Қан түзілу жүйесі аурулары. Негізгі клиникалық синдромдар және қан жүйесін зерттеу әдістері

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 13 Ноября 2013 в 17:03, реферат

Описание работы

Қан ауруының көпшілігіне дене қызып, қалтырау (лихорадка) тән гемолизді анемия, В12 –дәрумені (витамині) жеткіліксіздігінде, лейкозда эритроциттер ыдырағанда түзілетін пирогенді (дененің қызуын көтеретін) өнімдерінің әсерінен субфибрильді температура байқалады. Жедел және созылмалы ағымды лейкоздардың, әсіресе лейкемиялық түрінде дененің қызуы шамалап немесе өте көтерілуі мүмкін. Бұның себебі- лейкоциттер тым ыдырағанда пайда болатын пирогенді пурин негіздерінің әсері. науқастардың тершеңдігінің де себебі осы. Қан ауруынан дене қызуы көтерілуінің тағы бір себебі- ол ауруларға қосарланатын некрозды-ойық жаралы процестер мен инфекциялар.

Содержание работы

Науқастармен сұқбаттасқанда анықталатын шағымдар
2.
Ауру және өмір тарихында көңіл аударатын сұрақтар.
3.
Физикалық тәсілдермен тексеру кезінде алынатын белгілер. (қарау, пальпация, перкуссия, аускультация)
4.
Қосымша зерттеулердің мәліметтері.

Файлы: 1 файл

Астана Медицина Университет.docx

— 44.05 Кб (Скачать файл)

 

                                « Астана Медицина Университет»

 

 

 

 

 

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Тақырыбы: Қан түзілу жүйесі аурулары. Негізгі клиникалық синдромдар және қан жүйесін зерттеу әдістері.  
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                        Тапсырған ; ЕГЕН ЫНТА 

                                            Қабылдаған; Ақжігітова Индира Шералиқызы

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                       2013 жыл

 
 
Жоспары:

  1.  
    Науқастармен сұқбаттасқанда анықталатын шағымдар
  2.  
    Ауру және өмір тарихында көңіл аударатын сұрақтар.
  3.  
    Физикалық тәсілдермен тексеру кезінде алынатын белгілер. (қарау, пальпация, перкуссия, аускультация)
  4.  
    Қосымша зерттеулердің мәліметтері.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
Қан жүйесін зерттеу 
 
Сұқбаттасу. 
 
Қан жүйесі ауруларымен сырқаттардың шағымдары: әлсіреу, тез шаршау, бас айналу, шамалы күш түссе ентігу, жүрек қағу, еңбекке қабілеттіліктің төмендеуі, қаназдықтың кейбір белгілерінің байқалуы. Бұндай шағымдар эритроциттер немесе гемоглобин азайғанда, қанның қатерлі ісіктерінде, қансырағанда кездеседі.  
 
Қан ауруының көпшілігіне дене қызып, қалтырау (лихорадка) тән гемолизді анемия, В12 –дәрумені (витамині) жеткіліксіздігінде, лейкозда эритроциттер ыдырағанда түзілетін пирогенді (дененің қызуын көтеретін) өнімдерінің әсерінен субфибрильді температура байқалады. Жедел және созылмалы ағымды лейкоздардың, әсіресе лейкемиялық түрінде дененің қызуы шамалап немесе өте көтерілуі мүмкін. Бұның себебі- лейкоциттер тым ыдырағанда пайда болатын пирогенді пурин негіздерінің әсері. науқастардың тершеңдігінің де себебі осы. Қан ауруынан дене қызуы көтерілуінің тағы бір себебі- ол ауруларға қосарланатын некрозды-ойық жаралы процестер мен инфекциялар. 
 
Эритремиямен, созылмалы лимфолейкозбен, лимфогранулематозбен сырқаттардың денесі қышиды.  
 
