Тіс-жақ жүйесі эвеноларының қалыпты жағдайдағы функциональдық-морфологиялық байланысы. Астыңғы жақсүйектің қимылын иммитациялаушы апп

Ф КГМУ 4/3-04/01

ИП №6 УМС при КазГМА

от 14 июня 2007 г.

Қарағанды мемлекеттік  медицина университеті

Ортопедиялық  стоматология курсы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДӘРІС

 

Тақырыбы: Тіс-жақ  жүйесі эвеноларының қалыпты жағдайдағы функциональдық-морфологиялық байланысы. Астыңғы жақсүйектің қимылын  иммитациялаушы аппараттар (окклюдаторлар, артикуляторлар)

 

 

 

 

 

 

Пән OSP 4303 «Ортопедиялық стоматология пропедевтикасы»

 

Мамандығы 051302 «Стоматология»

 

Курс 4 

Уақыт (ұзақтығы): 1 сағат

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2010ж

Курс отырысында қаралды

«25»___06___2010ж. Хаттама № 12

Стоматология пәндер кафедрасының меңгерушісі м.ғ.к., доцент________ С.Т.Тулеутаева

 

Тақырыбы: Тіс-жақ жүйесі эвеноларының қалыпты жағдайдағы функциональдық-морфологиялық байланысы. Астыңғы жақсүйектің қимылын иммитациялаушы аппараттар (окклюдаторлар, артикуляторлар).

 

Мақсаты: шайнау аппаратының негізгі және қосымша әдістерімен таныстыру. Окклюдатор мен артикуляторлар. Олардың  түрлері және артықшылықтары.

 

Дәріс жоспары:

1. Тексерудің негізгі әдістері
2. Тексерудің қосымша әдістері
3. Зерттеу әдістерінің көрсеткіштері мен қолданулары
4. Диагнозды дұрыстау, болжам қою

 

Емдік және  алдын алу апараттары – бұл  ортопедиялық қондырғылар  шайнау – сөйлеу аппаратында болатын  ауытқуларды, ақауларды қалпына  келтіруге арналған. Шайнау - сөйлеу аппарты  бұл бір бірімен тығыз  байланыста болатын мүшелер тобын  айтады, олар шайнауға, тыныс алуға, дыбыстарды құрауға және сөйлеуге арналған.

Төменгі жақтың қозғалысын тек қана тік бағытта қайталайтын, яғни ауызды ашып жабуға сай келетін аппарат  окклюдатор деп аталады. Ол сымнан иілген немесе құйылып жасалған екі рамадан  тұрады. Төменгі рама 100-110 С иілген жазық  болып келеді де екі  рама бір-бірімен шарнирлі бекіспен бекиді. Окклюдатор мен алмалы салмалы протезді жасақ кезінде қолданады. Ол тек  қана тік бағытта қозғалыс жасағандықтан  науқастың шайнау аппаратының жеке биомеханикалық құрылысына сай тістердің  формасын, тіс доғасының формасына  және төменгі жақтың барлық қозғалысын қайталап алатын аппаратты артикулятор  деп атайды. Артикулятор универсальды және орташа қарапайымдатылған болады.

Универсальді артикулятор. Артикулятордың бұл түрі тіс протездерін жасауға  диагностикалық және зерттеу мақсаттарына қолданылады. Артикулятордың құрылысы төменгі жақтың жеке қимылдарын қайталауға негізделіп жасалған, яғни төменгі  самай буынына ұқсас етіп жасалған. Артикулятордың буыны не болмаса  біріккен жері төменгі және жоғарғы  рамаларды бір-бірімен байланыстырып, бір-біріне қатысты қимылдар жасауға  ықпал етеді.

Артикулятордың ең типті өкілі  Гизи және Хайт артикуляторлары. Оларды негізгі екі рамадан – жоғарғы  және төменгі, аппараттың буын бірлестігінен  және бүйірлі буын жолын жасайтын қондырғыдан, бүйірлі күрек тістік жол жасайтын аппараттын, окклюзиялық  жазықтық пен ортанғы сызықты  көрсететін қондырғыдан тұрады.

