Гульня – асноўны кампанент дэіцячага свята

Забаўляльная функцыя - стварэнне  спрыяльнай атмасферы на занятках, ператварэнне ўроку, іншых формаў зносін сталага з дзіцем з сумнага  мерапрыемства ў займальную прыгоду.

Камунікатыўная функцыя - аб'яднанне дзяцей і сталых, усталяванне  эмацыйных кантактаў, фармаванні навыкаў  зносін.

Релаксационная функцыя - здыманне эмацыйнага (фізічнага) напругі, выкліканага нагрузкай на нервовую сістэму дзіцяці пры інтэнсіўным вучэнні, працы.

Психотехническая функцыя - фармаванне навыкаў падрыхтоўкі свайго псіхафізічнага стану для больш эфектыўнай дзейнасці, перабудова псіхікі для інтэнсіўнага засваення.

Функцыя самавыяўлення - імкненне дзіцяці рэалізаваць у гульні творчыя здольнасці, паўней адкрыць  свой патэнцыял.

Компенсаторная функцыя - стварэнне ўмоў для задавальнення  асобасных памкненняў, якія не выканальныя (цяжка выканальныя) у рэальным жыцці.

 

 

2.3.Умова эфектыўнасці гульні 

 

 Ўсякі сродак, нават  самае дасканалае, можна выкарыстоўваць  у выгоду і ў шкоду. І нават добрыя намеры не забяспечваюць карыснасці ўжывання сродкаў: патрэбныя яшчэ веды і ўменне выкарыстоўваць сродак адпаведнай выявай, каб яго ўжыванне прыносіла безумоўную карысць. Сапраўды таксама выкарыстанне гульні ў выхаванні патрабуе выкананне некаторых правіл:

 

1. Гульні павінна быць  такога роду, каб гульцы абвыклі  глядзець на іх як на нешта  пабочнае, а не як на якую-небудзь  справу.

2. гульня павінна спрыяць  здароўю цела не  ажыўленню духу.

3. гульня не павінна  пагражаць небяспекай для жыцця,  здароўя, прыстойнасці.

4. Гульні павінны служыць  перадпачаткам для рэчаў сур'ёзных. 

5. Гульня павінна сканчацца  раней, чым надакучыць.

6. Гульні павінны праходзіць  пад назіраннем настаўніка.

7. Пры строгім выкананне гэтых умоў гульня становіцца сур'ёзнай справай, т. е. развіццём здароўя, ці адпачынкам для розуму, ці падрыхтоўкай для жыццёвай дзейнасці, ці ўсім гэтым адначасова.

 

 

2.4. Дзіцячыя гульні на кірмашы

 

 Аналiз развiцця сучасных  кiрмашоў Беларусi сведчыць, што  ў iх актыўна ўдзельнiчаюць  людзi розных узростаў. Таму на  святочным гандлі арганiзатары  шмат увагi надаюць дзецям, спецыяльна  для якiх ладзяць гульнёвыя  зоны, дзе выступаюць дзiцячыя  калектывы мастацкай сама-       дзейнасцi школ, Дамоў i Палацаў культуры, Дамоў юнацтва, культарганiзатары  праводзяць разнастайныя сюжэтна-гульнёвыя  праграмы для дзяцей, вялiкую цiкавасць  уяўляюць i сучасныя дзiцячыя пацехi. Паспрабуйце адгадаць iмя жывога  пеўня, якое напiсана на паперцы,  прывязанай да яго лапкi? Адгадаеце  — ваш певень.

А вось дзiцячая рыбалка. За двухметровай чатырохграннай шырмай стаiць скамарох. За невялiкую плату  дзiця атрымлiвае вудачку, закiдвае за шырму — i выцягвае прыз (якi чапляе яму ўдзельнiк, што сядзiць за шырмай).

А ў другім месцы бацька з мацi i дзецьмi становяцца на шалi, i калi iх вага будзе складаць, напрыклад 160 кг 300 г, яны заслугоўваюць прыз (падарунак).

