Мультиплексор (Multiplexer)

- жаңғырық;

- караоке жэне  басқалар.

Компьютерде дыбысты  өңдеу тәжірибесі күн өткен сайын  толыға түсуде және бұл бағытта мыңдаған адамдар ізденістер жүргізіп, жаңа мүмкіндіктерді ашып, бар технологияны жетілдіруде, көптеген арнайы мектептер  мен жоғары оқу орындары мамандар даярлау ісімен айналысуда. Болашағы зор нарық ретінде де қалыптасып үлгерді.

 

Радиотехнологиялар  да бір орнында қалып қоймай күнделікті даму үстінде. Соңғы кезде ол жаңа бір технологиялық секіріс жасады. Бұған дейін радио ҒМ диапазонына көшуіне байланысты дыбыс сапасы едәуір жақсарып, жаңа деңгейге көтерілген еді. Болашақта барлық радиохабарларын тарату цифрлы форматқа көшпекші. Бұл үрдіс шетелдерде жаппай қолға алынуда. Мұндай жағдайда цифрлы радиоқабылдағыштар арқылы қазіргіден жоғары сапалы тіпті ауқымды естілетін дыбыс сапасына қол жеткізуіміз мүмкін. Шағын ғана радиоқабылдағыш құралдар сізді қай жерде жүрмеңіз ақпаратпен қамтамасыз етіп, болып жатқан оқиғаларды, ауа райын, ақша бағамдарын біліп отырасыз және сазды музыкалық шығармаларды тыңдайсыз.

Интернет арқылы радиотаратудың да кең колданысқа енетіндігі сөзсіз. Қазір оның екі мүмкіндігі бар. Оның біріншісі, реал-аудио яғни нақты уақытпен жер шарының кез  келген нүктесіндегі әуе толқынына  тарап жатқан станцияларды тыңдау. Екінші, веб-серверлерде сақталған радиохабарларын тыңдау, Оларды тікелей, болмаса өз компьютеріңізге көшіріп алып тыңдауга болады. Осыған байланысты өз радиохабарларыңды Интернет арқылы тарату қаражат шығынын талап етпейтін мол мүмкіндік ашады. Кез келген журналист, музыкант Интернетке өз хабарларын орналастырып, ешқандай радиожиілік сатып алмай-ақ, тендерге қатыспай-ақ хабар тарата алады.

 

Осы жұмыстарды атқаратын компьютерлік бағдарламалардың сипаты төмендегідей:

Ең көп тарағаны музыкалық редакторлар болып  табылады, олар қарапайым дауыс жазудан бастап, монтаждау, жекелеген эффектілерді қолдану сияқты кең ауқымды шараларды компьютерде атқаруға мүмкіндік береді. Солардың қатарында, Аdobe Аudition, Сооl Еdit WaveLab Sound Ғогgе бағдарламалары кең тараған. 8аmplitude Маster бағдарламасы көп араналы дыбыс жазуға, әр арнаны жеке өңдеуге және соның барлығын біріктіріп тұтас музыка, не хабар жасауға көмектеседі.

Көп арнаны жазудың  артықшылығы әрқайсысын жеке өңдеп, сан рет өзгертуге болатындығы, ал нәтиженің басқа жолдарға әсер етпейтіндігі. Осындай тәсілмен көбіне музыкалық аранжировка жасалады, яғни музыка мен дауысты сәйкестендіру, деңгейлестіру жүзеге асырылады, минусовкалар, фонограммалар даярланады. Мұндай музыкалық құралдар МIDI редакторлар деп аталады. Оның бір мысалы, Cakewalk бағдарламасы.

Компьютерде дүниеге  келген музыкалық шығарманы нотаға түсіретін арнайы Finale сияқты бағдарламалар да бар, онда компьютер өзі әуеннің ырғағын, жиіліктерін, деңгейін бағалап нота сызығына түсіреді, қағазға бастырып алуға мүмкіндік жасайды.

