Ауруханаішілік инфекциялардың мәселелері. Госпитальды инфекцияларға эпидемиологиялық қадағалау. Инфекциялық бақылау жүйесі

Ауруханаішілік  инфекцияның полиэтиологиясы қоздырғыш  көздері әртүрлі нозологиялық түрде, механизмі, жолы және факторлары стационарда өзіндік спецификалық мәні бар. Сонымен қатар қоздырғыштың жаппай таралғанын және тудыру мүмкіндігін, егер де аурухана бөлімдердің жоспарлы стационардағы санитарлық-гигиеналық жағдайы, процедуралық және диагностикалық кабинеттер дұрыс болмаса.

Ауа-тамшы арқылы (аэрозольды) берілу жолы маңызды орын алады, стафилококк және стрептококк инфекцияларды таратады. Инфицирленген ауа тудыруы мүмкін.

Тұрмыстық-қатынас  арқылы берілу жолы, грамм теріс  бактериялар тудырады. Олар микроорганизмдердің  сулы ортада, сұйық дәрілік препарата кездеседі. Сонымен қатар инфекцияның берілу факторы: құрал-жабдықтар, аппараттар, іш киім, төсек орны және қызметкерлердің инфицирленген қолдары.

Тағам арқылы беріл  жолы, этиологиялық агенттермен ажыратады. Балаларда, ана сүтімен тамақтанған кезде.

Сонымен қатар  ауруханаішілік инфекция жасанды және артифициальды берілу жолдары арқылы таралуы мүмкін. Қоздырғыштың парентеральді  жолмен берілуі, шприц және қолданған  инелерді пайдаланса. Маңызды рөлді  қызметкердің асептика және антисептика дұрыс атқарылмағандығы, медициналық құралдар және приборларды дұрыс стерилизациядан және дезинфекциядан өткізбеген жағдайда. Қанды дұрыс құймау. Қазіргі кезде донорларды тек қана сифилис, АИВ-инфекциясына, ВГВ және ВГС тексереді.

Ауруханаішілік  жұқпалы аурулар бұл эндогенді және экзогенді жұқпалды аурулар әртүрлі факторлардың әсер етуіне байланысты емдеу мекемеде жүре пайда болған сырқаттылық.

Бүкіл әлемдік  денсаулық сақтау ұйымының эксперттері  мына анықтаманы беріп отыр. Ауруханаішілік жұқпалы ауруларды микроорганизмдердің таралуы негізінде кез-келген клиникалық айқын берілген сырқаттылық ауруды госпитализацияланғаннан кейін немесе емдеу мекемесіне ем алу үшін келген және науқастарға қызмет көрсетуші медициналық қызмет әрекеттерін осы адамдардың ауруханада өткізген уақыт ішіндеауру сипмтоматикалық білінуіне және білінбеуіне байланысты. Ауруханаішілік жұқпалы аурулардың жіктелуі:

1. Іріңді септикалық жұқпалы аурулар. Қоздырғышы: шартты-патогенді микроорганизм тудыратын жұқпалы аурулар, тыныс алу жолы, жыныс және зәр бөлу органикалық жұқпалы аурулар.
2. Диареялы жұқпалы ауруларға ішек инфекция қоздырғышы жатады. Тіркелген аурулар дизентерия, сальмонеллез, клоиэнтерит және т.б.
3. Аэрозольді жұқпалы аурулардың қоздырғышы: тұмау, ОРЗ, ЖРА, қызылша, қызамық, желшешек, эпид. паротит.

Ауруханаішілік  инфекцияның пайда болуы және таралуына әсер ететін себептер:

1. Ауруларда жоғары вирулентті госпитализациялық штамның қалыптасуы және олардың айналымы, көбінесе госпитальды штамы стационарлық жағдайы науқастардың культурасының бөлінуі және кейбір антибиотиктер айқын резистенттілігімен сипатталады. Госпитальды штамы дегеніміз – антибиотик силиктивті әсер ету нәтижесінде пайда болады.
2. Қауіпті топтардың көбеюі. Осы ауруларға организмнің қарсы тұру қабілеттіліктің төмендеуі жатады.
3. Аурудың тығыз көп уақыт бірге болуы.
4. Қазіргі уақытта өте үлкен ауруханалық комплекс салынды. Бұл кезде әлсіз ауру адамның және медициналық қызметкерлер санының көбеюі жоғары вирулентті штамдар селекциясын және қоздырғыштың айналымына әсер етеді.
5. Соңғы кездерде күрделі медициналық аспаптарды кеңінен қолданады. Мысалы: наркоз, өкпеге жасайтын ау жіберу аспабы. Бұл аспаптарды дезинфекциялық және стерилизациядан өту қиын.

Ауруханаішілік  жұқпалардың  дамуына және таралуының пайда болуын сипаттайды:

• қоздырғыштың зақымдау дозасы;
• қоздырғыштың қоршаған ортаға, антибиотиктерге, дезинфекцияға тұрақтылығы;
• организмнің қабылдағыштығы және резистенттілігі;
• қоздырғыштың берілу жолдары;
• қоршаған ортаның физиологиялық факторлары.

Ауруханаішілік  жұқпалы аурулар 3 топқа бөлінеді:

1. Патогенді микроорганизмдер
2. Шартты патогенді
3. Облегатты

Патогенді микроорганизмдер 2 топқа бөлінеді:

• скарлатина;
• желшешек;
• грипп;
• қызамық;
• дизентерия.