На дзiцячых пляцоўках  амаль заўсёды арганiзоўваюцца  выстаўка-продаж дзiцячых вырабаў, майстроў малюнка i лепкi, конкурсы юных канструктараў, паказальныя выступленнi клубаў службовага сабакаводства, спаборнiцтвы авiя- i суднамадэлiстаў i інш. Гульнёвая дзiцячая пляцоўка — адметная асаблiвасць сучаснага  беларускага кiрмашу — дазваляе з маленства далучаць дзяцей да нацыянальнай культуры, выхоўваць у iх павагу i любоў да спадчыны бацькоў i дзядоў.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Заключэнне

 

Роля гульні ў арганізацыі  вольнага часу займае важнае месца  ў жыцці дзіцяці, і таму разглядаецца як адно з галоўных сродкаў выхавання. Гульні могуць быць спартовыя, пазнавальныя, спаборніцкія, конкурсныя. Гульня дапамагае  згуртаваць дзіцячы калектыў. Уключаючыся  ў актыўную дзейнасць, дзеці прывучаюцца  да выканання правіл, справядлівасці, уменню кантраляваць свае ўчынкі, правільна  і аб'ектыўна ацэньваць учынкі іншых.

Вывучэнне сучаснай літаратуры пра гульню дазваляе сфармуляваць наступныя  патрабаванні, якія абавязкова трэба улічваць пры арганізацыі гульняў:

- Вольнае і добраахвотнае  ўключэнні дзяцей у гульню: не  навязванні гульні, а ўцягванні  дзяцей у яе.

- Дзеці павінны добра  разумець сэнс і ўтрыманне  гульні, яе правілы, ідэю кожнай  гульнявой ролі.

- Сэнс гульнявой дзеянняў  павінен супадаць з сэнсам  і ўтрыманнем паводзін у рэальных  сітуацыях з тым, каб асноўны  сэнс гульнявых дзеянняў пераносіўся  ў рэальную жыццядзейнасць.

- У гульні дзеці павінны  кіравацца прынятымі ў грамадстве  нормамі маральнасці, заснаванымі  на гуманізме, агульначалавечых  каштоўнасцях.

- У гульні не павінна  зневажацца добрая якасць яе  ўдзельнікаў, у тым ліку і  якія прайгралі. 

- Гульня павінна дадатна  ўздзейнічаць на развіццё эмацыйна-валявой,  інтэлектуальнай і рацыянальна-фізічнай  сфер яе ўдзельнікаў. 

- Гульню трэба арганізоўваць  і накіроўваць, пры неабходнасці  стрымліваць, але не душыць, забяспечваць  кожнаму ўдзельніку магчымасці  праявы ініцыятывы.

- У падлеткавых і асабліва  ў старэйшых класах неабходна  падахвочваць навучэнцаў да аналізу  праведзенай гульні, да супастаўлення  імітацыі з адпаведнай вобласцю  рэальнага свету, аказваць дапамогу  ва ўсталяванні сувязі ўтрымання  гульні з утрыманнем жыццёвай  практычнай дзейнасці ці з  утрыманнем навучальнага курсу.  Вынікам абмеркавання гульні  можа быць перагляд яе ўтрымання,  кіраваў і іншае. 

- Гульні не павінны  быць залішне (адкрыта) выхаваўчымі  і залішне дыдактычнымі: іх утрыманне  не павінна быць дакучліва  павучальным і не павінна ўтрымоўваць  занадта шмат інфармацыі (дат, імёнаў, кіраваў, формул).

- Не варта залучаць  дзяцей у занадта рызыкоўныя  гульні, у гульні на грошы і  рэчы, у гульні ўтрымоўвалыя ў  сваіх правілах дзеяння парушаючыя агульнапрынятыя нормы маралі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Спіс скарыстанай  літаратуры 

 

 

1. Берн Э. Гульні ў якія гуляюць людзі. Людзі якія гуляюць у гульні. - Л.,1992

 

2. Гуд П.А., «Тэхналогія стварэння свята»: Вучэб. дапам. — Мн., 2004.

 

3. Баташэвіч Г.А. Дзіцячы фальклор //Беларуская вусна-паэтычная творчасць. – Мн., 2000.

 

4. Кісялёва Т.Г., Красильников Ю.Д. «Асновы сацыяльна-культурнай дзейнасці»: Вучоб. дапаможнік. - М.: МГУК, 1995