Автоматтандырылған  кешеннің құрылымдық сұлбасы модульді принципте жасалған. Автокөліктің техникалық жағдайын сипаттайтын бастапқы сигналдарды  бірінші ретті түрлендіргіштер (датчиктер) шешеді. Бастапқы түрлендіргіштер диагностикалық кешеннің аппараттық бөліміндегі аса жауапты бөлімі болып табылады, өйткені олар диагностикалық параметрлер жайында ақпарат береді.

Датчиктердің  жұмыс сенімдігі және бастапқы сигналдарды  электрлік импульске түрлендіру дәлдігі бүкіл диагностикалық кешеннің тиімділігін дәлдігі мен диагностикалаудың сенімділігін қамтамасыз етеді.

Оталдыру жүйесінің  бірінші және екінші желісіндегі  ток күші мен кернеуге К – 461, К  – 261 және К – 48к мотортесторларының кешеніне датчиктер қолданылады. Олар жеткілікті жоғарғы сенімділікке, дәлдікке ие және қолданыста технологиялылығы жоғарғы. Аналогты модуль бастапқы түрлендіргіштерден келген сигналды қалыптастырып, алынған параметрді арықарай өлшеуге жіберуге арналған.

АЦП модулі аналогты сигналдарды өлшеуге және оларды түйістіру құралы арқылы компьютер портына жіберуге арналған.

Сандық модуль сандық сигналдарда өлшеуге арналған. УСО түцісу құрылғысы өлшенген параметрлерді  портқа ал басқарушы командаларды сандық және АЦП модульіне жіберуге керек, сонымен қатар өлшегіш сұлба  дәрежесінің компьютер портымен үйлестіру үшін қажет.

Компьютер өлшеу  үрдісін жоспарлы басқаруға арналған. Монитор өлшенген параметрлердің мәнін  сандық және графикалық түрде көрсетуге  арналған.

Сонымен қатар +5 және +-15В қоректендіру блогы бар.

Ф1 қалыптастырушы жанар май шашу уақытының ұзақтығын өлшеуге және КТ 315Г транзисторларында жасалған күшейткіштен тұрады. R28 резисторы кіруші (входного) токты азайтуға арналған. R39 резисторы мен С10 конденсаторы сүзгіш қызметін атқарады және VT3 күшейткіш инверторға келетін импульстегі теріс «ойымды» тегістеуге арналған.

Қалыптастырушыдан шыққанда оң тік бұрышты импульстердің  ұзақтығы кіруші импульстердің ұзақтығына сәйкес келеді.

Жанармай шашу бұрышының азуын өлшеуге (қалыптастырушы Ф2) қалыптастырушы 1 тұратын сұлба  қолданған, ал ДД1 К561ЛА7 микросхемасында жиналған. ДД9 КР1006ВМ1 және қалыптастырғыш 3 VT4 KT

315Г транзисторында  жиналған. Бірінші цилиндрдегі қыста  кернеу импульстері қалыптастырғыш 1-ден, алдыңғы франт олар бірінші  цилиндрдегі шашу маментіне сәйкес  келеді, одан 2 қалыптастырғышқа келіп түседі, ол тіктөртбұрышты импульстерді U2 өндіріп олардың ұзақтығын R16 резисторы реттейді. Бұл жерден импульстер сандық сигналдар модульіне барады. Қысқа тікбұрышты U3 импульсін қалыптастырады. Импультер строгоскопиялық шам ИСК – 25 қосу сұлбасына келеді. Жанармай шашудың максималды қысымын өлшеуде (Ф3 қалыптастырғыш) шыңдық вольтметр қолданылады, ол аттенюатордан және пиктік детектордан тұрады. Аттенюатор ДА1 КР 140 УО 608 микросұлбасында жиналған қайталағыштан тұрады, ол кіріс және шығыстың кедергілерді қамтамасыз етеді. Оның кірісіндегі сигнал R1 бөлімінде детектордың келістіргіштік қайталағышының шығысына беріледі.