Қан ауруларының бірсыпырасымен сырқаттар асқа зауқысыз болып, жүдейді. Бұл белгілер, әсіресе лимфогранулематоз, лимфосаркома, созылмалы лейкоздарға тән. В12- дәрумені жеткіліксіздігі ауруында науқастың тілінің ұшы мен жиегі ашып, «күйеді». Темір тапшы анемиямен, хлорозбен сырқаттардың қалыпты дәм мен иіс сезімдері бұрмаланады. Олардың тәбеті борға, балшыққа, сазға, көмірге шабады, кейбіреулері эфир, бензин сияқты нашар иісті заттарды иісекгенде рахаттанады.  
 
Миелопластикалық анемия және лейкоз ауруларымен сырқаттар қан кетуге бейім болады (геморрагиялықдиатез). Ондай ауруларда өздігінен немесе сәл ғана әсерден қан кетіп, денесі көгріп, терісінде, кілегей қабықшаларында көптеген қанды бөртпелер, дақтар пайда болады. Гемофилиямен сырқаттар сәл ғана жарақаттанса қан кетіп, ол көпке дейін тоқтамауы мүмкін. 
 
Клеткалар пролиферациялап (көбейіп) сүйек кемігі гиперплазияланатын миелолейкоз, эритремия ауруларында, әсіресе жалпақ сүйектердің ауырсыну сезімі туындайды. Ауырсыну өзбетінше, кейде сүйекті басқанда немесе ептеп соққылағанда айқындау сезіледі. Ағзалар ұлғайып, олардың сыртқы қабығы тым керілетін созылмалы ағымды лейкоздарда талақ гиперплазияланып сол жақ қабырғаға асты ауырады, ал бауыр ұлғайған кезде оң жақ қабырға астында бірдеңе басып тұрғандай сезім және ауырсыну байқалады. Гемолизді анемияда билирубинемия дамып, өт пигменттерін бауыр тым көп түзеді. Сондықтан өт жолдарында пигмент тастары қалыптасып, оң жақ қабырға асты шаншып ауырады.  
 
Кең аурулардың даму тарихынан науқастың ауырардан бұрынғы хал-жағдайын, аурудың себептерін, алғашқы белгілерін, даму барысын, бұрын қандай зерттеу және емдеу тәсілдері қолданылғанын, олардың нәтижесін анықтау керек.  
 
Науқастың өмір тарихымен танысқанда мынадай жағдайларға аса көңіл аударылады: науқастың тамақтануы мен тынығуы мен тынығу ерекшеліктеріне; жұмыс орнындағы зиянды факторларға; бұрын ауырған сырқаттарына, қан кету мен қаназдыққа, өкпе туберкулезі мен бронхэктаздары, асқазан ойық жарасы мен ісіктері сияқты ауруларға; қан жасау жүйесіне әсері бар дәрі-дәрмектердің қолданылғанына; сондай-ақ, бүйрек пен бауырдың созылмалы сырқаттарына, тұқымқуалайтын қан ауруларына (гемофилия, анемия)  
 
Қарап зерттеу 
 
Науқасты қарап зерттегенде ең алдымен оның жалпы халі мен есінің жағдайын андауға болады. Қан ауруларының соңғы, терминалдық кезеңінде өршімелі анемиямен сырқаттардың халі өте нашар болып, олар есінен танып қалуы мүмкін.  
 
Науқастың терісі мен кілегей қабықшаларын күннің тура түспеген жарығында зерттеген жөн. әдетте, қан ауруымен сырқаттардың түсі мен реңі өзгереді. Анемиямен сырқаттардың терісі мен кілегейлі қабықшалары бозарыңқы, тіпті ағарса, жасөспірімдер (ювениль) хлорозында – алебастр түстес, яғни ақшыл-жасылдау реңденсе, В12 –дәрумені тапшылығы анемиясында – сарғыш, балауыз тектес түске енеді де гемолизді анемияда тері, әсіресе кілегей қабықшалар айқын сарғаяды. Созылмалы ағымды лейкоздарға топырақ түстес, бозғылт рең тән. Эритремиямен сырқаттардың беті, мойыны, алақандары нартқызыл түсті.  
 
