Назарбаев Нұрсұлтан Әбіш-ұлы

Кемел кезеңдер

Өміріндегі бетбұрысты сәт оның 1972 жылы өзіне етене жақын Қарағанды металлургия комбинатында партия комитетінің хатшысы лауазымына тағайындалуы болды. Ол 30 мың адам жұмыс істейтін Қазақстан ауқымындағы аса ірі кәсіпорында комбинат директорынан кейінгі екінші тұлғаға айналды.

Бұл зор жауапкершілік жүктеген еді, оның ауыртпалығын көп ұзамай-ақ толық сезінді. Тек партиялық  жұмыстармен ғана емес, өндіріспен, өнім шығару жоспарымен, жөндеу және құрылыс  мәселелерімен, кәсіпорынды жабдықтаумен, көптеген адамның тұрмыстық, баспаналық, мәдени және отбасылық істерімен де айналысуға тура келді.

Ол комбинаттағы кемшіліктерді  жасырмады, қайта олармен күресті. Нәтижесінде комбинаттағы істер  оңға баса бастады, Теміртаудың өзінің де құрылысы дамып, абаттана, жақсара  түсті. 

 Нұрсұлтан Назарбаев адамдардың игілігі үшін жұмыс істеді, сондықтан әрдайым өзін олардың қолдайтынына сенімді болды. Металлургтермен бірге ол қайнаған ыстықта жүрді, шахтерлермен бірге штольняларға түсті. Сондықтан Назарбаев үлкен лауазым иелерінің кабинеттеріне қаймықпай кіріп, әділдікке жету үшін «қара қылды қақ жарғандай» етіп шындықты ғана айтты. Ол жалаң сынаушы ғана болған жоқ, үнемі сол жерде түйткілдерді бірден шешудің қисынды жолдарын ұсынды, берік дәлел мен дәйекке ғана сүйенді. Сондықтан оның пікірі мұқият тыңдалды, жиі қолдау тапты. келісті Басшы ретінде Н.Назарбаевтың беделі жоғары болу себебі, ең алдымен, оның жұмысшылар қатарынан, ең төменгі буыннан көтерілгендігінен, барлық мәселелерді түп-төркінінен танып білетіндігінен еді.

Сонымен бірге, оның бойында көрегендік, барлық мүмкіндікке және жаңа атаулыға деген зор ынта-ықылас сезіліп тұрды. Мұндай тәжірибелі және жігерлі мамандарға деген сұраныс елде зор болатын.  Сондықтан да 1977 жылдың өзінде ол Қарағанды облыстық партия комитетінің хатшысы, одан соң екінші хатшысы болды.

Нұрсұлтан Назарбаев 1979 жылы Қазақстан  Компартиясы Орталық Комитетінің  хатшысы болды. 1984 жылы 44 жасында  Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің  Төрағасы болып тағайындалды. Ол КСРО-дағы одақтық республикалардағы ең жас  премьер еді. Бірақ өзге әріптестерімен салыстырғанда  жас екендігіне қарамастан, ол сол кездің өзінде кемеліне келген мемлекет және қоғам қайраткері болып қалыптасты. 

Өзінің жаңа қызметінің биігінен ол туған республикасының дамуында жіберілген қателік-қиғаштықтардың ауқымы мен олар тудыратын қасіретті толық сезіне алды. Ол Қазақстанның одақтық экономика үшін алып шикізат қорына айналып кеткенін көрді.

Тұтыну тауарларының 60 пайызы Қазақстанға  өзге республикалардан әкелінетінін, қазақстандықтардың ең басты мұқтаждықтары  бұрынғыша шикізаттық дамудың ыңғайына қарай өтелетінін аңғарды.  

Ол өзімен бірге өзгелердің де ой-санасы ашылып, бүкіл ел ояна бастағанын байқады. Әйгілі 1986 жылдың желтоқсаны Қазақстан  үшін «жылымық» кезең болғандай  еді, бірақ  республиканы Г.Колбин басқарған аз ғана жылда одақтық орталық өктемдік көрсетіп, қайта құрсаулап тастады. Бірақ уақыт ағынын тоқтату мүмкін емес еді. Өзгерістер пісіп-жетілді. Оқиғалар барған сайын жеделдей түсті.