Пиктік детектор екі операциондық күшейткіште DА пен DА және VD1 мен С2 детекторларынан құралған. DA6 қайталағышы кірістік және шығыстық кедергіні қамтамасыз етеді. R26 резиторымен пиктік детектордың реттеуі жүргізіледі. Ток күшін (қалыптастырғыш) 50 және 500А шектерінде өлшеуге ампорметр қолданылған, ол ХОЛЛ эффектісінде жұмыс істейтін жұмыс істейтін ток DA4 KP140 УD608 операциондық күшейткішінде жиналған ток стабилизаторынан, және DA2, DA3 KP140 УD608 микросұлбасынан құралған күшейткіштен тұрады. Нольді қою R5 резисторымен жүргізіледі. R6, R7 резиторларымен өлшенетін шектер реттеледі.

АЦП модуліне кіретіндер

- DD2 KP1561KП2 мультиплексоры онда барлық өлшенетін аналогты сигналдар және компьютердің А,В және С мекенжайлы есігі арқылы басқарылатын

- 12 разрядты  АЦП DD5 AD872 AJD (Analog Devices) өлшенген параметрлерді сандық түрде түрлендіруге қажет. Микросұлба іштен 2.5В пен қоректіндіру көзіне ие.

 

 

 

 

2 Мәліметтерді жеткізу мультиплексоры

 

 

Мәліметтерді  жеткізу мультиплексоры (мультиплексор  передачи данных; telecommunication control unit, communication multiplexer) — бірнеше жерден келген ақпаратты бір физикалық арна арқылы жеткізуді жасақтайтын құрылғы: 1) компьютер мен абоненттер арасын байланыстырушы бөлшек. Оны көбіне жапсарластыру құрьлғысы немесе шоғырлауыш деп атайды және компьютер құрамына кіргізеді. Компьютер арнасының мультиплекстік режімінде бір уақытта бірнеше шалғай құрылғымен ақпарат алмастыруын ұйымдастыруға арналған; 2) есептеу жүйесіне бірнеше абоненттік пункт және (немесе) басқа есептеу жүйесін қосуға арналған шалғай құрылғы.

 

 

2.1 Демультиплексор

 

Демультиплексор (Demultiplexer) — мультиплексор орындайтын операцияға қарама-қарсы жұмыс істейтін құрылғы, яғни берілген жұмыс алгоритміне байланысты топтық ағынды бірнеше арналарға бөледі.

 

2.2 Мәліметтерді жеткізудің программаланатын мультиплексоры

 

Мәліметтерді  жеткізудің программаланатын мультиплексоры (программируемый мультиплексор передачи данных) — бақылаумен бірге мәліметтерді программаланған өңдеу, адрестеуді түрлендіру мен хабарламаны танып-білу, қарастырылған мәліметтерді жеткізу мультиплексоры.

 

2.3 Мәліметтер берудің қашық орналасқан мультиплексоры

 

Мәліметтер берудің қашық орналасқан мультиплексоры (Удаленный мультиплексор передачи данных; remote communication multiplexer) — бірнеше төменгі жылдамдықты арналарды бір жоғары жылдамдықты арнамен оңтайластыратын құрылғы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

 

Осы курстық  жұмыста мен мультиплексордың жұмысымен таныстым. Бұл өте күрделі өзгермелі процесс, осы салада жүргізіліп жатқан ғылыми ізденістер сан салалы болып келеді, бір ізді пікір де қалыптасып болмаған. Дыбыс табиғатын өзгертпей, қалай табиғи күйінде жеткізе аламыз деген сұраққа жауап табу қиын. Өйткені, бұл жерде субъективтілік те басым түсіп жатады, әр адам дыбысты әркелкі қабылдайды, бір талғамның болуы да мүмкін емес. Бірақ, бір нәрсе анық, қазіргі заманғы компьютерлердің қуаты мен икемділігі, дыбыс жазудың алгоритмдері мен сығымдау тәсілдері барынша жетілдірілді, қарапайым адамдардың есту қабілетін толық қанағаттандырып. дыбыс пен әуенді табиғи қалпына өте жақын күйде бере алады. Ал кейбір кәсіпқой музыканттарға ұнамаса, ол субъективті қабылдауы болса керек. Оның үстіне қазіргі техникалық құралдардың деңгейі де, бағасы да әр түрлі.