Геморрагиялық диатез (қан кетуге бейімділік) кзінде тері мен кілегейлі қабықшаларда қан құйылған ошақтар пайда болады. Олардың көлемі мен пішіні әр түрлі- ұсақ нүктелер (петехий) мн ірірек дақтардың (пурпура, экхимоздар) қанталаған көлемді аймақтарға дейін. Бұл дақтар саусақпен басқанда жойылмайды.  
 
Теріде заталмасу процесі бұзылады. Темір тапшы анемиямен сырөқаттардың терісі құрғап, қабыршақтанып, шашы көп түсіп, тырнақтары сынғыш келеді.  
 
Қан ауруларына тән өзгерістер ауыз қуысынан да байқалады. В12- дәрумені жеткіліксіздігінде тілдің бүртіктері семіп, оның үсті лак жаққандай жылтырап, тегістеледі. Темір тапшы анемияда тіс жегісі мен атрофиялы глоссит, қызыл иектің қабынуы жиі дамиды.  
 
Жедел ағымды лейкоздарда жиі кездесетін белгілердің бірі- некрозды-ойық жаралы ангина (баспа) мен стоматит. 
 
Лейкоздың кейбіреулерінде мойынның, бұғана асты мен үстінің, қолтықтың, шаптың лимфа түйіндері жай қарағанның өзінде көрінетіндей болып ұлғаяды. Бауыр мен талақ та тым ұлғайып, қабырға доғасының астынан шығып көрінуі мүмкін. Бұл өзгерістер пальпацияланғанда тіпті айқындау көрініс береді.  
 
 
Пальпациялау 
 
Лимфа түйіндері лимфолейкозда, лимфогранулематоз бен лимфосаркомада бірсыпыра ұлғайып, оңай пальпацияланады. Ұлғаю белгілі бір аймақтың лимфа түйіндерінен басталып, біртіндеп басқа аймақтардың да лимфа түйідерін қамтиды. Лимфолейкоз бен қатерлі лимфомаларда лимфа түйіндері тығыздау болғанымен, бірімен бірі бірікпейді және басқанда ауырмайды. Лимфогранулематоз бен лимфосаркома ауруларында түйіндер қатайып, бірігіп, диаметрі 15-20 см-ге дейін, ірі құрылымдар қалыптастырады.  
 
Талақ тым ұлғайса, пальпациялап оның көлемін, тығыздығын, ұлғайғанда алдыңғы жағында пайда болатын ойындарды анықтауға болады. Талақтың ұлғаюы спленомегелия (гр: splen- талақ, көкбауыр; megas- үлкен) деп аталады. Талақ созылмалы ағымды миелолейкозда өте ұлғайып, іштің сол жақ бөлігін түгел жайлап, оның төменгі жағы кіші жамбас қуысына дейін түседі.  
 
Кейде талақтың мөлшерін алдын-ала пальпация тәсілімен анықтап, оны іштің терісіне дермографпен сызып белгілеп алып, талақтың жиырылғыштығын көрсететін Фрей сынығы (проба Фрея) жасауға болады. Ол үшін адреналиннің 0,1% ертіндісінің 1 мл терінің астына жіберу керек, сонда талақ жиырылып, 2-3 есеге дейін кішіреюі мүмкін. Талақ фиброзданса (дәнекер ткань жайласа) немесе оның сыртқы қабығы қабынса (периспленит), немесе онда ісік әлде киста болса, Фрей сынағын жасағанда оның көлемі өзгермейді.  
 
Талақтың қан ауруларында ғана емес, бауыр циррозы, амилоидоз сияқты сырқаттарда да ұлғайып, қатаятынын ескерген жөн.  
 