Емдеу-профилактикалық  мекемеде таралуында спецификалық ерекшеліктері  жоқ. Оңашалау және басқа да эпидемиологиялық шара қолданған кезде сырқаттылықтың деңгейі төмендейді. Вирусты гепатит В, С, дельта вирусты гепатит қоздырғышы созылмалы аурумен ауыратын және бірнеше рет ауруханаға салынған адамдар кездеседі. Емдік диагностикалық манипуляция кеңінен қолданылған кезде, әсіресе гемотрансфузия инфекцияның ең басты берілу жолы қалыптасады.

Патогенді және шартты патогенді микроорганизмдер Sal. tifi, muziun, Sal. еnteritidis  полиэнтериттер бұлар госпитальды штамдарды  қалыптастырады. Науқастарда биологиялық  ерекшеліктеріне байланысты, әсіресе балаларда жалпы резистенттілігі төмендейді, аурухана тұрмыстық қатынас, берілу жолына әсер етеді.

Шартты патогенді  облигатты және факультативті паразиттер. Бұлар іріңді септикалық инфекция қоздырғышы. Жиі емдеу профилактикалық мекемелерінде кездеседі. Бұларға жататындар стафилококк, стрептококк, кандида, протей, клебсиела, хлостридия және т.б. Экзогенді жұқтыруымен қатар эндогенді инфекция пайда болуы мүмкін. Ауруханаішілік жұқпалы аурулардың инфекциялық сипаттамасы:

Ауруханаішілік аурулардың инфекция көзіне жатады:

• Науқас адам;
• Симтомсыз бактерия тасымалдаушы:
• Медициналық қызметкерлер.

Инфекция көзіне сипаттама бергенде аурулардың типін, түрін және науқастың қанша емделіп  жатқанын білу қажет. Егер қоздырғыш  алтын тәрізді стафилококк болса инфекция көзі – медицина қызметкері.

Хирургиялық ауруларда  инфекция көзі науқас, себебі ұзақ емдейді  және қосымша асқынып кетуі мүмкін. Перзентханаларға инфекция көзі медицина қызметкерлері аз уақыт жатады.

Қан инфекциясы АИВ, вирусты гепатит В, инфекция көзі науқас, себебі қан құйғанда медициналық құрал-жабдықтар стерилизация өтпеген жағдайда ауру дамиды.

Эпидемиялық процестің  даму механизмі. Ауруханаішілік жұқпалы  аурулар келесі берілу механизммен  жұғады:

• аэрозольды жолы ең бастапқы орында. Берілу жолы ауа, шаң, тамшы;
• фекальді-оральді берілу механизмі, берілу жолы, су, тағам, тұрмыстық-қатынас, берілу факторы су, тағам ыдыс-аяқ;
• жанасу арқылы берілу механизмі тікелей және тікелей емес жанасу. Тері, жыныс жолдары.
• трансмиссивті берілу механизмі парентеральды жолы жәндіктер, шағу арқылы, қан;
• вертикальді анасынан балаға плацентарлы: АИВ, қызамық;
• Артифициальды берілу механизмі медициналық қызметкерлер жасанды түрде пайда болған инфекция.

Эпидемиялық процестің  білінуі. Ауруханаішілік жұқпалы аурулар спорадикалық, өршу және эпидемиологиялық түрде тіркеледі. Жыл ішінде маусымдылық байқалмайды.

Сонымен ауруханаішілік жұқпалы ауруы білінуі стационарлық түріне, емделіп жатқан контингент әртүрлі жұғу факторлары ауру адамның  стационарлық болу уақыты, науқас жасына, науқас орналасқан жеріне, эпидемиологиялық қарсы дезинфекциялық тәртіптің бұзылуына науқас қолдарының медициналық ақпаратқа байланысты.

Эпидемияға  қарсы шаралар.

Ауруханаішілік  жұқпалы ауруларды болдырмау  үшін ең маңызды 3 талап орындалуы  тиіс:

• жұқпалы ауруларды ауруханаға ең аз мөлшерле сырттан келіп енбеуіне мүмкіншілік жасау;
• ауруханаішілік зақымдануын болдырмау;
• емдеу-профилактикалық мекемеден жұқпалы ауру қоздырғыштарын сыртқа тасымалдап шығармау;

Бірінші талап  орындалуына ауруханаішілік бөлімдерін қазіргі бұйрықтар бойынша жұмыстарды атқару.

● Иллюстрациялы  материалдар: (слайдтар)

● Әдебиеттер

1. Әміреев С.Ә, Темірбеков Ж.Т. Эпидемиология. Т.1. Жалпы эпидемиология. – Алматы: Ғылым, 2000.- 551 б.
2. Әміреев С.Ә., Момынов Т.Ә., Черкасский Б.Л., Оспанов К.С. Жұқпалы аурулардың стандарттық анықтамасы және атқарылатын шаралар алгоритмдері. 1 т. Алматы, 2009.
3. Амиреев С.А. Эпидемиология. 2 т. Алматы,  2002.
4. Черкасский Б.Л. Руководство по общей эпидемиологии – М.:Медицина, 2001. – 560 с.
5. Покровский В.И., Пак С.Г., Брико Н.И. и др. Инфекционные болезни и эпидемиология. Учебник для медицинских вузов. 2-е издание.-М.-ГЭОТАР.-МЕД, 2007.- 816с.
6. Белозеров Е.С., Иоанн<span class="dash041e_0431_044b_0447_043d_044b_0