Сонымен, цифрлық  дыбыстың сапасы компьютерлік чипке  — аналогтық-цифрлық және кері өзгерткішке  байланысты. Кейбір осындай сапалы өзгерткіштер бір секундта 48000 тербеліске дейін іріктеп, кванттап, кодқа түсіреді. Бүл — өте жоғары көрсеткіш. Осыған байланысты тағы бір тауқымет туындайды. Дыбыстың сапасы неғұрлым жоғары болған сайын ол компьютердің ресурстарын көп пайдаланады, сақтап қоюға көп кеңістік қажет болады. Мысалы, стерео режимінде жоғары сапалы бір минуттық музыканы жазу үшін 10 мегабайттан аса диск кеңістігі қажет екен. Осыдан келіп оны сығымдау қажеттілігі туындайды. Қазір мұның да үздік алгоритмдері түзілген, олар ұқсас тербелістерді біріктіру, адам құлағы ести бермейтін жиіліктерді алып тастау сияқты жолдармен мағлұматтарды төрт, кейде тіпті он есеге дейін қысқартып, компьютерде өңдеуді жеңілдетеді. Ал дыбыс сапасындағы өзгерісті екінің бірі аңғара да бермейді.

Мәліметтерді  жеткізудің программаланатын мультиплексоры (программируемый мультиплексор передачи данных) — бақылаумен бірге мәліметтерді программаланған өңдеу, адрестеуді түрлендіру мен хабарламаны танып-білу, қарастырылған мәліметтерді жеткізу мультиплексоры.

Мәліметтер  берудің қашық орналасқан мультиплексоры (Удаленный мультиплексор передачи данных; remote communication multiplexer) — бірнеше төменгі жылдамдықты арналарды бір жоғары жылдамдықты арнамен оңтайластыратын құрылғы.

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиет

 

 

1. Қазақ тілі  терминдерінің салалық ғылыми  түсіндірме сөздігі:Информатика және компьютерлік техника/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002.

2. Новиков Ю.В. Основы цифровой схемотехники. Базовые элементы и схемы. Методы проектирования. М.: Мир, 2001. - 379 с.

3. Новиков Ю.В., Скоробогатов П.К. Основы микропроцессорной техники. Курс лекций. М.: ИНТУИТ. РУ, 2003. - 440 с.

4. Пухальский Г.И., Новосельцева Т.Я. Цифровые устройства: Учеб. пособие для ВТУЗов. СПб.: Политехника, 2006. - 885 с.

5. Преснухин Л.Н., Воробьев Н.В., Шишкевич А.А. Расчет элементов цифровых устройств. М.: Высш. шк., 2001. - 526 с.

6. Букреев И.Н., Горячев В.И., Мансуров Б.М. Микроэлектронные схемы цифровых устройств. М.: Радио и связь, 2000. - 416 с.

7. Соломатин Н.М. Логические

8. Новиков Ю.В. Основы цифровой схемотехники. ... ... ... ... ... М.: Мир, 2001. - 379 с.

9. Новиков Ю.В., ... П.К. ... ... ... ... М.: ИНТУИТ. РУ, 2003. - 440 с.

10. Пухальский Г.И., Новосельцева Т.Я. Цифровые устройства: ... для ... СПб.: ... 2006. - 885 ... Преснухин Л.Н., Воробьев Н.В., ... А.А. ... ... ... М.: ... шк., 2001. - 526 с.

11. Букреев И.Н., Горячев В.И., Мансуров Б.М. Микроэлектронные схемы цифровых устройств. М.: ... и ... 2000. - 416 ... ... Н.М. ... ... ЭВМ. М.: ... шк., 2000. -160 с.

12. Малютин А. Е., Филиппов И. В. История электроники М.: Электронный учебник — РГРТА, 2006.