Сыртқы қабығы қабынған талақ басқанда қатты ауырсынып, итергенде орнынан ығыспайды.  
 
 
Перкуссия тәсілінің қан ауруларын зерттеу үшін маңызы онша емес. Көбінесе Образцов тәсілі қолданылады. Талақтың көлденең енін анықтау үшін перкуссияның бұғана- төссүйегі буыны мен ХІ қабырғаның ұшын қосатын шартты сызықты, одан 4 см-дей сыртқарырақ қуалай, талақтың қатаң дыбысы шыққанша жасау керек.  
 
 
Ннегізгі клиникалық синдромдар 
 
Анемия синдромы 
 
Анемия (anaemiae), немесе қан аздылық- қанның белгілі көлемінде гемоглобин мен эритроциттердің санының азаюымен сипатталатын қан ауруы. Грек тілінен аударғанда аn-жоқ, haima- қан, яғни қан аздылық деген сөз. Гемоглобин мөлшерінің ер адамдарда 130г/л –ден, әйел адамдарда-120 г/л-ден төмен, жүкті әйелдерде 110 г/л-ден болуын анемия деп атайды.  
 
Анемия әрқашанда басқа аурулардың көрінісі болып есептелінеді. Негізгі патогенездік механизмдерді ескере отырып, барлық (50-ден астам түрі бар) анемияларды төрт топқа бөледі:

  1.  
    Қан кету себебінен туындаған анемиялар.
  2.  
    Эритроциттердің немесе гемоглобиннің түзілуінің бұзылуы нәтижесіндегі анемиялар.
  3.  
    эритроциттердің көп ыдырауы нәтижесіндегі анемиялар (гемолиздік)
  4.  
    Полидефицитті анемиялар, яғни жоғарыдағы себептердің бірнешеуінің қосылуы нәтижесінде пайда болған анемиялар.

 
Эритроциттердегі гемогобиннің мөлшеріне байланысты анемияларды нормохромдық (түсті көрсеткіш-ТК. -0,9-1,1), гипохромдық (ТК.-0,85-тен төмен) және гиперхромдық (ТК.-1,1-ден жоғары) деп бөледі. 
 
Клиникалық көріністері. Анемиялық синдромдармен ауыратын науқастардың жиі кездесетін шағымдары: бастың ауруы, бас айналу, құлақтағы шуыл, ентігу. «ауа жетіспеушілік» сезімі, жүректің жиі соғуы, кейде жүрек тұсының шаншуы, естен танып қалу, көз алдында «шіркейлердің» көрінуі, ашуланшақ, ұмытшақ, әлсіздік. Бұл гипогемоглобинемия нәтижесінде дамыған клеткалардың гипоксиясының және тіндеріндегі метоболизмнің бұзылуының белгісі. Бұл жоғарыда айтылған анемияның барлық түрлеріне ортақ синдромдар болып табылады. Одан басқа анемияның әрбір клиникалық түріне тән арнайы синдромдар бар ( мысалы, гемолиздік анемияда терінің сарғаюы, теміртапшылығы кездесетін анемияда- тағамның ауыздың дәмін қалыптан тыс бұзуы; В12 тапшылығы сезілетін анемияда глосситтің дамуы, гипопластикалық анемияда- геморрагиялық көріністер).  
 
Осы дертпен ауырғандардың өмір тарихын зерттеу белгілі бір тәртіппен жүргшізіледі. Оның туған жерін, этникалық шығу тегін сұрасытру қажет, себебі кейбір анемиялар (мысалы, гемоглобинопатиялар) белгілі географиялық жерлерде және этникалық топтарда жиірек кездеседі. Тұрақты мекен-жайы да қазіргі экологиялық жағынан зиянды жағдайларды ескергенде, гемотологиялық аурулардың дамуына әкеліп соғуы мүмкін. Аурудың бастапқы шағымдарына (әсіресе қан кету) көңіл бөлген жөн, оның артынша постгеморрагиялық анемияға айналуы ықтимал. Сол сияқты иондаушы радиация, уланулар, левомицетин және цитостатиктер сияқты дәрілерді қабылдаудан пайда болады. Асқазан-ішек аурулары (грипп) мен бауыр ауруларының ұзаққа созылуы теміртапшылығы және В12 тапшылығы сезілетін анемияға әкеліп соғуы мүмкін. 
 