Әрбір артикулятордың үш тірек нүктесі  болады: екеуі буын аймағында, біреуі күрек тістің алаңында. Күрек тістік алаңы бекітілген штифте орталық  сызықты көрсететін қондырғы арасындағы арақашықтық 10 см-ге тең.

Ол адамның буын бастарынан күрек  тістік нүктеге дейін арақашықтыққа  сәйкес келеді. Бұны Бонильдің үшбұрышы деп аталады. Төменгі жақтың қозғалысы  келтіретін бұл артикулятордың жоғарғы  рамасы қозғалады.

Артикулятордың жеке қимылдары  науқас адамның буын басының жолы мен күрек тістік жолдарын беттік доға мен аппараттардың көмегімен  жазып алғысын реттілік соң инттің көмегімен сол жағдайда бекітіледі.

Протез жасау үін немесе диагноматикалық  мақсатпен зерттелетін модельді артикуляторға бекітеді. Алдымен  жоғарғы раманың окклюзиялық  алаңына жоғарғы жақтың моделін ортаңғы сызықты көрсетіп тұратын қондырғының ұшы модельге күрке тстердің медиальді бұрышына тиіп тұратындай етіп орналастырады.

Бұл кезде модельдегі бекітілген ортаңғы  сызық окклюзиялық жазықтықтың  ортаңғы сызығына сәйкес келеді. Осылайа  орналастырылған модельді жоғарғы  жақтың төменгі жақ буынына байланысты орналасуы дәл қайталайды.

Артикуляторға бекітілетін жоғарғы  модельге қатысты ортақ окклюзияда төменгі жақтың моделі орналастырылады  да, артикулятордың төменгі рамасына бекітіледі. Бұл жағдайда да төменгі  күрек тістер мен буындық бекініс  арасындағы арақашықтық 100 см-ге тең  болады. Қарапайым немесе орташа артикулятор. Ондай артикуляторлар тек қана тіс  протездерін жасау үшін қолданылады. Универсальді артикулятордан айырмашылығы қайталайтын қозғалыстары трақты бұрыштарда ғана қозғалады:

1. сагитальді буын жолы – 33 С
2. Бүйірлі буын долы – 17 С
3. Сагитальді күрек тіст жолы – 40 С
4. Бүйірлі күрек тісті жолы – 120 С

Бұл шамалар жиі кездесетн шамалар. Қарапайымдатылған артикуляторға  төменгі жақтың қозғалыс жолын жазудың  қажеті болмайды.

Түзетуші аппараттар (орнына салу) – ортодонттық аппараттардың, қондырғылардың көмегімен, жақ аралық шеңдеуіштердің көмегімен жеклеген тістер, тіс топтары, альвеолярлы бөліктер немесе  жақ  бөліктері қалыпты жағдайға орналастырады.

Бекітуші  аппараттар (ұстағыш, тұрақтандырғыш) – жақ сынықтарын дұрыс жағдайда ұстап тұру және олардың қозғалыссыздығын қамтамасыз ету.

Бағыттаушы  аппараттар – төменгі жақ тістеріне  немесе сүйекті сынықтарынан өзінің жазықты қисаю құрылымы арқылы белгілі  бағыт береді.

Орнына  келтіру аппарат – тістер, жақ  және бет протездері арқылы  тіс  қатарының тіңдері ақауларын  орнына келтіруге арналған.

Қалыптағыш  аппараттар – олар пластикалық материалдың  тірегі болады немесе олардың көмегімен, тіссіз төменгі жақ операциядан  кейін алынбалы протездердің орындары қалыптасады, протездің жақсы бектілуіне бағытталған.

