50
Рейтинг			I		II		III

 

 

              

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША В

 

 

        В 1 кестесі – «ҚазақТүрікМұнай» қаржылық құралдары

Көрсеткіштер	Қызығушылықтар	Ақпараттың қайнар көзі
Салық  салу органдары	к/о іс- әрекетін өндірістік және қаржылық тиімді бағалау; басқару  және қаржылық шешімдерді қабылдау.	к/о- ның ішкі есеп беруі; к/о қаржылық есебі.
Салық  салу органдары	Салық салу	Қаржылық есеп; салықтық есеп, ішкі тексерістер.
Акционерлер	Жасалған инвестициялардың тәуекелдерінің кірістілік деңгейін бағалау; дивидендтерді төлеуді ұтымды бағалау.	Қаржылық есеп.
Кредиторлар	Кредитті өтеу және пайыздарды төлеу ресурстарының есебін анықтау.	Қаржылық есеп; арнайы анықтамалар.
Сатушылар	Сатылатын тауардың ресурстар  есебін анықтау..	Қаржылық есеп.
Сатып алушылар	К/о өзінің қызметін қаншалықты ұзақ жалғастыруының бағасы	Қаржылық есеп.
Статистикалық органдар	Статистикалық ақпараттар	Статистикалық есеп беру,қаржылық есеп беру.

     

                                                                                        

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША Г

 

Г1 кестесі - 2006 -2008 жылдардағы шығындардың және кірістердің талдау қорытындылары

Мың АҚШ долл	2005	2006	2007	2008
Өнімді өткізудегі кіріс	300915	451959	634264	746545
Өткізудегі өзіндік	81183	154932	187837	195647
Жалпы табыс	219731	297027	446428	550898
Уақыт шығыны	84880	137407	178174	209198
Негізгі табыс	134851	159620	268254	341700
Негізгі емес қызметтер шығын(табыс)	-6829	-2845	-3962	18285
басқа ұйымдарға қатыс  кіріс бөлігі	-170	1117	0	2446
Қауіпті жағдайлардан түсетін  табыс	0	0	0	0
Табыс салығы	21 908	1	27691	53078
Мерзімі ұзартылған табыс  салығы	15816	52773	6564
Таза пайда	90126	105116	171336	240871

 

 

ҚОСЫМША Д

  

Д1 кестесі - 2005 -2008ж.ж.Өткізуден түсетін кіріс

мың.АҚШ долл.	2005	2006	2007	2008
Өнімді өткізудегі кіріс	300915	451959	634264	746545
құрылыс материалдары	273554	352726	492855	728444
щебень құрылыс	3843	4848	4414	4355
өнімдері	10324	422	2126	0
т.б өткізулер	13194	93963	134869	0