Анемиялық синдромның бірден-бір көрінісі- ол терінің бозаруы, гемолиздік анемияларда сарғыштығы, ал теміртапшылығы кездесетін анемияда (хлороз) жасылдануы қосылады (толығырақ жалпы бөлімде айтылған). Анемияға шалдыққан науқасты көріп зерттегенде байқалатын клиникалық көріністер: тыныс алу мен пульстің жиілеуі, жүректің шекараларының кеңеюі, барлық нүктелерде естілетін систологиялық шуыл, үлкен көктамырлардың тұсында естілетін шуыл (қан айналымының жылдамдығы, қанның сұйылуы), артерииалдық қысымның аздап төмендеуі, аяқта ісіктің пайда болуы. Анемиялық синдромның көріністері әр жағдайда, эритроцитопения мен гипогемоглобинемия ауруларына байланысты әр түрлі болады.  
 
 
Геморрагиялық синдром (гемостазиопатиялар) 
 
Геморрагиялық диатездер дегеніміз- гемостаз жүйесінің әр бағанасында коагуляциялық (плазмалық), тромбоцитарлық және тамырлық бұзылыстар негізінде дамыған аурулар тобы. Клиникалық көріністеріне өздігінен немесе сәл ғана жарақаттану кезінде пайда болатын қан кету жатады.  
 
Гемостаз жүйесі барлық патологиялық үдерістерге қатысатындықтан геморрагиялық диатездер кеңінен тараған. 
 
Қан ағуға бейімділік біріншілік немесе екіншілік, яғни басқа аурулардың (лейкоз, апластикалық анемия, ТШҰ- (қанның тамырішілік шашыранды үю синдромы және т.б) асқынуының белгісі болуы мүмкін. Геморрагиялық (қан кетуі) диатездердің бірқатары тұқым қуалау арқылы беріледі, көбісі әр түрлі сыртқы жағдайларға байланысты жүре пайда болады. Туа біткен гемостаз аномалияларына мегокариоциттер мен тромбоциттерінің аномалиясы (тромбоцитопатиялар), қанды ұйыту жүйесінің плазмалық себеп-шарттарының тапшылығы, кішкене қан тамырларының жетілмегендігі (вазопатологиялық) жатады. бұл ақаулар емдеу кезінде жазылғанымен, кейін қайта көрініс табады. Жиі кездесетін коагулопатиялар А, В, С гемофилиялары, вазопатиялар- геморрагиялық телеангиэктазия (Рандю-Ослер ауруы), тромбоцитопатиялар-Глянцман ауруы. 
 
Гемостаз жүйесінің жүре біткен ауруларына тамыр ішіндегі қанның шашыранды ұюының (ТШҰ/ДВС) синдромы (тромбоциттер мен тамыр қабырғаларының иммунды зақымдануы, тамырларының жұқпалы аурулардың токсиндерінің әсеріне бұзылыс табуы, бауыр аурулары, дәрілердің әсері т.б.), тромбоцитопениялар мен тромбоцитопатиялар (Верльгоф ауруы), бауыр ауруларындағы гипотромбоцитемиялар, геморрагиялық васкулит (Шенлейн-Генох ауруы) және геморрагиялық пурпура, инфекциялық, токсикалық, трофикалық, нейровегетативтік аурулар жатады.  
 
Қанауға бейімділіктің түрлері. Геморрагиялық (қан кету) диатездер кезінде қанауға бейімділіктің 5 түрін ажыратады.