КСРО-да 1989 жылғы көктемде алғашқы  рет мемлекеттік биліктің ең жоғары органының баламалы негіздегі сайлауы болып өтті. Мәскеуде 1989 жылғы маусымда реформалардың қажеттігі, идеология мен экономиканың түйткілді мәселелері қызу талқыланған КСРО халық депутаттарының бірінші съезі болды. Халық депутаттарының съезі біте салысымен, Геннадий Колбин Мәскеуге жұмысқа ауыстырылды. Қазақ КСР Компартиясының Орталық Комитеті 1989 жылғы 22 маусымда  бірінші хатшы лауазымына Нұрсұлтан Назарбаевты сайлады. Оған пленумға қатысқан 158 адамның  154-і жақтап дауыс берді. 

Сол 1989 жылғы шілдеде Қарағандыда экономикалық қана емес, саяси мақсат көздеп, Семей полигонын жабу туралы талап қойған шахтерлер ереуілі басталды. Назарбаев ереуілшілердің талаптарын қолдады – ол адамдардың орталық ведомстволар монополиясына деген наразылығын жақсы түсінді. Дәл солар сияқты ол өзі де Қазақстанның экономикалық дербестігін, зардабы  зор сынақтардың тоқтатылуын қалайтын.

Демократиялық үдерістер КСРО республикаларында  жаппай еңбекшілер бірлестіктерінің құрылуына  алып келді. Қазақстандағы ең алғашқы  және мейлінше қатары қалың қозғалыстың бірі 1989 жылы құрылған, түпкі мақсаты Семей полигонын және Қазақстан аумағындағы өзге де сынақ орындарын жабуды көздеген «Невада – Семей» экологиялық қозғалысы еді. Бұл қозғалыс та Нұрсұлтан Назарбаевтың  қуатты қолдауына ие болды. Барша қазақстандықтардан жаппай қолдау тапқан оның күш-жігері керемет табысқа жеткізді – халыққа қасірет әкелген Семей полигоны біржола жабылды.

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі 1990 жылғы 24 сәуірде  Қазақ КСР Президенті лауазымын  белгіледі.

Нұрсұлтан Назарбаев республиканың  Жоғарғы Кеңесі сессиясында Қазақстан тарихындағы тұңғыш президент болып  сайланды.

1991 жылғы  1 желтоқсанда республика президентінің  алғашқы бүкілхалықтық сайлауы  өтіп, оның барысында Назарбаев  сайлаушыларының толық қолдауына  ие болды.

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі 1991 жылғы 10 желтоқсанда Қазақ КСР атауын Қазақстан Республикасы деп өзгерту туралы заң қабылдады және Қазақстан  Президентін ұлықтау рәсімін өткізді.

1991 жылғы  16 желтоқсанда Қазақ КСР Жоғарғы  Кеңесі республиканың мемлекеттік  тәуелсіздігін жария етті. Нұрсұлтан Назарбаев тәуелсіз Қазақстан  Республикасының Президенті қызметіне кірісті.

Тәуелсіз  Қазақстанның жаңа дәуірі басталды.

Ардақты ұлын ұлықтаған ұлағатты ұлтымыз  айнымас басшысының еңбегін жоғары бағалады. Қазақстан Республикасының  қайта қабылданған Конституциялық заңы негізінде 2010 жылы 15 маусымда Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа Елбасы (Ұлт Көшбасшысы) мәртебесі берілді.

Қорытынды

Біз Қазақстан Тәуелсіздігінің 20 жылдық тарихының барлық күндері мен  оқиғаларын тізіп шығуды және республиканың тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев өмірінің баршаға белгілі кезеңін егжей-тегжейлі баяндауды міндет етіп отырған жоқпыз. 

Оның  өмірінің егемен Қазақстан Республикасының 20 жылдық тарихымен астасып кеткен осынау қиын да күрделі, сонымен бірге ғажап және аса тағдырлы кезеңі туралы көптеген мақала, кітап, монографиялар жазылды, ол ұзындығы шақырымдарға ұласатын фото және кинотаспаларда таңбаланды, қазір енді сандық ақпарат тасымалдағыштарда гига және терабайт көлемінде көбейтілді. Ол дереккөздердің мейлінше қызықтылары біздің сайтымызда беріліп отыр. 

Сонымен қатар, Нұрсұлтан Назарбаевтың еңбектерінің кеңейтілген тізімін, мемлекеттік  марапаттары мен жоғары атақтары туралы мәліметтерді біз сайт парақтарында ұсынып отырмыз.