Автор работы: Пользователь скрыл имя, 13 Ноября 2013 в 10:24, курсовая работа
Ұлы көлдер — Солтүстік Американың шығысындағы Әулие Лаврентия өзені алабындағы ірі көлдер тобы. Жоғарғы көл, Гурон, Мичиган, Эри, Онтарио көлдері кіреді (кесте 1). Ауданы 245,2 мың км², алабының аумағы 768 мың км², суының көлемі 22,7 мың км³. Батыс жарты шардағы тұщы судың ең көп жиналған жері. Көпшілігінің тереңдігі 200 м-ден астам, тек Эри к-нің тереңдігі 64 м. Көлдер төрттік кезеңнің мұздықтары өңдеген тектоникалық қазаншұңқырда орналасқан. Бойында Ниагара су құламасы бар Ниагара өзені Эри және Онтарио көлдерін жалғастырады. Желтоқсаннан сәуірге дейін Ұлы көлдердің жағалау бөлігі қатады. Ірі порттары:Дулут, Милуоки, Чикаго, Толидо, Кливленд, Эри, Буффало (АҚШ), Порт-Артур,Форт-Уильям, Торонто (Канада).
Қазіргі таңда мұнда екі мемлекеттің ең ірі өндірістік өнеркәсіптер торабы шоғырланғандықтан, бұл аймақтың экологиялық ахуалын нашарлатуға әкеліп отыр. Сонымен қатар осы жердің тұрғындары көлдің экологиялық жүйесі өзіндік рекреацияға ие деген қате түсінікке сеніп, 18-ші және 19-шы ғасырларда көлді ағынды, қоқысты шұңқыр ретінде пайдаланған. Мұндай пайдалану әсіресе өндірісі тез дамыған және халқы тез өскен аудандарда көрінеді. Ластанған ағынды сулары, өлген жануарлардың қалдықтарын өзен суларына тастау сол кездің ерекшелігіне тән болып келді, сондықтан да Ұлы көлдердің экологиясы, климаты, флорасы мен фаунасы өзгеріске ұшыраған. Ұлы көлдер экологиясының ластануы ұлғаюының катастрофалық процестерi жəне осы негативтi əсерлердi жоюға жұмсалып жатқан шығындарға байланысты қазiргi заманғы өнеркəсiптегi технологиялық процестердi комплекстi экологиялық жəне экономикалық жағынан бағалаудың қажеттiгi туындайды.
Ұлы көлдердiң ластануын азайту мақсатында мол күштер және көптеген заттық шығындар кеткенмен, балық етінің құрамында сынап пен түрлі пестецидтердің деңгейі әлі де болса жоғары, ал оны асқа қолдану қаупі зиянды болып келеді. Түпкi тұнбаларды сарқып алу тiптi мәселенi шешуге көмектеспедi. Орнықты улағыштық ластағыштардың әсерi азаюына қарамастан, кейбiр зерттеулер бойынша (Health Canada 1997 ) Ұлы көлдердегі балықтың көп мөлшерін пайдаланған аналардың балалары даму деңгеінде мешеулiктері байқалғанын растайды. Халықаралық бiрiккен комиссиясының соңғы есептеу нәтижелерi бойынша орнықты улағыштық химия қосылғыштары бар қалдықтарды тазалау және малдар мен өсiмдiктердiң ерекше инвазия түрлерiмен күресу мәселелері бәсендей түсті.
Болашақта Ұлы көлдерде қадала қарауды талап ететiн қоршаған орталардың басқа мәселелерiне тап болады деген балжамдар жасалынуда. Ауа райының жаһандық жылынуы ағымдағы жүз жылдықтың ортасына қарай көл деңгейiнiң бiр метрге төмендеуi нәтижесінде көп маңызды экономикалық, экологиялық және әлеуметтiк зардаптарға әкелуі мүмкін. Солтүстік Америка аумағындағы су тапшылығы мәселесі өзендер науасының бiр бөлiгiн жiберу немесе шалағай және жер асты суларының қорлардың орнықты қолдануына байбаламды құратын көл суларын қарқынды дуал құру секілді қажеттiлiктер туындауы мүмкін.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.Мұнай және газ геологиясы терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі, Жалпы редакциясын басқарған Қазақстанға еңбегі сіңген мұнайшы—геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов, 2000 — 328 б.
2.Қазақ Энциклопедиясы, Алматы: Атамұра, 5 том 2005 –65 б.
3.Балалар энциклопедиясы, Алматы: Атамұра, 5 том 2008 – 346 б.
4.Тайны воды. Реки, озера, моря и океаны: Виктор Калашников — Москва, Белый город, 2003 – 48, 65 б.
5.Верхнее озеро — Словарь современных географических названий, Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. — Электронное издание. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006 — 22б.
6.Верхнее озеро — статья из Большой советской энциклопедии, 7 том 1988 ж — 445 б.
8. Спиридонов А. Четырёхъязычный энциклопедический словарь терминов по физической географии. — М.: Советская энциклопедия, 1980. — С. 296. — 703, 776 с.
9.http://base.safework.ru
10.http://www.unep.org
11.http://www.newacropol.ru
12. http://www.glakes.ru
13. http://kutkarushy.kz