  1.  
    қанды ісік- үлкен буындарға, бұлшық еттерге, тері астына, сірлі терең қабаттарға, қанның көп мөлшерде ағуы, ауру сезімімен қатар жүреді, бұл геморрагияларға тән.
  2.  
    Дақтық қанталаулар (микроциркуляторлық) қанауға бейімділік кезінде нүкте тіәроізді петехиялар мен үлкен көлемді көгеру аймақтарының (экхимоздардың) пайда болуы. Бұлардың түстері әр түрлі болады, ауырмайды, шырышты қабаттарда да геморрагиялар көрінеді, қан кетуі мүмкін. Негізгі себебі- тромбоцитопения, тромбоцитопатиялар;
  3.  
    Аралас (микроциркуляторлық- қанды ісік) түрі. Микроциркуляторлық қанауға бейімділік түрі басым келеді, ал гематомалар сырттай көрінбей, көбіне тері астында және іш перде клеткасына жиналады. Көбінесе ШТҚҰ синдромында кездеседі;
  4.  
    васкулярлық- пурпуралық қанауға бейімділік- бөртпелер мен эритемалар аяқтың, іштің, дененің терісінде симметриялы жерлерде орналасады, ашық қызыл түсті, тамырлардың эндотелиінің қабынуы немесе иммунды зақымдауынан болады (тромбоциттер мен фибрин құрушы себеп-шарттар патологиясы жоқ кезде), Геморрагиялық васкулит (Шенлейн-Генох ауруы), түйінді периартериит және дәрілік васкулиттерге тән;
  5.  
    ангиоматоздық қанауға бейімділік- телеангиэктазия немесе ангиома бар жерлерден қан кету. Мұрыннан, жатырдан, өкпеден, асқазаннан, ішектен қанның ұзақ ағуы байқалады.

 
Зертханалық-аспаптық зерттеу. («Қан жүйесі ауруларын қосымша зерттеу әдістерін) қараңыз. Тұқым қуалайтын геморрагиялық телеангиэктазия (Рандо-Ослер ауруы)- бұл аутосомды доминантты түрде берілетін, тамырлар эпителиясының туа біткен ақауымен сипатталатын ауру. Беттің терісінде, мұрынның, еріннің, ас қорыту жолдарының кілегей қабаттарында телеангиэктазиялар пайда болып, тез жарақаттанады және қан көп кетеді.  

 
Миелопластикалық  синдром 
 
Клиникасы сүйек миының қызметі қай бағытта нашарлағанына байланысты клиникалық көріністер де әр түрлі болады. Көбінесе байқалатын анемиялық, қан кетушілік, ойықтық-некроздық симптомдар және қосалқы жұқпалы ауру туғызушы қоздырғыштарының қосылуы болып табылады. Дерт көп білінбей, әлсіздік пен ентігуден, тез шаршаудан басталады. Тромбоцитопения кезінде қан кетушілік көріністер байқалуы мүмкін- қан кету (мұрыннан, асқазаннан, жатырдан), сәл ғана жарақаттың әсерінен терінің көгеруі мүмкін. Осылайша біртіндеп сүйек миының қызметі түгел, барлық бағытта нашарлайды. Дене қызуының жоғарылауы, қалтырау байқалады.  
 
Қанның көрінісі. Гипо- және апластикалық анемияларда қандағы эритроциттердің саны күрт төмендейді-1,0х1012 г/л дейін және одан да төмен. Эритропенияға аздаған лейкопения мен тромбоцитопения бірге жүреді. Ретикулоциттер саны қатты азайып, агранулоцитоз жағдайында нейтропения байқалады: лейкопения 1,0х109 л-ден 0,2х109 л-ге дейін, гранулоцитопения байқалады, оның проценттік қатынасы жалпы лейкоциттердің санына 15/5- тен аспайды. Осының әсерінен салыстырмалы лимфоцитоз бен моноцитоз дамиды. Эозинофилдер мен таяқша тәрізді нейтрофилдер анықталмайды. Нейтрофилдер патологиялық өзгерістерге ұшырайды (ядроның пикнозы, цитоплазманың токсикалық түйіршіктігі). Бастапқы кезде анемия мен тромбоцитопения аз байқалса, соңынан біртіндеп ұлғаяды. 
 