Бөлектегіш  аппараттар – ауыз қуысын мұрын  қуысынан бөліп тұрады. Оларды оптураторлар деп атайды.

Аралас  аппараттар – бұл аппараттарда бір  уақытта бірнеше қызметтер атқарылады, мысалы, репозиция және бекіту, орнына келтіру және қалыптастыру.

 

 

Әдебиеттер

Негізгі:

1. Аболмасов Н.Г. Ортопедическая стоматология : Руководство для врачей,студ. / [et al.]. - М. : МЕДпресс-информ, 2005. - 496 с. : ил.
2. Аубакиров, С.Е., Кожабаев Н.К., Кожанова Р.Т. Ортопедиялық  стоматология бойынша дәрістер курсы : Оқу-әдістемелік құрал / - Карағанды, 2007. - 56 с
3. Аубакиров С.Е., Ахмадишин И.М., Кубжасарова Г.У,. Тіс протезін жасаудын технологиясы бойынша дәрістер курсы : Оқу-әдістемелік құрал / - Карағанды, 2007. - 70 с
4. Багмутов, Вячеслав Петрович, Данилина Т.Ф. Основы сопротивления материалов в стоматологии : Учеб. пос. / - Ростов н/Д : Феникс, 2007. - 206 с. : ил. - (Медицина)
5. Поюровская, И.Я. Стоматологическое материаловедение : Учеб. пос. для студентов мед. вузов / - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2007. - 186 с
6. Андреищев А.Р. Сочетанные зубочелюстно-лицевые аномалии и деформации / М. : ГЭОТАР-Медиа, 2008. - 224с : ил. - (Библиотека врача-специалиста  : Общая врачебная практика)
7. Н. Г. Аболмасов. Ортопедическая стоматология : учебник для студентов /  - 6-е изд. - М. : МЕДпресс-информ, 2008. - 496 с. : ил.
8. В. Н. Трезубов, А. С. Щербаков, Л. М. Мишнев. Ортопедическая стоматология : пропедевтика и основы частного курса: учеб. для мед. вузов / - 3-е изд.,перераб. и доп. - М. : МЕДпресс-информ, 2008. - 416 с. : ил.
9. В. А. Попков. Стоматологическое материаловедение : учеб. пособие / 2-е изд., доп. - М. : МЕДпресс-информ, 2009. - 400 с. : ил.

Қосымша:

1. Букаев Мурат Файзрахманович. Конструирование несъемных мостовидных протезов на основе изучения напряженно-деформированного состояния пародонта и альвеолярной кости: Учеб. пособие / - Владивосток : Б.и., 2005. - 76 с
2. Е. Н. Жулев. Частичные съемные протезы : теория, клиника и лабораторная техника: руководство / - 2-е изд. - Нижний Новгород : Изд-во НГМА, 2005. - 428 с. : ил.
3. Е. Н. Жулев Конструирование несъемных протезов с применением вкладок : учеб. пособие / - Нижний Новгород : Изд-во НГМА, 2005. - 116 с. : ил.
4. Н. Дж.А. Джепсон. Частичные съемные протезы : пер. с англ. / - М. : МЕДпресс-информ, 2006. - 168 с. : ил. - (Quintessentials = Протезирование зубов)
5. Е. Н. Жулев. Металлокерамические протезы: руководство / - 2-е изд. - Нижний Новгород: Изд-во НГМА, 2007. - 288 с. ил.
6. Моторкина Т.В. Классификации в ортопедической стоматологии : Учеб.пособие /- Ростов н/Д: Феникс, 2007. - 96 с. - (Медицина для вас)
7. М. Л. Миронова. Съемные протезы : учеб. пособие для мед. училищ и колледжей / - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2009. - 464 с

 

Қорытынды сұрақтар:

1. Тіс және оның функциональды мағынасы?
2. Парадонт және оның функциональды мағынасы?
3. Тіс қатарлары және олардың функциональды мағыналары?
4. Окклюдатор және артикулятор деген не?