Кейбір жағдайларда анемия, лейкопения және тромбоцитопения бір уақытта қатар дамиды- панмиелофтиз (грекше pan- барлығын қамтитын, myelos- сүйек миы, phthisis- қаңырап қалу, басу ). Тромбоциттер саны 30,0х109 л-ден азайғанда қан кетушілік синдром қосылады. 

 
Аспаптық зерттеу. Стерналды пунктат көп мәлімет бермейді, ол көбінесе эритробласты және миелобласты өскін клеткаларының салыстырмалы азаюын көрсетеді. Дәлірек мәлімет беретін жамбас сүегі қырының трепанобиопсиясы.  
 
Болжамы. Синдромының даму барысы жедел, жеделдетілген және созылмалы түрде болады. Миелоидты аплазиялық туа біткен түрлеріне ауру тез үдеп, науқастың қазасымен аяқталады. Агранулоцитоз кезінде науқас сепсистен дүние салады.  
 
Лабораторлы диагностика: ТТА диагнозы үшін клиникалық көріністерінің сипатымен бірге лабораторлы көрсеткіштері маңызды орын алады. 
 
Қандағы гемоглобинді, эритроциттерді гематокритті ретикулатоцитермен тромбоциттер құрамын зерттейді. 
 
Гемоглобиннің құрамын унифицирленген әдіспен анықтайды, ДДҰ ұсынысымен келісілген, гемоглобиннің төменгі құрамы ерлерде 130г/л, жүкті емес әйелдерде 120г/л, жүкті әйелдерде 110г/л. 
 
Эритроциттер Горяев камерасында саналады. Әйелдердегі эритроциттердің төменгі шекарасы 3,9*1012/л, ерлерде 4,0*1012/л. Гематокрит қандағы және плазма көлеміндегі пішіндік элементтердің арасындағы қатынас. Қалыптыда әйелдердегі гематокрит көрсеткіші 0,36 – 0,42, ерлерде 0,4 – 0,48. 
 
Эритроциттердегі гемоглобиннің орташа құрамын гемоглобин көрсеткішін бөлумен анықтайды (1л эритроциттер саны г/л). Алыптыда бір эритроцитте 27 – 35пг гемоглобин құрайды, ТТА – ға бұның төмендеуі тән. Гипохромия дәрежесін анықтауда түстік көрсеткіш орын алады, ол мына формуламен есептеледі: А * 0,03 , 
 
В 
 
А – гемоглобиннің құрамы, г/л; В – 1л қандағы эритроциттер құрамы. Мысалы, 50г/л гемоглобин, ал эритроциттер 3,0*1012г/л. Құрамы кезінде түстік көрсеткіш 50 * 0,03 = 0,5 тең; 
 

 
Осы кезде эритроциттігі гемоглобин құрамы 5,0 = 16,6пг. 
 
3,0 
 
Қалыптыда түстік көрсеткіш 0,85 ден 1,0 дейін. 
 
Темір тапшылығына қан элементтеріне морфологиялық өзгерісі тән: эритроциттердің гипохромиясы, микроцитоз, анизоцитоз және пойкилоцитоз. Ретикулоциттер құрамы жиі қалыпты болады. 
 
Сарысудағы темірді анықтау үшін түстік комплекс түзілуімен батофенантролинмен темір ион байланыстыру реакциясын қолданады. Ерлердің қан сарысуындағы құрамы қалыптыда 13,0 – 30 мкмоль/л, әйелдерде 11,5 – 25 мкмоль/л. 
 
Ағзадағы қор темірінің бағалауда қазіргі кезде ең бір жақсы әдіс ферритинді анықтау. 
 
Радиоиммунологиялық әдіс немесе энзимеченді антидене әдісі қолданылады. Қалыптыда ферритин құрамы 12 мкг/л жоғары және 150 мкг/л аспау қажет. 
 
Десферальды сынама. 10 мг/кг салмағы дозасында теміркомплексант десферриоксаменді көктамырға енгізгенде темір зәрмен белсенді шығарылады. Егер ағзадағы темір қорының төмендеуі қан аздықтың гемоглобин деңгейінің төмендеуі клиникасымен жүрсе, онда біз ТТА диагнозын қоямыз. Кейде гемоглобин көрсеткішінің, эритроциттер санының, түстік көрсеткіш немесе эритроциттердегі гемоглобин құрамының орта көлемі қалыпты болған кезде, темір тапшылығының клиникалық көрінісі айқын немесе болмаған кезде ферментін құрамының төмендеуі анықталады, онда біз анемиясыз темір тапшылы анемия немесе ЖА туралы айтамыз. ТТА диагнозын қойғаннан кейін, оның пайда болу себебін анықтауымыз қажет, себебі ол ауруды емдеу де қажетті жағдай. 
 
Ең алдымен асқазан – ішек трактісінен қан жоғалтуды жоққа шығаруымыз керек. ТТА зардап шегетін науқастардың барлығына жасына, жынысына қарамастан жасыр қанға және құрт жұмырқаларына нәжісіне зерттеу керек. 
 
Зерттеуді гастродуоденоскопиядан бастау қажет. Сонымен қатар, иррогоскопия (колоноскопия) және ащы ішектің рентгеноскопиясын жүргізу керек. 
 
Егер осы зерттеулерден кейін де анемияның себебі анықталмаса, радиактивті хром көмегімен қан жоғалтудың көлемін анықтау ұсынылады. Бұл әдіс нәжістегі ең аз қан көлемін анықтауға мүмкіндік береді. 
 
Егер осы әдістерден кейін де қан жоғалту көзін анықтау мүмкін болмаса, онда лапаротомияға жүгіну мақсатты. Бұл жағдайларда жиі ащы ішектегі қан кетулерді анықтайды, ол рентгендік және эндоскопиялық зерттеуге мүмкін болмайды. 
 
 
Көрнекі құралдар:

  1.  
    Қан түзілу жүйесінің схемасы.
  2.  
    Қан түзілу жүйесі аурулары кезіндегі негізгі синдромдар.
  3.  
    Анемиялық синдромның көрінісі.
  4.  
    Геморрагиялық синдромның көрінісі.
  5.  
    Шеткергі қан анализінің көрінісі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
Қолданылған әдебиет:

  1.  
    Б.Н. Аитбембет Ішкі аурулардың пропедевтикасы оқу құралы «Кітап» Алматы.. 2005ж
  2.  
    Қаражанова Л.К. Ішкі аурулар семиотикасы негіздері, Семей. 2007.
  3.  
    Жаманқұлов Қ. А. Ішкі аурулар. Алматы, 2007.
  4.  
    Қаражанова Л.К., Мусина А.А., Карибаев Қ.Р. Дәнекер тіннің диффузды

 
аурулары. Семей, 2000.

  1.  
    Б.С. Калимұрзина Ішкі аурулар І, ІІ том Асем истем 2005
  2.  
    Пропедевтика внутренний болезней, под редакции Василенко, А.Л. Требенева М:.
  3.  
    Н.А.Мухин. В.С. Моисеев Пропедевтика внутренний болезней, Москва 2004.

Информация о работе Қан түзілу жүйесі аурулары. Негізгі клиникалық синдромдар және қан жүйесін зерттеу әдістері